जाणून घ्या वर्तमान इस्रायल-पॅलेस्टाईन संघर्षाचा इतिहास आकड्यांच्या माध्यमातून

Israel Palestine War : इस्रायल-पॅलेस्टाईन युद्धात 7 ऑक्टोबरपासून आतापर्यंत 17,700 हून अधिक लोक मारले गेले आहेत. या लेखाद्वारे या संघर्षाच्या इतिहासावर एक नजर टाकूया.

हैदराबाद Israel Palestine War : ७ ऑक्टोबर रोजी हमासच्या अतिरेक्यांनी केलेल्या हल्ल्यात इस्रायलच्या सशस्त्र दलाच्या जवानांसह १२०० लोक मारले गेले. तेव्हापासून गाझामध्ये १७,७०० हून अधिक लोकांचा जीव गेला आहे. यामध्ये बहुसंख्य महिला आणि मुलं आहेत.

१९४८ मध्ये, इस्रायलच्या निर्मितीदरम्यान, झिओनिस्ट सैन्यानं १५,००० पॅलेस्टिनी मारले होते. १९६७ च्या सहा दिवसांच्या युद्धात इस्रायलनं गाझा, वेस्ट बँक आणि शेजारील राष्ट्रांच्या प्रदेशांवर कब्जा केला. १९७२ म्युनिक ऑलिम्पिकमध्ये पॅलेस्टिनी बंदूकधाऱ्यांनी १७ इस्रायली खेळाडूंची हत्या केली. 1982 मध्ये, ब्रिटनमधील इस्रायली राजदूतावरील अयशस्वी हत्येच्या प्रयत्नाला प्रतिसाद म्हणून, इस्रायलनं दक्षिण लेबनॉनवर आक्रमण केलं आणि ख्रिश्चन सैन्याला बेरूतमधील साब्रा आणि शतिला निर्वासित शिबिरांमध्ये हजारो पॅलेस्टिनी निर्वासितांची हत्या करण्यास परवानगी दिली. 1987 मध्ये इंतिफादा, जो 1990 च्या दशकाच्या सुरुवातीपर्यंत सुरू होता, यात सुमारे 2,000 पॅलेस्टिनी मारले गेले.

1993 च्या ओस्लो करारामध्ये पॅलेस्टिनी प्राधिकरण गाझा आणि वेस्ट बँकवर शासन करेल यावर सहमती झाली होती. इस्रायलनं या भागातून सैन्य मागे घेण्याचं मान्य केलं आणि पॅलेस्टाईन लिबरेशन ऑर्गनायझेशननं इस्रायलला मान्यता दिली. इस्रायलनं वस्ती मागे घेतली नाही. इस्रायलचे नेते एरियल शेरॉन यांनी अल-अक्सा मशिदीला भेट दिली आणि पोलिसांनी पॅलेस्टिनींना दुसरा इंतिफादा सुरू करण्यासाठी चिथावणी दिली.

इस्रायलने गाझा आणि वेस्ट बँकमध्ये पुन्हा प्रवेश केला. 2000-2003 दरम्यान, 4,300 लोक मरण पावले. यात पुन्हा बहुतेक पॅलेस्टिनीच होते. 2005 मध्ये शेरॉन सरकारने पॅलेस्टिनी प्राधिकरणाचे अध्यक्ष महमूद अब्बास यांना ताब्यात घेण्याची परवानगी देऊन गाझा आणि वेस्ट बँकमधील वसाहती आणि सैन्यातून 8,500 इस्रायली लोकांना मागे घेतले.

2006 मध्ये हमासने कौन्सिलमध्ये बहुसंख्य जागा जिंकल्या आणि गृहयुद्धात फताहचा पराभव केल्यानंतर गाझा ताब्यात घेतला. तर पॅलेस्टिनी प्राधिकरणाने वेस्ट बँकवर नियंत्रण राखले. इस्रायलने हमासला मान्यता देण्यास नकार दिला आणि गाझाची नाकेबंदी सुरू केली, जी आजपर्यंत सुरू आहे. हमासने इस्रायली सैनिक गिलाड शालितला पकडले, ज्याची 2011 मध्ये 1,000 पॅलेस्टिनी कैद्यांच्या बदल्यात मुक्ती करण्यात आली.

2006 मध्ये, इस्रायल-लेबनॉन सीमेवर इस्रायल-हिजबुल्लाह संघर्षात 1,150 इस्रायली आणि लेबनीज नागरिकांनी जीव गमावला. 2008 मध्ये इस्रायलने गाझावर हल्ला केला ज्यात 1,400 पॅलेस्टिनी आणि 13 इस्रायली मरण पावले. इस्रायलने नागरिकांवर पांढऱ्या फॉस्फरसचा वापर केला. 2012 मध्ये, हमासने प्रक्षेपित केलेल्या रॉकेटला प्रत्युत्तर म्हणून, इस्रायलने गाझावर 8 दिवस हल्ला केला ज्यात 180, बहुतेक पॅलेस्टिनी मरण पावले.

2014 मध्ये हमासने तीन इस्रायली तरुणांचे अपहरण करून त्यांची हत्या केली. ज्यामुळे इस्रायलला गाझावर हल्ला करण्यास प्रवृत्त केले. यामध्ये 67 सैनिकांसह 2,310 पॅलेस्टिनी आणि 73 इस्रायली ठार झाले. 2021 मध्ये जेव्हा इस्रायलने पॅलेस्टिनींना पूर्व जेरुसलेममधून बाहेर काढण्याची धमकी दिली आणि रमझान दरम्यान अल-अक्साच्या आसपास निर्बंध लादले तेव्हा पॅलेस्टिनींनी विरोध केला. हमासने जेरुसलेमवर रॉकेट डागले आणि इस्रायलने 11 दिवस गाझावर हल्ला केला, ज्यात 340 हून अधिक पॅलेस्टिनी आणि 11 इस्रायली मारले गेले. सध्याच्या 2023 च्या संघर्षात, 11,000 हून अधिक पॅलेस्टिनी मारले गेले आहेत. तर 25,000 जखमी झाले आहेत.

अशाप्रकारे, आपण पाहतो की, इस्रायलच्या निर्मिती आणि वाढीच्या प्रक्रियेत मारले गेलेले पॅलेस्टिनींची संख्या सुमारे 40,000 आहे, तर इस्रायली लोकांचे प्राण त्या आकड्याच्या दहाव्या भागापेक्षा कमी आहेत. गेल्या 15 वर्षांत 308 इस्रायलच्या तुलनेत 6,407 पॅलेस्टिनी मारले गेले आहेत. 1917 मध्ये, जेव्हा बाल्फोर घोषणेने पॅलेस्टाईनमध्ये ज्यू लोकांसाठी घर देण्याची घोषणा केली तेव्हा ज्यू लोकसंख्या 15 टक्क्यांहून कमी होती. आज इस्रायलची लोकसंख्या 93.6 लाख आहे, त्यापैकी 17 लाख मुस्लिम आहेत आणि वेस्ट बँक आणि गाझा येथील लोकसंख्या अनुक्रमे 30 आणि 23 लाख आहे. मूळ पॅलेस्टाईनच्या एकूण लोकसंख्येच्या 53 टक्क्यांहून अधिक ज्यू आहेत.

1932 ते 1935 दरम्यान, नाझींच्या छळाचा सामना करत 1.6 लाख ज्यू पॅलेस्टाईनमध्ये स्थलांतरित झाले. 1948 च्या 'नकबा' मध्ये, सात लाख पॅलेस्टिनींना पॅलेस्टाईनमधून पळून जाण्यास भाग पाडले गेले, ज्यांची बहुतेक कुटुंबे अजूनही शेजारील देश, सीरिया, जॉर्डन आणि लेबनॉनमधील निर्वासित शिबिरांमध्ये राहत आहेत. तेव्हापासून जगभरातून ज्यूंचा सतत प्रवाह इस्रायलमध्ये येत आहे आणि पॅलेस्टिनींचा एक प्रवाह आपली मायभूमी सोडून जात आहे.

सध्याच्या युद्धाने पुन्हा एकदा पॅलेस्टिनी लोकांनी बाहेर पडण्याची घाई केली आहे. मृत्यूच्या आकड्याप्रमाणेच अंतिम आकडा 1948 च्या नकाबाच्या आकड्याच्या जवळपास असू शकतो. इस्रायलने प्रथम पॅलेस्टिनींना उत्तर गाझा सोडून दक्षिणेकडे जाण्याचा इशारा दिला होता आणि आता दक्षिणेतूनही बाहेर जाण्याचा इशारा दिला आहे.

इस्रायलने 1948 मध्ये मूळ पॅलेस्टिनी आदेशाच्या 77 टक्के प्रदेश ताब्यात घेतला. सध्या गाझा आणि वेस्ट बँक, इस्त्राईल आणि पॅलेस्टाईनच्या दोन्ही भागांच्या एकूण एकत्रित क्षेत्राच्या 22 पीअर टक्केपेक्षा कमी भागावर अस्तित्वात आहे. सध्याच्या युद्धादरम्यान इस्रायलने आपल्या ताब्यात असलेल्या पॅलेस्टिनी कैद्यांची संख्या दुप्पट केली आहे. सुमारे 6,000 पॅलेस्टिनी इस्रायली तुरुंगात आहेत आणि 4,000 पॅलेस्टिनींना गाझामधील एका छावणीत ताब्यात घेण्यात आले आहे. गाझाचं 2006 पासून इस्त्रायलने नाकेबंदी केलेलं पृथ्वीवरील सर्वात मोठे खुले तुरुंग म्हणून वर्णन केले जाते. या आकडेवारीच्या तुलनेत, सध्या सुमारे 200 इस्रायली हमासच्या ताब्यात आहेत, ज्यांचे 7 ऑक्टोबर रोजी अपहरण करण्यात आले होते.

एकूण 51,49,742 पॅलेस्टिनी नागरिक जॉर्डन, सीरिया, लेबनॉन आणि वेस्ट बँकमध्ये पसरलेल्या शरणार्थी छावण्यांमध्ये राहत आहेत. हे वेस्ट बँक आणि गाझामध्ये एकत्र राहणाऱ्या पॅलेस्टिनींच्या लोकसंख्येपेक्षा जास्त आहे. म्हणूनच, अधिक पॅलेस्टिनी निर्वासित छावण्यांमध्ये आहेत, ज्यांचे स्वातंत्र्य इस्रायलला ओलीस आहे. दुसरीकडे, वेस्ट बँक आणि पूर्व जेरुसलेममधील व्याप्त पॅलेस्टिनी जमिनीवर सात लाख इस्रायली स्थायिक म्हणून राहत आहेत.

केवळ कतार, इराण आणि काही देश पॅलेस्टाईनच्या समर्थकांमध्ये उरले आहेत, तर जगातील बहुतेक शक्तिशाली देश इस्रायलच्या बाजूने आहेत. अमेरिका इस्रायलला दरवर्षी 3.8 अब्ज डॉलरची लष्करी मदत देते. पॅलेस्टाईनला जी काही मदत मिळते ती अनियमित आणि बहुतांशी मानवतावादी आणि अंशतः सरकार चालवण्यासाठी असते. भूमिगत बोगद्यातून हमासकडून गाझामध्ये शस्त्रास्त्रांची तस्करी केली जाते. इस्रायली संरक्षण दलात 1,69,500 सक्रिय कर्मचारी आणि 4,65,000 राखीव दलांचा समावेश आहे. हमासची सशस्त्र शाखा इज्ज-अद-दीन अल-कासम ब्रिगेडमध्ये 30-40,000 सैनिक आहेत.

इस्रायलची दरडोई जीडीपी 58,273 डॉलर आहे तर गाझा आणि वेस्ट बँकचा जीडीपी अनुक्रमे 876 डॉलर आणि 1924 डॉलर आहे. गाझाच्या बहुतेक अर्थव्यवस्थेवर इस्रायलने बॉम्ब टाकला आहे. सध्याच्या युद्धादरम्यान इस्रायलने अन्न आणि इंधनासारख्या जीवनावश्यक वस्तूंसाठी गाझाचा गळा घोटला आहे. जगातील संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या 193 सदस्य देशांपैकी 163 इस्रायलला एक राष्ट्र म्हणून मान्यता देतात आणि 138 पॅलेस्टाईनला मान्यता देतात, तरीही पॅलेस्टाईनला 2012 मध्ये सदस्य नसलेल्या निरीक्षकाचा दर्जा मिळाला होता. मात्र संयुक्त राष्ट्राच्या ठरावानुसार, 1947 मध्येच पॅलेस्टाईनचे दोन राज्यांमध्ये विभाजन झाले - पॅलेस्टाईन आणि इस्रायल.

(हा लेख चैतन्य पांडे आणि संदीप पांडे यांनी लिहिला आहे. चैतन्य वकील आहे आणि संदीप पांडे सोशालिस्ट पार्टी (इंडिया) चे सरचिटणीस आहेत)

हे वाचलंत का :