नागपूर - जगलेल्या आयुष्याचा सर्वाधीक काळ ज्या महाराष्ट्राच्या मातीत घालवला, त्या मराठी भाषेला आणखी उन्नत करण्यासाठी एका बंगाली महिलेने पुढाकार घेतला आहे. त्या महिलेने तब्बल 19 वर्षांचे जीवन खर्ची घातले आहे. मराठी भाषेचा गंध नसलेल्या मंदिरा गांगुली यांनी 20 हजार बंगाली शब्दांचा मराठी शब्दकोष तयार करून महाराष्ट्राच्या मातीचे ऋण फेडले आहे.
मंदिरा गांगुली या आज 61 वर्षांच्या असून, त्यांनी जीवनातील 41 वर्ष महाराष्ट्रात घालवले आहेत. त्यांनी इथले संस्कार, चाली-रीती आणि बोलीभाषांचा खुल्या मनाने स्वीकार केला आहे. मराठी माणसाला बंगाली रोसगुलापेक्षाही गोड भेट द्यावी, या सेवाभावी भावनेतून त्यांनी 20 हजार बंगाली शब्दांचा मराठी शब्दकोष तयार केला आहे.
मंदिरा स्वप्नकुमार गांगुली या नावाच्या सभोवताली आता मराठी किंबहुना महाराष्ट्रीयन बंगाली असण्याचे वलय निर्माण झाले आहे. मंदिरा वयाच्या 19 व्या वर्षी म्हणजेच 1979 साली लग्न होऊन महाराष्ट्रात राहायला आल्या. बंगाली भाषेशिवाय जगात दुसरी देखील भाषा अस्तित्वात आहे, याची कल्पना देखील त्यांना नव्हती. मराठी आणि हिंदी भाषेचा साधा गंधही त्यांना नव्हता, केवळ बंगाली भाषेचा अभिमान बाळगून त्या भंडारा येथे राहायला आल्या. इथे आल्यावर सुरुवातीचा काळ त्यांच्यासाठी अतिशय कठीण गेला. बंगाली आणि मराठी भाषेचा दूरपर्यंत संबंध नसल्याने मंदिरा यांना जीवनाआवश्यक वस्तू विकत घेतानासुद्धा तारेवरची कसरत करावी लागली. मात्र, शेजारी राहणाऱ्या मराठी कुटुंबातील महिलांनी त्यांना समजून घेतलं. एवढंच काय तर आपल्या कुटुंबातील सदस्यांप्रमाणे त्यांच्यावर मराठी संस्कार देखील केले. म्हणूनच आज मंदिरा गांगुली मराठी भाषेचे ऋण फेडत असल्याच्या भावना बोलून दाखवत आहेत. सर्वात महत्वाचे म्हणजे त्या बंगाली असल्या तरी त्यांचे शालेय शिक्षण आसाम येथील गुवाहाटी येथे झाले. वडील रेल्वेत नौकरीला असल्याने त्यांना गुवाहाटी येथेच राहून शिक्षण घ्यावे लागले, पण त्यांना आसामी भाषा बोलता किंवा लिहिता वाचता देखील येत नाही.