14 ऑगस्ट 1947 ला आस्तित्वात आलेल्या पाकिस्तानसोबत भारताची आतापर्यंत चार युद्धे झाली आहेत. यात पहिले युद्ध 1947 ला झाले होते, याला काश्मीर युद्धही म्हटलं जातं. तर दुसरे युद्ध झाले 1965 मध्ये आणि तिसरे युद्ध 1971 मध्ये झाले. या युद्धातून पाकिस्तानचे दोन तुकडे झाले आणि बांगलादेशाची निर्मिती झाली. तर चौथे आणि अंतिम युद्ध होते कारगिलचे. नेहमीच नापाक कारवाया करणाऱया पाकिस्तानला 26 जुलै 1999 रोजी तोंडघशी पाडत भारताने पराभवाची धूळ चारली होती. या युद्धात भारतीय सैनिकांच्या अतुलनीय पराक्रमाचं व भारतीय लष्कराच्या सामर्थ्याचं दर्शन साऱ्या जगाला झालं होतं. कारगिलच्या लढाईत भारताने मिळवलेला विजय 'कारगिल विजय दिवस' म्हणून साजरा केला जातो. या दिवशी कारगिलच्या लढाईत शहीद झालेल्या वीरांच्या आठवणी जागवल्या जातात. वास्तवामध्ये ही लढाई मोठी कठिण होती. मात्र, लष्कराच्या बहाद्दरांनी अशक्य ते शक्य केले आणि हरलेली बाजी कशी पलटवली, हे जाणून घ्या आज कारगिल दिनी...
माहितीनुसार, 3 मे 1999 चा तो दिवस होता. जेव्हा पहिल्यांदा पाकिस्तानी सैन्यांना गरखोन गावातील ताशी नामग्याल नावाच्या गुराख्याने पाहिले होते. भारतीय सीमेजवळ गुराख्याला पाकिस्तानी सैन्याचे बंकर दिसले. पाकिस्तानी सैन्यांनी नियंत्रण रेषा पार केल्याची माहिती गुराख्यानं भारतीय जवानांना दिली. गुराख्यांच्या माहितीनुसार, भारतीय सैन्याने सीमा रेषेची पाहणी केल्यानंतर पाकिस्तानचं कुटील कारस्थान उघड झालं. भारतीय लष्कराने 5 मे रोजी परिस्थितीची पाहणी करण्यासाठी गस्ती पथक पाठवले. पथक गस्त घालत असतानाच अचानकपणे सहा जवानांसह कॅप्टन सौरभ कालीया गायब झाले. काही दिवसांनी भारतीय सेनेला कॅप्टन कालिया यांच्यासह सहा जवानांचे मृतदेह छिन्न-विछिन्न अवस्थेत सापडले. पाकिस्तानी सैन्याच्या या भ्याड कृत्यामुळं देशभरात संताप उसळला. या अमानुष घटनेनंतर कारगिल युद्धाची ठिणगी पडली.
पाकिस्तानी घुसखोरीची घटना समोर येण्याआधीपासूनच पाकचे तेव्हाचे लष्करप्रमुख परवेज मुशर्रफ भारतावर हल्ला करण्याची योजना आखत होते. त्यासाठी त्यांनी सैनिकांची एक तुकडी बनवली होती. याच तुकडीने काही चौक्यावर ताबा मिळवला होता. पाकिस्तानी सैन्याची घुसखोरी लक्षात आल्यानंतर 20 मे पर्यंत भारत आणि पाकिस्तानी सैन्यादरम्यान छोट्या-मोठ्या चकमकी झाल्या. पाक सैनिक उंचीवर असल्याने भारतीय सैनिकांना मोठ्या अडचणींचा सामना करावा लागला. त्यामुळे भारतीय जवानांनी रात्रीच्यावेळी चढाया केल्या. पाकिस्तानकडून भारतीय सैन्यांवर हल्ले होत असल्याचे दिसताच, हा एक मोठा कट असल्याचे भारताच्या लक्षात आले. तेव्हा भारतीय संरक्षण मंत्री जॉर्ज फर्नांडिस यांनी आपला रशियाचा दौरा रद्द केला आणि 'ऑपरेशन विजय'ची तयारी सुरू केली.
पाकिस्तानचे नियोजन आणि उद्दीष्टे -
1986 मध्ये, पाकिस्तानी सैन्याने Tupac नावाचे ऑपरेशन सुरू केले होते. यात पाकिस्तानने भारतावर आक्रमण करणाऱयाच्या वेगवेगळ्या शक्यता तपासल्या होत्या. सुमारे एक दशक नंतर, 1998 मध्ये, जनरल परवेझ मुशर्रफ पाकिस्तानचे लष्करप्रमुख बनले. तेव्हा त्यांनी ऑपरेशन Tupac ची अंमलबजावणी करण्याचा निर्णय घेतला. राष्ट्रीय राजमार्ग तोडून उंच शिखरावरील चौक्यावर ताबा मिळवून वाटाघाटी करता येईल, अशी परिस्थिती त्यांना निर्माण करायची होती. अत्यंत महत्वाचा राष्ट्रीय श्रीनगर-लेह राजमार्ग हा लडाखला कारगिलशी आणि देशाच्या इतर बाकी भागांशी जोडतो. हा महामार्ग लष्करासाठी खूप महत्त्वाचा होता. हा महामार्ग तोडण्याचा आणि टायगर हिलवर ताबा मिळवण्याचा पाकिस्तानाचा हेतू होता.
पाकिस्तानच्या ताब्यातून मुक्त केल्या चौक्या -
पाकिस्तानच्या घुसखोरीनंतर भारताने एक पाऊल पुढे जात, राष्ट्रीय राजमार्गाजवळी तोलोलिंग चौकीवरून पाकिस्तानला हटवण्यासाठी चढाई केली. अखेर 12 जूनला भारतीय सैन्याने तोलोलिंग चौकीवर ताबा मिळवला. यानंतर लष्कराचे लक्ष्य होते, टायगर हिलवर. ग्रेनेडियर योगिंद्र सिंह यादव यांनी द टायगर हिल परत मिळवण्यात मोलाची कामगिरी केली. ग्रेनेडियर योगेंद्र सिंह यादव यांच्या पथकाने 4 जुलै 1999 ला टायगर हिलवर तिरंगा फडकावला. टायगर ताब्यात घेताना, योगेंद्र सिंह यांना गोळ्या लागल्या त्यांनी 4 पाकिस्तानी सैनिकांना मारले. यामध्ये त्यांच्या दोन्ही पायांना गोळ्या लागल्या होत्या. तर त्याचे दोन सहकारी मारले गेले. कारगिल युद्धात विजय प्राप्त करण्यासाठी हा टायगर हिल फार महत्त्वाची ठरली. तर बटालिक क्षेत्रामध्ये 9 जून 1999 ला यश मिळाले. त्यानंतर पॉईंट 4875, पाँईंट 5000, जुबार क्षेत्रात हल्ले केले. 7 जुलै 1999 ला भारताने या पाकिस्तानच्या ताब्यातून मुक्त केल्या. पाँईंट 4875 मधून राजमार्ग निशाण्यावर होता. ही चौकी शौर्याने युद्ध लढून परत मिळवली. तर काकसर हे हिवाळ्यात खाली पाहून त्यावर पाकिस्ताने ताबा मिळवला होता. यानंतर भारताने पाकिस्तानच्या ताब्यातून ती चौकी मुक्त केली. या भागात भीषण युद्ध झाले. येथून पाकिस्तानी सैन्यांना भारतीय जवानांनी पळवून लावले. तर खालूबार टॉप हा एक महत्त्वपूर्ण विभाग होता. या क्षेत्रावर ताबा मिळवल्यानंतर संपूर्ण युद्धाचा रंगच बदलला असता. या क्षेत्रात भारतीय जवानांनी विरगाथा रचली.
भारतीय सैन्याने टायगर हिल, तोतोलिंगसह इतर चौक्या परत मिळवल्या. कारगिल युद्धात तीन ऑपरेशन्सचा समावेश होता. ऑपरेशन विजय जे भारतीय सैन्याने केले होते. तर ऑपरेशन सफेद सागर हे भारतीय हवाई दलाने केले होते. आणि ऑपरेशन तलवार जे भारतीय नौदलाने केले होते.
ऑपरेशन सफेद सागर (ऑपरेशन व्हाइट सी") -
ऑपरेशन सफेद सागर हे ऑपरेशन अशा वेळी सुरू करण्यात आले होते. जेव्हा उंचीवर बसलेले पाकिस्तानी सैनिक थेट भारतीय सैनिकांना लक्ष्य करीत होते. मग वायुसेनेने पाकिस्तानी सैनिकांवर हवाई हल्ले केले आणि त्यांची ठिकाणे नष्ट केली. हे ऑपरेशन नसते तर कारगिलचा विजय कठिण होता. 8 मे रोजी कारगिल युद्ध सुरू झाल्यानंतर, हवाई दलाने 11 मेपासून भारतीय सैन्याला मदत करण्यास सुरवात केली होती. यावेळी कारगिल गर्ल गुंजन सक्सेनाने मोठी भूमिका बजावली. या युद्धात भारताने बोफर्स गनही वापरण्याचा निर्णय घेतला. आकाशातून हवाई हल्ले आणि जमिनीरून बोफोर्स तोफखानाच्या गोळ्यांनी पाकिस्तानी सैनिकांना पळ काढण्यास भाग पाडले.
ऑपरेशन तलवार -