हैदराबाद- हवाई चप्पल वापरणाऱ्यांना हवाई प्रवास करता यावा हे स्वप्न प्रत्यक्षात उतरवण्याचे काम केले ते कॅप्टन जीआर गोपीनाथ यांनी. लष्करातून निवृत्त झाल्यानंतर त्यांनी सर्वसामान्यांचे स्वस्त विमान प्रवासाचे स्वप्न पूर्ण केले. वयाच्या अवघ्या २८ व्या वर्षी त्यांनी सैन्यातून निवृत्ती घेतली आणि सर्वसामान्यांसाठी स्वप्न पाहिले. त्यांच्या याच कथेवर आधारित कथेवर “सोरराई पोत्रू” हा चित्रपट बनला आहे. या चित्रपटाला 5 राष्ट्रीय पुरस्कार पुरस्कार जाहिर झाले आहेत.
'सोरराई पोत्रू' हा दक्षिण भारतीय चित्रपटसृष्टीत मैलाचा दगड ठरला. या चित्रपटाला सर्वोत्कृष्ट फीचर फिल्मचा पुरस्कार मिळाला आहे. तसेच कॅप्टन गोपीनाथची भूमिका साकारणाऱ्या तमिळ अभिनेता सुर्याला सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्याचा पुरस्कार मिळाला आहे. चित्रपटाच्या खात्यात आणखी 3 पुरस्कारांची नोंद झाली. या चित्रपटाचा हिंदी रिमेकही येत आहे, ज्यामध्ये अक्षय कुमार कॅप्टन गोपीनाथची भूमिका साकारणार आहे. मात्र, या चित्रपटाची कथा समजून घेण्यासाठी या चित्रपटाच्या खऱ्या नायकाची कथा आपल्याला समजून घेतली पाहिजे.
28 व्या वर्षी सैन्यातून निवृत्ती -कॅप्टन गोपीनाथ म्हणजेच गोरूर रामास्वामी अय्यंगार गोपीनाथ यांचा जन्म कर्नाटकातील एका दुर्गम गावात झाला. त्यांचे वडील शिक्षक असून ते शेतीही करायचे. गोपीनाथही वडिलांना त्यांच्या कामात मदत करायचे. त्यांनी बैलगाडीही चालवली. त्यांनी मनापासून अभ्यास केला. एनडीएची परीक्षा दिली आणि सैन्यात भरती झाले. 1971 च्या भारत-पाक युद्धापर्यंत ते सैन्यात राहिले आणि त्यानंतर वयाच्या 28 व्या वर्षी त्यांनी सैन्यातून निवृत्ती घेतली.
यश अपयशाचा खेळ - त्यांना काहीतरी नवीन करायचे होते. त्यांनी मिक्रांची मदत घेतली. कधी रेशीम शेती केली तर कधी हॉटेल-हॉस्पिटॅलिटीसारख्या व्यवसायात हात आजमावला. दुग्धव्यवसाय, कुक्कुटपालन, बाईक डील, स्टॉक ब्रोकर इत्यादींमध्येही यश मिळवण्याचा प्रयत्न केला. पण अपेक्षित यश मिळाले नाही की समाधानही मिळाले नाही.
विमान सेवा सुरू करण्याचे कल्पना- एअरलाइन्सचे स्वप्न त्यांनी कसे पाहिले हे त्यांनी त्यांच्या चरित्रात सांगितले आहे. वर्ष 2000 होते, जेव्हा गोपनाथ आपल्या कुटुंबासह सुट्टीसाठी फिनिक्स, अमेरिकेत पोहोचले होते. तेव्हा बाल्कनीत बसून चहा पीत असताना त्यांच्या डोक्यावरून विमान गेले. काही वेळाने एक विमान पुन्हा पास झाले आणि त्यानंतर एकामागून एक ४-५ विमाने अवघ्या तासाभरात निघून गेली. त्यांना आश्‍चर्य वाटले, कारण त्या काळात भारतातील हवाई सेवा इतकी मजबूत नव्हती.
फिनिक्समध्ये त्यांना एका स्थानिक विमानतळाविषयी माहिती मिळाली, जिथून एक हजार उड्डाणे होत असत आणि सुमारे एक लाख लोक विमानाने प्रवास करत होते. त्यावेळी भारतात दररोज फक्त 420 उड्डाणे चालवली जात होती, तर अमेरिकेत 40 हजार. त्यांना वाटलं भारतात असं का होऊ शकत नाही! तिथून विमानसेवा सुरू करण्याची कल्पना त्यांच्या मनात आली.
स्वप्न विकण्याचा मिळाला सल्ला - गोपीनाथ यांनी विचार केला की भारतातील रेल्वे आणि बसने प्रवास करणाऱ्या 30 दशलक्ष लोकांपैकी 5 टक्के लोक विमानाने प्रवास करू लागले तर 53 कोटी ग्राहक या क्षेत्रात सापडतील. किमान 200 दशलक्ष मध्यमवर्गीय लोक दरवर्षी किमान दोनदा विमानाने प्रवास करतील. याच विचाराने त्यांना विमान वाहतूक क्षेत्रात येण्याची प्रेरणा मिळाली.
बायकोने दिली बचत तर मित्रांनी मोडल्या एफडी - त्याच्या मित्रांनी त्याला एक गोष्ट सांगितली की स्वप्न पाहणे पुरेसे नाही, स्वप्ने विकताही आले पाहिजे. पण गोपीनाथ यांच्यासाठी पहिले आणि सर्वात कठीण काम म्हणजे पैशाची व्यवस्था करणे. यामध्ये त्यांच्या पत्नीने साथ दिली. बायकोने बचत दिली, मित्रांनी एफडी मोडून पैसे दिले, तर इतर कुटुंबीयांनीही शक्य ती मदत केली.
सेवेला सुरूवात होताच वाढला दबदबा- 1996 मध्ये त्यांनी डेक्कन एव्हिएशन नावाची चार्टर्ड हेलिकॉप्टर सेवा सुरू केली, पण त्यांचे स्वप्न अजूनही अपूर्णच होते. ऑगस्ट 2003 मध्ये त्यांनी 48 सीट आणि दोन इंजिनांसह सहा उड्डाणे असलेली एअर डेक्कनची स्थापना केली. सुरुवातीला केवळ 2000 लोक डेक्कनहून विमानाने प्रवास करत होते. आणि त्यानंतर चार वर्षांत 25,000 लोक दररोज स्वस्त दरात विमानाने प्रवास करू लागले. 2007 मध्ये देशातील 67 विमानतळांवरून या कंपनीची एका दिवसात 380 उड्डाणे सुरू होती आणि कंपनीकडे तोपर्यंत ४५ विमाने होती.
बसच्या दरात विमान प्रवास - गोपीनाथ यांनी बिनधास्त पध्दतीचा अवलंब केला आणि इतर विमान कंपन्यांच्या तुलनेत निम्म्या दराने ग्राहकांना तिकिटे देऊ केली. यामध्ये एकसमान इकॉनॉमी केबिन क्लास आणि प्रवासात खाण्यापिण्याचे पेमेंट देखील समाविष्ट होते. कंपनीने सामान्य प्रवाशांपेक्षा कमी भाडे आकारले, परंतु जाहिरातीद्वारे चांगला महसूल मिळवला. त्यांनी प्रवाशांसाठी २४ x ७ कॉल सेंटर सेवा सुरू केली. हे सर्व भारतात प्रथमच घडत होते. जनताही आनंदी आणि रोमांचित होती. आता ते कधीही तिकीट बुक करू शकत होते.
संकटाततही संघर्ष- सर्व काही ठीक चालले होते, परंतु 2007 च्या अखेरीस अनेक कंपन्यांनी विमान वाहतूक क्षेत्रात प्रवेश केला होता. त्या कंपन्यांनीही सुरुवातीला गोपीनाथचे सूत्र स्वीकारून सर्वसामान्यांना स्वस्तात प्रवास करायला लावला. अशा परिस्थितीत एअर डेक्कनला स्पर्धा होऊ लागली. एअर डेक्कनची परिस्थिती बिघडण्याआधी गोपीनाथ यांनी विजय मल्ल्याची कंपनी किंगफिशरसोबत एअर डेक्कनचा करार केला. विजय मल्ल्या यांनी एअर डेक्कनला नवीन नाव दिले - किंगफिशर रेड. आपल्या स्वप्नाला पंख मिळत राहतील, असा विश्वास गोपीनाथला होता, पण ते होऊ शकले नाही. विजय मल्ल्याची कंपनी गोपीनाथ यांचा वारसा जपू शकली नाही आणि 2013 मध्ये कंपनी बंद झाली. गोपीनाथ यांनी एका मुलाखतीत सांगितले होते की, मल्ल्या यांनी योग्य वेळ दिला असता तर या क्षेत्रात त्यांच्यापेक्षा चांगला कोणीही नसता.
स्वप्न घेऊन जगणारे गोपीनाथ - विमानसेवा बंद झाल्यानंतर गोपीनाथ यांनी राजकारणातही हात आजमावला. 2014 मध्ये त्यांनी लोकसभा निवडणूक लढवली, पण त्यांचा पराभव झाला. पुढे त्यांनी वेगवेगळ्या मीडिया हाऊससाठी कॉलम लिहायला सुरुवात केली. 2017 मध्ये, त्यांनी यू मिस नॉट दिस फ्लाइट: एसेस ऑन इमर्जिंग इंडिया हे त्यांचे दुसरे पुस्तक लिहिले. सध्या ते कर्नाटकातील बंगलोर येथे आपल्या कुटुंबासह राहतात. ते म्हणतात की स्वप्ने अजूनही आहेत आणि स्वस्त उड्डाणासाठी संघर्ष देखील आहे.
हेही वाचा -Goshta Eka Paithnichi: ६८व्या राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कारामध्ये सर्वोत्कृष्ट मराठी चित्रपट विभागात ''गोष्ट एका पैठणीची'' ची निवड
