नागपूर - वायू प्रदूषणाच्या मुख्य स्त्रोताकडे लक्ष देण्यासाठी नागपूर येथील राष्ट्रीय पर्यावरण अभियांत्रिकी संशोधन संस्था म्हणजेच नीरी कडून एक अतिशय उपयुक्त तंत्रज्ञान विकसित करण्यात आले आहे. ग्रीन क्रेमेटोरियल नामक या सयंत्राच्या मदतीने मृतदेह जळताना होणार वायू प्रदूषण, विषारी वायू आणि हवेत उडणारी धूळ शोषली जाते. ज्यामुळे अंत्यसंस्कारा दरम्यान होण्याच्या वायू प्रदूषणाच्या समस्येवर तोडगा निघाला आहे.
दिल्लीतील निगम बोध घाटावर बसविले हे यंत्र -
भारतीय संस्कृतीनुसार मृत पावलेल्या शरीरावर अंत्यसंस्कार करताना अग्नी दिली जाते. त्यावेळी ते मृतशरीर पंचत्त्वात विलीन झाले, असे देखील म्हटले जाते. भारतातील बहुतांश समाजात अंत्यसंस्कार करताना मृतदेहावर दाहसंस्कार केले जातात. एका मृतदेहाला जाळण्यासाठी सुमारे दोनशे ते तीनशे किलो लाकडाचा उपयोग करावा लागतो. इतकेच काय तर मृत मानवी शरीर जळत असताना विषारी वायूंसह सुमारे 5 किलो धूळ (राख) वातावरणात मिसळते. यामुळे ज्यामुळे मोठ्या प्रमाणात वायू प्रदूषण होते. वायू प्रदूषणाचे अनेक कारणे आहेत. मात्र, अंत्यसंस्कार करताना किती प्रमाणात वायू प्रदूषण होत असेल याकडे कधी फारसे लक्षच दिले गेले नाही. याच समस्येवर तोडगा काढण्यासाठी नीरीकडून हे सयंत्र विकसित केले गेले आहे. दिल्ली येथील निगम बोध घाटावरील चार चबूतऱ्यावर हे यंत्र बसवण्यात आली असून भविष्यात देशातील प्रमुख महानगरात हा प्रयोग केला जाऊ शकतो. स्मशानभूमीतून धोकादायक उत्सर्जन कमी करण्यासाठी तंत्रज्ञान विकसित केले आहे.
सध्या संपूर्ण देशभरात कोरोना महामारीमुळे स्मशानभूमीत मृतदेहांच्या रांगा लागलेल्या आहेत. बहुतांश मृतदेहांवर दाहसंस्कार पद्धतीनेच अंत्यसंस्कार केले जात आहेत. प्रत्येक मृतदेह जळताना पहिल्या तासात पीएम-10 आणि पीएम 2.5 या विषारी पदार्थांचे उत्सर्जन होते. याचा थेट परिणाम स्मशानभूमीच्या आजूबाजूच्या परिसरावर होतो. याशिवाय कार्बन, मोनोऑक्साइड, कार्बनडायऑक्साइड, सल्फरऑक्साइड,नायट्रोजऑक्साइड सह हायड्रो कार्बन वायूचे उत्सर्जन देखील होतो. याचाही मानवी शरीरांवर अतिशय घातक परिणाम होतो. ही समस्या निकाली काढण्यासाठी नीरीकडून गेल्या अनेक वर्षांपासून संशोधन केले जाते आहे.