मुंबई : ग्राहकांची फसवणूक रोखण्यासाठी रिझर्व्ह बँकेने सर्व बँकांना एटीएममधून कार्डलेस पैसे काढण्याची सुविधा सुरू करण्याची परवानगी देण्याचा निर्णय घेतला आहे. सध्या, देशातील काही बँका त्यांच्या ग्राहकांना ऑन-असच्या आधारावर एटीएमद्वारे कार्डलेस रोख पैसे काढण्याची सुविधा देत आहेत. आता UPI वापरून सर्व बँका आणि एटीएम नेटवर्कवर कार्डलेस रोख पैसे काढण्याची सुविधा प्रदान करण्याचा प्रस्ताव आहे. व्यवहार सुलभ करण्यासोबतच, कार्ड स्किमिंग, कार्ड क्लोनिंग यांसारख्या फसवणुकीला आळा घालण्यातही मदत होईल, फिजिकल कार्डची गरज नसतानाही. RBI गव्हर्नर शक्तीकांत दास ( RBI Governor Shaktikant Das ) यांनी द्विमासिक पतधोरण आढाव्याची घोषणा करताना ही घोषणा केली.
विकास आणि नियामक धोरणांवरील विधानात, युनिफाइड पेमेंट्स इंटरफेस ( Unified Payments interface ) च्या वापराद्वारे ग्राहक अधिकृतता सक्षम करण्याचा प्रस्ताव आहे. मात्र, असे व्यवहार एटीएमद्वारेच केले जातील. यासंदर्भात एनपीसीआय, एटीएम नेटवर्क आणि बँकांना लवकरच स्वतंत्र सूचना जारी केल्या जातील. भारत बिल पेमेंट सिस्टम (BBPS) च्या संदर्भात, RBI ने सांगितले की बिल पेमेंटसाठी हे एक इंटरऑपरेबल प्लॅटफॉर्म आहे, ज्याने गेल्या काही वर्षांत बिल पेमेंट आणि बिलर्सच्या संख्येत मोठी वाढ झाली आहे.
बीबीपीएसद्वारे बिल भरणे अधिक सुलभ करण्यासाठी आणि BBPS मध्ये अधिक संख्येने नॉन-बँक भारत बिल पेमेंट ऑपरेटिंग युनिट्सच्या सहभागास प्रोत्साहन देण्यासाठी, अशा संस्थांची निव्वळ किंमत रु. 100 कोटींवरून कमी करुन 25 कोटी रुपये पर्यंत कमी करण्याचा प्रस्ताव आहे. लवकरच या नियमांमध्ये आवश्यक सुधारणाही करण्यात येणार आहेत. BBPS चे वापरकर्ते मानकीकृत बिल पेमेंट अनुभव, केंद्रीकृत ग्राहक तक्रार निवारण यंत्रणा, निश्चित ग्राहक सुविधा शुल्क इत्यादी फायद्यांचा आनंद घेतात. BBPS हे बिल पेमेंटसाठी एक इंटरऑपरेबल प्लॅटफॉर्म आहे आणि BBPS ची व्याप्ती आणि दायरा कवरेज बिले वाढवणार्‍या बिलर्सच्या सर्व श्रेणींमध्ये विस्तारते.
नॉन-बँक भारत बिल पेमेंट ऑपरेटिंग युनिट्स ( Bharat Bill Payment Operating Units) ची संख्या तितकीच वाढलेली नाही असे दिसून आले आहे. हे बघता देयक प्रणाली आर्थिक समावेशन सुलभ करण्यासाठी आणि आर्थिक स्थिरतेला प्रोत्साहन देण्यासाठी उत्प्रेरक भूमिका बजावते. या प्रणालींची सुरक्षा अधिक सुरक्षित ठेवणे हे आरबीआयचे प्रमुख उद्दिष्ट आहे. डिजिटल पेमेंट पद्धतींचा अधिकाधिक प्रचार करण्याबरोबरच, पारंपारिक आणि उदयोन्मुख धोके लक्षात घेऊन पेमेंट प्रणाली सायबर सुरक्षेशी संबंधित जोखमींना लवचिक राहणे देखील आवश्यक आहे. पेमेंट सिस्टम ऑपरेटर्ससाठी सायबर लवचिकता आणि पेमेंट सुरक्षा नियंत्रण यावर मार्गदर्शक तत्त्वे जारी करण्याचाही प्रस्ताव आहे.
हेही वाचा -Petrol Price Hike - आजही पेट्रोल, डिझेलच्या दरात वाढ, 'हे' आहेत नवे दर
