सोलापूर -श्रावण महिन्यातील पहिला आणि महत्वाचा सण म्हणजे नागपंचमी. नागाबद्दल आदर व पूज्य भावना समाजात रुजवण्यासाठी हा सण पाळण्याची परंपरा आहे. या दिवशी घरोघरी नाग देवाची पूजा करून त्याला प्रसन्न करण्याची प्रथा आहे. पण प्रत्यक्षात नागाची पूजा करणे म्हणजे त्याचा छळ करण्यासारखे आहे. सापाला किंवा नागाला दूध पाजणे हे त्याच्या शरीरावर अत्याचार करण्यासारखे आहे. कारण दुधात लॅक्टिक अ‌ॅसिड असते, ज्यामुळे सापाच्या शरीरात भयंकर प्रक्रिया होऊन त्याला निमोनिया हा आजार होतो आणि त्यातच त्याचा मृत्यू होतो. साप किंवा नाग हा सरपटणारा जीव फक्त पाणी पितो दूध पीत नाही. असे मत सर्पमित्र, सर्प अभ्यासक राहुल शिंदे यांनी व्यक्त केले आहे.
- नागपंचमी प्रथा -
नागपंचमीच्या वेदकालीन अनेक प्रथा, आख्यायिका सांगितल्या जातात. त्यापैकी एक कथा म्हणजे सत्येश्वरी नावाची एक कनिष्ठ देवी होती. सत्येश्वर हा तिचा भाऊ होता. सत्येश्वरचा मृत्यू नागपंचमीच्या आदल्या दिवशी झाला होता. भावाच्या शोकात सत्येश्वरी देवीने अन्न ग्रहण केले नव्हते. सत्येश्वरी या कनिष्ठ देवीला तिचा भाऊ नागाच्या स्वरूपात दिसून आला होता. त्यावेळी तिने नागरूपाला आपले भाऊ मानले होते. त्यावेळी नागदेवाने सत्येश्वरीला वचन दिले होते की, जी स्त्री किंवा बहिण नागपंचमीला माझी पूजा करेल त्याचे रक्षण मी करेन. त्यामुळे नागपंचमीला नागाच्या प्रतिमेची पूजा केली जाते. हळूहळू ही परंपरा समाजात रूढ होत गेली आणि अनेक वर्षांपासून नागाची प्रत्यक्षात पूजा केली जात आहे.
- नागपंचमी सणाला गारुड्यांचा काळा धंदा -
दरवर्षी अनेक शहरात नागपंचमीला गारुड्यांचा काळा धंदा पहावयास मिळतो. नागपंचमी सणाला हे गारुडी नागाला शहरात आणून नागाला दूध पाजा आणि पुण्य प्राप्त करा असे सांगत पैसे उकळतात. पण सापाला किंवा नागाला दूध पाजणे हे त्याच्या शरीरावर अत्याचार करण्यासारखे आहे. कारण दुधात लॅक्टिक ऍसिड असते, ज्यामुळे सापाच्या शरीरात भयंकर असे आजार निर्माण होऊन त्याला निमोनिया हा आजार होतो आणि त्यातच त्याचा मृत्यू होतो. साप किंवा नाग हा सरपटणारा जीव फक्त पाणी पितो दूध पीत नाही. गारुडी सापाला किंवा नागाला पकडून त्याला पाणी पाजत नाही, दोन ते तीन दिवस त्याची तहान भागवली जात नाही. आणि नागपंचमीला हे गारुडी नागरिकांना भूल थापा मारत त्यासमोर दूध ठेवतात आणि पाणी समजून नाग दूध पितो. नागपंचमीला नाग देवताची पूजा करण्याऐवजी त्याला मारण्याचा प्रयत्न केला जात आहे. वन विभाग आणि सर्पमित्रांच्या जनजागृतीमुळे आणि कडक कायद्यामुळे आता गारुड्यांची संख्या कमी होत चालली आहे. असे सर्प अभ्यासक राहुल शिंदे यांनी सांगितले.
- नागपंचमीला प्रत्यक्ष नागाची पूजा करणे म्हणजे त्याचा छळ करणे -