Yerwada Central Jail : पुणेकरांच्या सेवेत बंदिवानांच्या हाताची चव, असं चालतं येरवड्यातील बंदी श्रृंखला उपहारगृह.....

Yerwada Central Jail : पुणे शहराला सांस्कृतिक राजधानी जसं म्हटल जातं, तसं आता पुणे शहरात चौकाचौकात आपल्याला खाऊ गल्ली, जेवणाची विविध हॉटेल्स पाहायला मिळतात. पण पुणेकर आपल्याला कैद्यांनी बनविलेले पोळी-भाजी तसंच नाष्ट्याचा स्वाद देखील घेताना पाहायला मिळत आहे. उत्तम चव असलेले हे पदार्थ खाण्यासाठी आयटी कंपनीतील कर्मचाऱ्यांच्यासह इतर लोकही आता या 'श्रृंखला उपहारगृह' पोळी भाजी सेंटरला भेट देत आहेत.

पुणे Yerwada Central Jail : जग हे बंदिशाळा. शब्दप्रभू दिवंगत ग दि माडगूळकरांनी जगाचं वास्तव चित्र उभं करताना योजलेले हे शब्द. जगाला बंदिशाळेची म्हणजे तुरुंगाची उपमा देताना गदिमांना नेमकं काय वाटलं असेल, हे सांगणं सर्वसामान्यांच्या आवाक्याबाहेरचं काम आहे. पण बंदिशाळा म्हणजे तुरुंग, हे मात्र प्रत्येकाला चांगलंच ठाऊक आहे. गदिमांचेच शब्द उसने घ्यायचे तर, इथे जो येतो कुणी न येथे भला चांगला, जो तो पथ चुकलेला. कारागृह ही अशाच पथ चुकलेल्यांची, अट्टल गुन्हेगारांची शिक्षा भोगण्याची जागा, हे तुमच्या-आमच्या मनातलं गृहितक दूर करण्याचा चंग पुण्यातल्या येरवडा तुरुंगात शिक्षा भोगणाऱ्या कैद्यांनी बांधला आहे. अगदी हत्येसारखा गंभीर गुन्हा हातून घडल्यानंतर आता आपल्या आयुष्यात काहीही चांगलं घडणं अशक्य असं मानणाऱ्या लौकिकार्थाने गुन्हेगाराला कारागृहात का होईना पण आनंदानं जगण्याचं कारण मिळालं आहे.

पदार्थ खाण्यासाठी मोठी गर्दी: कारागृह म्हटलं की, कैदी, बंदी तसंच विविध गुन्हे केलेले अट्टल गुन्हेगार आलेच. त्यातही येरवडा कारागृह (Yerwada Central Jail) म्हटल की, त्यात तर अनेक प्रकारचे कैदी हे शिक्षा भोगत असतात. पण असं असलं तरी ज्यांना जन्मठेपेची शिक्षा झाली आहे, अश्या बंदिंसाठी प्रशासनाच्या माध्यमातून विविध योजना राबविल्या जातात. अश्यातच 9 ऑगस्ट रोजी याच येरवडा कारागृहातील बंदी जणांनी सुरू केलेल्या 'श्रृंखला उपहारगृह' पोळी भाजी केंद्र व नाष्टा सेंटरला उत्स्फुर्त प्रतिसाद मिळत आहे. या बंदी जणांनी बनविलेले पदार्थ खाण्यासाठी मोठी गर्दी होताना पाहायास मिळत आहे.

अमिताभ गुप्ता यांच्या हस्ते नाष्टा सेंटरचे उद्घाटन : 8 ऑगस्ट क्रांतिकारक दिवसानिमित्त पुण्यातील येरवडा कारागृहमार्फत कॉमरझोन आयटी पार्क शेजारी येरवडा पुणे या ठिकाणी, येरवडा खुले कारागृहातील बंद्यांमार्फत चालविण्यात येणारे श्रृंखला उपहारगृह पोळी भाजी केंद्र व नाष्टा सेंटरचे उद्घाटन, अपर पोलीस महासंचालक व महानिरीक्षक अमिताभ गुप्ता यांच्या हस्ते करण्यात आले होते. यावेळी विशेष पोलिस महानिरीक्षक डॉ. जालिंदर सुपेकर, कारागृह उपमहानिरीक्षक स्वाती साठे आणि येरवडा खुले कारागृहाचे अधिक्षक अनिल खामकर उपस्थित होते.

नागरिकांची वाढली गर्दी: येरवडा कारागृहातील बंदी बांधव असो किंवा अधिकारी-कर्मचारी असो, यांच्यासाठी अमिताभ गुप्ता यांनी अनेक क्रांतीकारी निर्णय घेवून विविध उपक्रम अंमलात आणले आहेत. यामध्ये प्रामुख्याने बंद्यांसाठी स्मार्टकार्ड योजना, बंद्यांच्या राज्यस्तरीय अभंग स्पर्धा यासारखे अनेक उपक्रम राबवले आहेत. तसंच येरवडा खुले कारागृहातील बंद्यांमार्फत चालविण्यात येणारे श्रृंखला उपहारगृह पोळी भाजी केंद्र व नाष्टा सेंटर हे देखील यातील विशेष बाब आहे. या चार महिन्यात या उपहारगृहाला उत्तम असा प्रतिसाद मिळत आहे. नागरिकांची नाष्टा, जेवण करण्यासाठी मोठी गर्दी होताना पाहायला मिळत आहे.

यांनी दिलं मोफत साहित्य : या श्रृंखला उपहारगृह केंद्राकरिता फिनोलेक्स उद्योग समुहाचे डायरेक्टर सौरभ धानोरकर व अनिल बाबी यांनी फिनोलेक्स कंपनीच्या सी.एस.आर. फंडातून डीप फ्रिज, व्हिसी फ्रिज, कुलर हॉट कंटेनर गॅस शेगडी व सी.सी.टी.व्ही. इत्यादी साहित्य मोफत देवून बंद्यांच्या पुनर्वसनाकरता योगदान दिलं आहे. उपहारगृहाची ही श्रृंखला यशस्वी झाल्यास राज्यातील सर्व इतर कारागृहामार्फत उपहारगृह सुरू करण्यात येतील. तसंच इतरही विविध उपक्रम राबविण्यात येतील. श्रृंखला उपहारगृह केंद्र सुरू केल्यामुळे खुले कारागृहातील सर्वच बंद्यामध्ये आनंदाचं वातावरण आहे, असं अपर पोलीस महासंचालक व महानिरीक्षक अमिताभ गुप्ता यांनी सांगितलं.

बंदीनी सांगितला अनुभव : याबाबत एका बंदीवानानं सांगितलं की, जेव्हा जेलमध्ये होतो तेव्हा तर काही वेळच काम होतं. दिवस जात नव्हता. पण आता येथे कधी दिवस उजाडतो आणि कधी संपतो हेच कळत नाही. आज आम्ही सर्वजण एकत्र काम करत असतो आणि कोणाला काहीही मदत लागल्यास ती तात्काळ उपलब्ध करून देत असतो. याआधी काहीच येत नव्हतं पण आता वडापाव, पावभाजी, आणि भजी बनवायला शिकले आहे. जेव्हा जेल बाहेर पडेन तेव्हा एखादी टपरी टाकून पुढील आयुष्याचा उदरनिर्वाह करू शकतो. तर दुसऱ्या एका बंदीने प्रतिक्रिया देताना सांगितलं की, गेली 14 वर्ष झाले मी वेगवेगळ्या तुरुंगात दिवस काढले आहेत. चार भिंतीच्या आत आणि चार भिंतीच्या बाहेरचं काय आयुष्य असतं यात खूप मोठा फरक असतो. स्वातंत्र्य काय असतं ते बाहेर आल्यावर आम्हाला कळतं.

म्हणून केली उपहारगृहाची सुरूवात: याबाबत सर्वसामान्य नागरिक म्हणाले की, खूपच चांगली चव असून आम्ही दरोरोज येथे जेवायला येत असतो. हे उपहारगृह बंदी चालवतात असं वाटतच नाही तर उत्तम चविष्ट असं एक वर्षानुवर्ष उपहारगृह जे सुरू असतं तशी चव येत असल्याचं या उपहारगृहात येणाऱ्या ग्रहकांनी सांगितलं आहे. याबाबत विशेष पोलिस महानिरीक्षक डॉ. जालिंदर सुपेकर म्हणाले की, कारागृहात जे बंदी काम करतात. त्यातील काही बंदी हे चांगले कुक देखील आहेत. कैद्यांना पुनर्वसन तसंच त्यांच्या कलागुणांना वाव मिळावा म्हणून या उपहार गृहाची सुरूवात करण्यात आली आहे. आज तीन महिने होत आहेत. खूपच चांगला प्रतिसाद मिळत आहे. सुरूवातीला फक्त नाष्टा सुरू केला होता. पण आता त्यात विविध पदार्थांची वाढ झाली आहे. ही चांगली बाब असल्याचं यावेळी सुपेकर म्हणाले.

हेही वाचा -