नवी दिल्ली - महात्मा गांधींच्या नेतृत्वाखाली भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यादरम्यान, झालेला मिठाचा सत्याग्रह हा, भारतातील तत्कालीन ब्रिटिश शासनाने मिठासारख्या जीवनावश्यक गोष्टीवर लावलेल्या कराच्या विरोधात 1930 साली घडलेला सत्याग्रह होता. यालाच दांडी सत्याग्रह किंवा दांडीयात्रा असेही म्हणतात. इंग्रजांची जुलमी राजवट उलथवून टाकण्यासाठी देशभर ज्या चळवळी केल्या गेल्या, त्यात गांधीजींची दांडी यात्रा म्हणजेच मिठाचा सत्याग्रह कळसाध्याय आहे.
14 फेब्रुवारी 1930 रोजी भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसने जनतेला गांधीजींच्या नेतृत्वाखाली सविनय कायदेभंग करण्याचा आदेश दिला होता. 2 मार्च 1930 रोजी गांधीजींनी व्हायसराय इर्विन (गव्हर्नर जनरल) यांच्याकडे प्रस्ताव ठेवला होता. त्याअंतर्गत भूसंपादनाच्या अंदाजामध्ये सवलत, सैन्य खर्चात कपात, परदेशी कपड्यावर कर वाढविणे आणि मीठावरील कर रद्द करणे यासह 11 वेगवेगळ्या मागण्यांचा प्रस्ताव स्वीकृतीसाठी पाठवला. तथापि, गांधीजींनी पाठविलेला प्रस्ताव व्हायसरायने गांभीर्याने न घेता फेटाळला. तर 5 मार्च 1930 ला महात्मा गांधी यांनी मिठाच्या सत्याग्रहाची जाहिरीत्या प्रथम घोषणा केली.
- मिठाच्या सत्याग्रहाची सुरुवात दांडी यात्रेने झाली. ही दांडी यात्रा (मोर्चा) साबरमती आश्रमापासून 12 मार्च 1930 रोजी सुरू झाली.
- गांधीजींच्या बरोबर त्यांचे अनुयायी होते.
- ही यात्रा जवळपास 24 दिवस चालली आणि तिच्यातील लोक 241 कि.मी. पर्यंत पायी चालले.
- 6 एप्रिल 1930 ला दांडी येथे समुद्रकिनारी ही यात्रा पोहचली. त्या दिवशी जेव्हा सकाळी साडे सहा वाजता गांधीजींनी चिमूटभर मीठ उचलून कायदेभंग केला. या घटनेकडे संपूर्ण जगाचे लक्ष लागून राहिले होते. यानंतर अन्यायकारक आंदोलने मोडीत काढण्यासाठी परकीय सरकारच्या कायद्यांना आव्हान देण्याची हिंमत लोकांमध्ये संचारली.