अमरावती :धरणासाठी डोंगर कपारीत वसलेल्या मेळघाटातील जैतादेही या आदिवासी बांधवांच्या गावाचे 2005 मध्ये ( Rehabilitated in 2005 ) पुनर्वसन झाले. आधी होते तशाच सर्व सुविधा आपल्याला मिळणार, अशी आशा गावातील प्रत्येकाला होती. आज मात्र आपली फसवणूक झाली. आपले सारे काही संपले, अशी भावना या गावातील आदिवासी बांधवांची झाली ( Sapan Dam Project ) आहे. अनेक वर्षांपासून मेळघाटातील चिखलदरा तालुक्यात डोंगरामध्ये जैतादेही हे 100 घरांचे गाव ( Jaitadehi Village of 100 Houses ) वसले होते. गावात सुमारे 60 ते 70 जणांकडे शेती ( Problems of Tribal Brothers ) होती.
आदिवासी बांधवांच्या अशा आहेत समस्या :आदिवासी संस्कृतीला साजेशा परिसरात वसलेले जैतादेही हे गाव स्थापन प्रकल्पात समाविष्ट झाल्याने या गावाचे वीस ते पंचवीस किलोमीटर अंतरावर पुनर्वसन करण्यात आले. 2005 मध्ये केवळ पाच ते सात हजार एकर प्रमाणे गावातील शेतकऱ्यांना शेतीची रक्कम मिळाली. नवीन घर बांधण्यासाठी काही रक्कमदेखील मिळाली. मात्र, शासनाने हा पैसा देताना घरातील एकाच कुटुंबात असणाऱ्या व्यक्तींच्या नावावर त्यांच्या हिश्श्यावर येणाऱ्या जागेप्रमाणे रक्कम दिल्यामुळे प्रत्येकाच्या वाट्याला तोडका-मोडकाच पैसा मिळाला.
आदिवासी बांधवांच्या मूलभूत समस्याही अपूर्ण :शासनाकडून मिळालेली तुटपुंजी रक्कम कधीचीच संपली आहे. गावात हाताला काम नसल्यामुळे कुटुंबाच्या पोषणाकरिता या गावातील आदिवासी युवकांनी बाहेरची वाट धरल्याने गाव अगदी उजाड झाल्यासारखी अवस्था आहे. पिण्यासाठी योग्य पाणी नाही. गावात कोणाचा मृत्यू झाला, तर त्याच्यावर अंत्यसंस्कार करण्यासाठी स्मशानभूमीदेखील नाही, असे एखाद्या गावाला न शोभणारी अवस्था जैतादेही या गावाची झालेली पाहायला मिळते.
ज्यांचे शेत वाचले त्यांना शेतात जायला रस्ता नाही :जैतादेही या गावाचे पुनर्वसन केले जात असताना धरण क्षेत्राबाहेर एकूण नऊ कुटुंबांची शेती होती. आजदेखील या नऊ कुटुंबांकडे त्यांची शेती शाबूत आहे. दुर्दैवाची बाब मात्र या शेतात जाण्यासाठी रस्ताच नसल्यामुळे आपल्या हक्काच्या शेतीत राबायचे कसे, शेतात माल झाला तर तो शेतातून बाहेर आणायचा कसा, असा गंभीर प्रश्न शेतकऱ्यांना भेडसावत आहे. शेतकरी अशा विदारक परिस्थितीतदेखील मिरची आणि कापसाचे शेतात उत्पन्न घेण्याचा प्रयत्न करतात. जी काही मिरची किंवा कापूस शेतात येतो, तो संपूर्ण शेतमाल हा शेतातून धरणालगत असणाऱ्या ओबडधोबड पायवाटेने डोक्यावर वाहून गावात आणावा लागतो. अनेकदा तर हा शेतमाल गावात आणणेदेखील शक्य नसल्यामुळे शेती करायची कशाला आणि शेती असून फायदा तरी काय, असा प्रश्न जैतादेही येथील आदिवासी शेतकरी विचारतो आहे.
रस्ता झाला तर रोजगारही मिळेल :जंगलामध्ये ज्या भागात या गावातील नऊ कुटुंबीयांची शेती आहे. त्या भागाकडे जाण्यासाठी रस्ता झाला, तर गावातील शेतकऱ्यांना फायदा होईल. यासोबतच धरणाच्या गाळातून आम्हाला त्या परिसरातच विटा तयार करता येतील. आम्ही गावातील तरुण मंडळी स्वतः विटा तयार करून विकायला लागलो, तर इतर ठिकाणी वीटभट्ट्यांवर जाण्याची गरज आम्हाला भासणार नाही. शासनाच्या वतीने आम्हाला गाळ काढण्याची परवानगी द्यावी. मात्र, या भागात रस्ताच नसल्यामुळे गाळ कसा काढावा आणि वीट भट्टी कशी सुरू करावी, असा मोठा प्रश्न आमच्यासमोर असून शासनाने आमच्या रोजगाराबाबत विचार करून योग्य रस्ता बांधून दिला फार बरे होईल. त्यामुळे आमच्या रोजगाराचा फार मोठा प्रश्न सुटेल, असे जैतादेही येथील युवकांनी ईटीव्ही भारतशी बोलताना म्हटले आहे.
गावातील तरुण रोजगारासाठी प्रमुख शहरांकडे : या गावातील अनेक तरुण हे रोजगारासाठी मुंबई, नाशिक आणि पुणे या शहरांमध्ये आहेत. वर्षातून सहा ते सात महिने गावातील तरुण वर्ग गावाबाहेर राहत असून, अनेकांची मुले घरी आजी-आजोबा जवळ असतात. ही मुले गावातीलच शाळेत शिकतात. गावात रोजगार मिळाला, तर कुटुंबातील सदस्य, असे एकमेकांपासून दूर राहणार नाही. यामुळे शासनाने योग्य मदत करावी, अशी मागणीदेखील या गावातील आदिवासी बांधवांची आहे.