तारुण्याच्या काळात मुलींच्या आरोग्याची सुदृढ भविष्यासाठी काळजी घेणे आवश्यक आहे. युनिसेफच्या वेबसाइटवर उपलब्ध माहितीनुसार, भारतात बाळंतपणाच्या वयाच्या सुमारे एक चतुर्थांश महिला कुपोषित आहेत. महिलांमध्ये कुपोषणाची समस्या केवळ या वयात किंवा गर्भधारणेच्या काळातच चिंतेचे कारण ठरते असे नाही. उलट, ही अशी समस्या आहे, जी लहानपणापासूनच मुलींमध्ये मोठ्या प्रमाणात दिसून येते आणि काहीवेळा ती त्यांच्या शारीरिक, मानसिक आणि भावनिक विकासावर देखील परिणाम करते.
बाल्यावस्थेपासून किशोरावस्थेपर्यंतचे आरोग्य : बालपणापासून किशोरावस्थेपर्यंतचा काळ मुलींच्या शरीरात अनेक बदल घडवून आणतो. केवळ कुपोषणच नाही, तर स्वच्छता आणि इतर प्रकारांशी संबंधित इतरही अनेक कारणे आहेत, ज्यांचा बाल्यावस्थेपासून किशोरावस्थेपर्यंत मुलींच्या आरोग्यावर परिणाम होऊ शकतो. हा परिणाम शरीरातील विशिष्ट प्रकारच्या पोषणाच्या कमतरतेच्या रूपातच नव्हे; तर गंभीर संसर्ग किंवा इतर समस्यांच्या रूपातही दिसून येतो.
सावधगिरी बाळगणे आवश्यक : खरेतर, किशोरवयीन सुरुवातीसह, बहुतेक मुलींमध्ये मासिक पाळी सुरू होते. मासिक पाळीच्यावेळी स्राव होणाऱ्या अशुद्ध रक्तामुळे शरीरात अशक्तपणा येत नसला तरी, या रक्तासोबत शरीराला आवश्यक असलेली खनिजे आणि धातूही शरीरातून बाहेर पडतात. दुसरीकडे, मुलींच्या शारीरिक विकासाचा वेग तुलनेने जास्त आहे. अशा परिस्थितीत त्यांच्या शरीराच्या योग्य विकासासाठी तुलनेने अधिक पोषण आवश्यक असते. दुसरीकडे, मुलींमध्ये लघवी किंवा योनीमार्गाच्या संसर्गाची शक्यता देखील खूप जास्त असते, त्यामुळे केवळ मासिक पाळीच्या काळातच नव्हे, तर सामान्य परिस्थितीतही त्यांच्या गुप्तांगांच्या स्वच्छतेची विशेष काळजी घेणे अत्यंत आवश्यक आहे. कारण या महत्त्वाच्या गोष्टींकडे दुर्लक्ष केल्याने काहीवेळा त्यांच्या प्रजनन आरोग्यावरही परिणाम होऊ शकतो आणि किडनीशी संबंधित किंवा इतर काही गंभीर आजारही होऊ शकतात.
संतुलित आहार आवश्यक : दिल्लीच्या बालरोगतज्ञ डॉ. रती गुप्ता म्हणतात की, खरे तर जेव्हा मुले बालपणापासून पौगंडावस्थेत प्रवेश करतात किंवा जेव्हा ती तारुण्यात येतात, तेव्हा तो काळ असा असतो जेव्हा त्यांची उंची आणि वजन वाढत असते आणि शरीराच्या इतर अवयवांचा विकास होत असतो. तसे या वयात मुले आणि मुली दोघांनाही अधिक पोषणाची गरज असते. परंतु मुलींमध्ये हे बदल मुलांपेक्षा खूप लवकर किंवा जलद होत असल्याने, त्यांना मासिक पाळीच्या प्रक्रियेतूनही जावे लागते. ज्यामुळे हार्मोनल बदल देखील त्यांच्या शरीरात होतात. अशा परिस्थितीत त्यांच्या शरीराला तुलनेने अधिक पोषण आवश्यक असते. डॉ. रती गुप्ता बालरोगतज्ञ सांगतात की, आपल्या देशात केवळ महिलांमध्येच नाही, तर मुलींमध्येही लोह आणि इतर पोषकतत्त्वांची कमतरता पुरुषांपेक्षा जास्त दिसून येते. मुलींमध्ये कोणत्याही कमतरतेमुळे किंवा समस्येमुळे शरीरातील ऊर्जा कमी होऊ नये, त्यांच्या विकासात अडथळा येऊ नये आणि शरीरात पोषणाशी संबंधित कोणत्याही घटकाची कमतरता भासू नये, म्हणून त्यांचे आहार घेणे अत्यंत आवश्यक आहे आणि पिण्याची विशेष काळजी घेतली पाहिजे.
योग्य प्रमाणात पाणी पिणे आवश्यक : या वयात मुलांना संतुलित आहार देणे अत्यंत गरजेचे असल्याचे आहार व पोषण तज्ज्ञ डॉ. दिव्या गुप्ता सांगतात, ज्यामध्ये कार्बोहायड्रेट, प्रथिने, फायबर, सर्व प्रकारची जीवनसत्त्वे, कॅल्शियम, खनिजे, इतर खनिजे, जस्त आणि लोह संतुलित प्रमाणात असतात. विशेषतः मुलींबद्दल बोलायचे झाले तर, 10 ते 18 वर्षे वयोगटात, त्यांना दररोज सरासरी 2000 कॅलरीज, 58 ग्रॅम प्रथिने आणि 600 मिलीग्राम कॅल्शियम घेणे आवश्यक आहे. डॉ. दिव्या गुप्ता सांगतात की, मासिक पाळीमुळे दूषित रक्तासोबत खनिजे आणि काही घटक शरीरातून बाहेर पडतात. त्यामुळे अशा पदार्थांचा आहारात समावेश करणे अत्यंत आवश्यक आहे, ज्यामध्ये लोह, जस्त आणि इतर खनिजे असतात. त्याचवेळी, त्या दररोज आवश्यक प्रमाणात पाणी पितात का?, हे देखील लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे.