हैदराबाद : नागपंचमी हा भारतातील प्रमुख सणांपैकी एक आहे. भारत, नेपाळ आणि हिंदू लोकसंख्या असलेल्या इतर दक्षिण आशियाई देशांतील लोक या हिंदू सणाला पारंपरिक पद्धतीने नागाची पूजा करतात. श्रावणातील शुक्ल पक्षात नागपंचमी साजरी केली जाते. यावेळी नागपंचमी २१ ऑगस्ट २०२३ रोजी येत आहे. नागपंचमीचा सण देशभरात मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जातो. श्रावण महिन्यात दोन नागपंचमी तिथी आहेत. एक शुक्ल पक्ष आणि एक कृष्ण पक्ष. कृष्ण पक्ष म्हणजेच ७ जुलै रोजी साजरी होणारी नागपंचमी फक्त राजस्थान, बिहार आणि झारखंड या राज्यांमध्येच राहील. नागपंचमीची तिथी, शुभ मुहूर्त आणि महत्त्व जाणून घेऊया.
- नागपंचमी तिथी आणि शुभ मुहूर्त :21 ऑगस्टला शुक्ल पक्षातील पंचमी तिथी 20 ऑगस्टला 12:23 वाजता पंचमी तिथी असेल. ही तारीख 21 रोजी रात्री 2:01 वाजता समाप्त होईल.
नागपंचमीचे महत्व : महाभारत, भारतातील प्राचीन महाकाव्यांपैकी एक, राजा जनमेजय नागांच्या संपूर्ण वंशाचा नाश करण्यासाठी यज्ञ करतो. हे त्यांचे वडील राजा परीक्षित यांच्या मृत्यूचा बदला घेण्यासाठी होते, जे तक्षक सापाच्या प्राणघातक चाव्याला बळी पडले. प्रसिद्ध ऋषी अस्तिक जनमजेयांना यज्ञ करण्यापासून रोखण्यासाठी आणि सर्पांचे यज्ञ वाचवण्याच्या शोधात निघाले. ज्या दिवशी हा यज्ञ थांबवण्यात आला तो दिवस शुक्ल पक्ष पंचमी होता, जो आज संपूर्ण भारतात नागपंचमी म्हणून साजरा केला जातो. अनेक हिंदू धर्मग्रंथ आणि महाकाव्यांमध्ये साप किंवा नागांना महत्त्वाची भूमिका आहे. महाभारत, नारद पुराण, स्कंद पुराण, रामायण यांसारख्या ग्रंथांमध्ये सापांशी संबंधित अनेक कथा आहेत. दुसरी कथा भगवान कृष्ण आणि सर्प कालिया यांच्याशी संबंधित आहे जिथे कृष्ण यमुना नदीवर कालियाशी लढतो आणि शेवटी मानवांना पुन्हा त्रास न देण्याचे वचन देऊन कालियाला क्षमा करतो. गरुड पुराणानुसार नागपंचमीला नागांची पूजा केल्याने भक्ताला सौभाग्य आणि समृद्धी प्राप्त होते.