मुंबई- राज्याच्या पहिल्या महिला निवडणूक आयुक्त नीला सत्य नारायण यांचे आज मुंबईतील सेव्हनहिल रुग्णालयात कोरोनामुळे निधन झाले. वयाच्या ७२ व्या वर्षी त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला. सनदी सेवेत असलेल्या सत्यनारायण यांनी साहित्य आणि कला क्षेत्रातही ठसा उमटवला होता. मराठी, हिंदी, इंग्रजी या तिन्ही भाषांमध्ये त्यांनी लिखाण केले. त्यांना २००७ मध्ये महाराष्ट्र राज्य साहित्य पुरस्कारानेही गौरविण्यात आले होते. सनदी अधिकारी, कवयित्री, साहित्यिक असणाऱ्या नीला सत्यनारायण यांच्या जीवनप्रवासाचा धावता आढावा...
नीला सत्यनारायण यांचा जन्म ५ फेब्रुवारी १९४९ मुंबईत झाला. त्या १९७२च्या बॅचच्या (आता निवृत्त) सनदी अधिकारी होत्या. त्या महाराष्ट्राच्या पहिल्या महिला निवडणूक आयुक्त होत्या. याशिवाय त्या मराठी साहित्यिक आहेत. त्यांनी सुमारे १५० कविता लिहिल्या असून त्यांनी काही मराठी चित्रपटांसाठी आणि दोन हिंदी चित्रपटांसाठी संगीत दिग्दर्शन केले आहे. नीला सत्यनारायण यांच्या कथेवरून 'बाबांची शाळा' हा मराठी चित्रपट निघाला. त्याचे संगीत दिग्दर्शनही त्यांनीच केले होते.
नीला सत्यनारायण यांनी सनदी अधिकारी म्हणून तब्बल ३७ वर्षांची कारकिर्द राहीली. या काळात त्यांनी गृह, वन, माहिती आणि प्रसिद्धी, वैद्यक आणि समाजकल्याण, ग्रामीण विकास यासारख्या महत्वाच्या खात्यांचे काम पाहिले. धारावीत काम करताना तिथल्या झोपडपट्टीत राहणाऱ्या लोकांना त्यांनी निर्यातक्षम चामड्याच्या वस्तूंचे उत्पादन करण्यासाठी प्रोत्साहन दिले. त्यांनी स्थानिक स्वराज्य संस्थांमध्ये निवडून येणाऱ्या स्त्रियांना सक्षम करण्यासाठी क्रांतिज्योती महिला प्रशिक्षण अभियान सुरू केले.
नीला सत्यनारायण यांनी हिंदी, मराठी, इंग्रजी या तिन्ही भाषांमधून १३ पुस्तके लिहिली आहेत. त्यांचे मराठीतील ‘एक पूर्ण अपूर्ण’ हे आत्मचरित्रपर पुस्तक १० आवृत्त्या ओलांडून पुढे गेले आहे. ‘सत्यकथा’ हे त्यांचे पुस्तक उद्योजकतेबाबत आहे. आणि ‘एक दिवस (जी)वनातला’ हे त्या वन विभागात सचिव असताना त्यांना आलेल्या अनुभवांवर आधारित आहे. त्याच्या टाकीचे घाव या पुस्तकाला २०१५ मध्ये कोकण मराठी साहित्य परिषदेचा ललित गद्यासाठीचा अनंत काणेकर स्मृती पुरस्कार मिळाला होता. तसेच नीला सत्यनारायण यांना त्यांच्या सांस्कृतिक योगदानाबद्दल १९८५ ला केंद्र शासनाचा अहिंदी भाषिक लेखक पुरस्कारानेही सन्मानित कऱण्यात आले होते,