World Tribal Day : जागतिक आदिवासी दिन; काय आहे पलामूच्या कोरवा बंडाचा इतिहास

जागतिक आदिवासी दिन ( World Tribal Day) , हा दिवस जगभरात वसलेल्या आदिम जमातींच्या हक्क, संरक्षण आणि रक्षणासाठी साजरा केला जातो. भारतातील आदिवासी समाज ( Tribal society in India ) नक्कीच मागासलेला आहे. पण तरीही ते समाजाचा अविभाज्य घटक आहेत. या शूर समाजाने भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यात झारखंडच्या मातीतून क्रांतीचा पहिला बिगुल फुंकला होता. काय आहे पलामूच्या कोरवा बंडाचा इतिहास पाहूयात.

पलामू - ९ ऑगस्ट हा जागतिक आदिवासी दिवस ( World Tribal Day) आहे. ब्रिटिशांविरुद्ध लढणाऱ्या आदिवासी योद्ध्यांच्या अनेक कथा आहेत. 1857 च्या उठावात पलामूचे कोरवा बंड फार महत्त्वाचे ठरले आहे. ब्रिटिशांनी त्या काळात आदिवासींना दडपण्यासाठी कशी पावले उचलली. पलामू येथील आदिवासींचे बंड दडपण्यासाठी इंग्रजांनी एका राजाच्या मदतीने एकाचवेळी सहा हजार कोरवांचा शिरच्छेद केला होता. महुआदंड, गरू आणि पलामूच्या सीमावर्ती भागात ही सामूहिक हत्या करण्यात आली. या घटनेचा उल्लेख प्रसिद्ध इतिहासकार आणि लेखक हवालदारी रामगुप्ता 'हलधर' यांनी पलामू का इतिहास नावाच्या पुस्तकात केला आहे. या पुस्तकाच्या पान 155, 156 आणि 157 मध्ये त्याचा उल्लेख आहे. प्रोफेसर एस सी मिश्रा म्हणतात की पुस्तकात लिहिलेल्या तथ्यांवर संशोधन करणे आवश्यक आहे. हवालदार रामगुप्ताने लिहिलेल्या गोष्टी अतिशय महत्त्वाच्या आहेत.

ज्याने कोरवाचा शिरच्छेद केला त्याला सिरकटवा राजा म्हटले- 6000 कोरवांचा शिरच्छेद करण्याचा इतिहास तत्कालीन राजा जयप्रकाश नारायण सिंह यांच्याशी संबंधित आहे. 1857 च्या क्रांतीदरम्यान पलामूच्या परिसरात कोरवाचे बंड सुरू झाले. राजा जयप्रकाश नारायण सिंह यांनी तत्कालीन आयुक्तांना पत्र लिहून बंडखोरांना दडपण्यासाठी मदत करण्याची विनंती केली होती. मान्यता मिळाल्यानंतर राजा कोरवा सोबत सर्वांना विश्वासात घेऊन इंग्रजांविरुद्धच्या लढाईत सहभागी झाले. एके दिवशी संधी पाहून राजाने सर्व बंडखोरांना भरपूर दारू पाजली. दारू पिऊन बंडखोर बेहोश झाले, त्या दरम्यान राजाने सुमारे सहा हजार कोरवांचा शिरच्छेद केला. सकाळी हे भीषण हत्याकांड पाहून उर्वरित कोरव्यांनी तेथून पळ काढला.

नारायण सिंह यांना GCIOBE ही पदवी - या घटनेसाठी ब्रिटिशांनी राजा जयप्रकाश नारायण सिंह यांना GCIOBE ही पदवी दिली होती. या घटनेनंतर राजाच्या तिसऱ्या पिढीपर्यंत संपूर्ण कुटुंबाचा नाश झाल्याचेही पुस्तकात नमूद करण्यात आले आहे. देव राजा जयप्रकाश नारायण सिंह यांना इंग्रजांनी अनेक भाग जहागिरी दिली होती. राजा जयप्रकाश नारायण सिंह जेव्हा अनेक राज्यांत कर वसुलीसाठी पोहोचले तेव्हा त्यांनी आधी विश्रामपूर राज्यातून कर वसूल करा, असे सांगण्यात आले हेते. परंतु विश्रामपूर संस्थानाने उठाव करून देवराजाला हाकलून दिले. हवालदारी रामगुप्ताचे नातू किशोर कुमार गुप्ता सांगतात की, त्यांच्या आजोबांनी लिहिलेल्या इतिहासाच्या पुस्तकात अनेक घटनांचा उल्लेख आहे. ज्यामध्ये सिरकटवा राजाचाही उल्लेख आहे.

हेही वाचा :RakshaBandhan : अनाथालयातील विद्यार्थिनींनी तयार केल्या ईक्रोफ्रेंडली 5 हजार राख्या, काही तासातच झाली विक्री