Health Tips : आजकाल ताप येत असेल तर, ताबडतोब करा 'या' गोष्टी

कोरोनासोबतच मलेरिया, टायफॉइड, चिकुनगुनिया, डेंग्यू, व्हायरल फिव्हर या आजारांनीही देशात थैमान घातले आहे. जर तुम्हाला सौम्य ताप असेल किंवा गुडघेदुखी आणि डोळ्यात जळजळ होत असेल तर ही बातमी तुमच्या उपयोगाची आहे. प्लेटलेट्स (Platelets) म्हणजे काय? ते कमी झाल्यावर काय करावे या समस्येच्या पार्श्वभूमीवर, ईटीव्ही भारतच्या टीमने तज्ञ मुख्य वैद्यकीय अधिकारी डॉ. संदीप चौधरी सीएमओ (CMO Dr Sandeep Choudhary) वाराणसी यांच्याशी संवाद साधला.

हैदराबाद:आजकाल ताप येत असेल तर? गुडघे दुखतात? (mild fever, knees pain, eye irritation) डोळ्यात जळजळ? जर होय, तर ताबडतोब तुमच्या प्लेटलेट्सची तपासणी करा. कारण हा ताप तुमच्या प्लेटलेट्स कमी करू शकतो. सामान्यतः रक्तातील प्लेटलेट्सचे प्रमाण कमी होणे हे डेंग्यूच्या लक्षणांमध्ये सर्वात मोठे लक्षण मानले जाते. पण, कमी प्लेटलेट्स म्हणजे रुग्णाला डेंग्यू झालाच असे नाही. हे इतर आजारांमुळेदेखील होऊ शकते.

रुग्णांमध्ये डेंग्यूची पुष्टी: ही समस्या लक्षात घेऊन ईटीव्ही इंडियाच्या टीमने तज्ज्ञांशी चर्चा केली. वाराणसीचे मुख्य वैद्यकीय अधिकारी डॉ. संदीप चौधरी (CMO Dr Sandeep Choudhary ) म्हणाले की, प्लेटलेट्सबाबत (Platelets) सर्वसामान्यांमध्ये मोठा संभ्रम आहे. प्लेटलेट्स कमी होताच लोक त्याला डेंग्यू (dengue symptoms) समजत आहेत. पण, वस्तुस्थिती तशी नाही. टायफॉइड, विषाणूजन्य ताप यांसह इतर अनेक आजार आहेत, ज्यामध्ये प्लेटलेट्स कमी (Platelets decrease) होतात. तसेच अधिकारी शरतचंद्र पांडे म्हणाले की, जुलै 2022 पासून जिल्ह्यात डेंग्यूच्या 9195 संशयित रुग्णांचे नमुने घेण्यात आले. IMS BHU येथे स्थित मायक्रोबायोलॉजी विभागाच्या सेंटिलॉन सर्व्हिलन्स प्रयोगशाळेव्यतिरिक्त पं. दीनदयाळ उपाध्याय जिल्हा रुग्णालयाच्या SSH प्रयोगशाळेत घेण्यात आलेल्या एलिसा चाचणीत 230 रुग्णांमध्ये डेंग्यूची पुष्टी झाली आहे. उर्वरित रुग्णांमध्ये प्लेटलेट्स कमी आढळल्या, पण त्यांना डेंग्यू झाला नाही. इतर रोगांमुळे त्यांच्या प्लेटलेट्स कमी झाल्या होत्या.

प्लेटलेट्स म्हणजे काय: (What are Platelets?) लाल रक्तपेशी आणि पांढऱ्या रक्त पेशींप्रमाणेच प्लेटलेट्स देखील रक्तपेशी असतात. रक्तातील स्निग्धता टिकवून ठेवणे हे त्याचे मुख्य कार्य आहे. रक्तात दीड लाख ते चार लाख प्लेटलेट्स असणे सामान्य मानले जाते. डॉ. संदीप चौधरी सीएमओ (Dr. Sandeep Choudhary cmo) म्हणाले की, जोपर्यंत रुग्णाची प्लेटलेट संख्या 10,000 पेक्षा कमी नाही आणि सक्रिय रक्तस्त्राव होत नाही, तोपर्यंत त्याला प्लेटलेट संक्रमणाची गरज नाही. प्रत्यक्षात दहा हजारांहून अधिक प्लेटलेट्समुळे रुग्णांमध्ये प्लेटलेट संक्रमणासारख्या अनेक समस्या उद्भवतात. डेंग्यूच्या उपचारात प्लेटलेट ट्रान्सफ्युजन हा प्राथमिक उपचार नाही, असे त्यांनी स्पष्ट केले.

डेंग्यूची खात्री करण्यासाठी एलाइजा चाचणी आवश्यक: सीएमओ डॉ. संदीप चौधरी वाराणसी यांनी सांगितले की, डेंग्यूची खात्री करण्यासाठी एलाइजा चाचणी (ELISA test to confirm dengue ) आवश्यक आहे. एलिसा चाचणी केल्याशिवाय कोणताही रुग्ण डेंग्यूग्रस्त (suffering from dengue) असल्याचे घोषित करू नये. यासंदर्भात जिल्ह्यातील सर्व शासकीय आणि खासगी रुग्णालयांना सूचनाही देण्यात आल्या आहेत. एलिसा पद्धतीने रक्ताचे नमुने तपासल्यानंतर रुग्णाला डेंग्यू आहे की नाही हे स्पष्ट होते.

डेंग्यूची लक्षणे: डेंग्यू हा एक प्रकारचा विषाणू आहे जो एडिस डासाच्या चाव्याव्दारे लोकांमध्ये पसरतो. डेंग्यूचा डास दिवसा चावतो. पावसाळ्यात आणि त्यानंतर लगेचच या डासांचा प्रादुर्भाव वाढतो. साचलेल्या पाण्यात डास अंडी घालतात आणि या दिवसात डेंग्यूचा कहरही वाढतो. खड्डे, नाले, कुलर, जुने टायर, तुटलेल्या बाटल्या, डबे अशा ठिकाणी साचलेल्या पाण्यात डेंग्यूच्या डासांची उत्पत्ती होते. खूप ताप, खोकला, ओटीपोटात दुखणे आणि वारंवार उलट्या होणे, श्वास घेण्यात अडचण, तोंड, ओठ आणि जीभ कोरडे पडणे, डोळे लाल होणे, अशक्तपणा आणि चिडचिड, थंड हात पाय, कधीकधी त्वचेचा रंग देखील बदलतो.

डेंग्यू प्रतिबंध: जेथे जुने टायर, तुटलेल्या बाटल्या, डबे, कुलर, नाले असे पाणी साचण्याची शक्यता आहे, ते स्वच्छ ठेवा. डासांपासून दूर राहण्यासाठी झोपताना मच्छरदाणी वापरा. डास खिडक्या आणि दारातून घरात येतात. खिडक्या-दारांना जाळ्या बसवून डेंग्यूचा कहर टाळता येईल. तुमचे शरीर पूर्णपणे झाकले जातील असे कपडे घाला, जेणेकरून डास तुम्हाला चावू शकणार नाहीत. डेंग्यू मलेरिया चिकुनगुनिया झाल्यास औषधे स्वतः वापरू नका.