डेहराडून (उत्तराखंड): जमीन खचण्याच्या सर्वात मोठ्या संकटातून जात असलेल्या उत्तराखंडमधील जोशीमठ शहरावर देशातील सर्व मोठ्या संस्था लक्ष ठेवून आहेत. जोशीमठमध्ये दरड कोसळल्यानंतर घरांना आणि रस्त्यांना पडलेल्या भेगांचा देशातील सर्व शास्त्रज्ञ अभ्यास करत आहेत. प्रथमच, जोशीमठ भूस्खलनाशी संबंधित काही उपग्रह छायाचित्रे इस्रो अर्थात भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेच्या नॅशनल रिमोट सेन्सिंग सेंटरने प्रसिद्ध केली आहेत. त्यातून जोशीमठ शहर खचत असल्याचे दिसून येत आहे.
उपग्रहावरून घेतला आढावा:जोशीमठचा कोणता भाग बुडत आहे, हे सॅटेलाइट फोटोंमध्ये दाखवण्यात आले आहे. इस्रोने जारी केलेल्या जोशीमठच्या उपग्रह छायाचित्रांमध्ये जोशीमठचा कोणता भाग कोसळणार आहे, हे स्पष्टपणे दिसत आहे. ही सर्व छायाचित्रे कार्टोसॅट-२एस या उपग्रहावरून घेण्यात आली आहेत. नरसिंह मंदिरालाही धोका असल्याचे यातून दिसून येत आहे. इस्रोने आपल्या उपग्रहावरून जोशीमठ दुर्घटनेचा आढावा घेतला आहे.
इस्रोच्या छायाचित्रातून जमीन खचत असल्याचे दिसत आहे जोशीमठ शहर कोसळणार:ज्याची छायाचित्रे खूपच भयावह आहेत. इस्रोने उपग्रह छायाचित्रे प्रसिद्ध केली असून त्यानुसार संपूर्ण जोशीमठ शहर कोसळणार आहे. चित्रांवर इस्रोने चिन्हांकित केलेला पिवळा रंग हा संवेदनशील क्षेत्र आहे. संपूर्ण शहर या पिवळ्या वर्तुळात येते. ते पाहता हे सारे शहरच कोलमडून पडेल असे वाटते. इस्रोने लष्कराचे हेलिपॅड आणि नरसिंह मंदिरही चिन्हांकित केले आहे. इस्रोच्या हैदराबादस्थित नॅशनल रिमोट सेन्सिंग सेंटरने (NRSC) हा अहवाल प्रसिद्ध केला आहे.
जोशीमठ भूकंप झोन ५ मध्ये:दुसरा, जोशीमठचा खालचा भाग म्हणजेच अलकनंदा नदीच्या अगदी वरचा पायथ्याचा भागही बुडेल. हा इस्रोचा प्राथमिक अहवाल असला तरी. सध्या या अहवालाचा अभ्यास सुरू आहे. भूस्खलन किनेमॅटिक्सचा अभ्यास केला जात आहे. उत्तराखंडमधील जोशीमठ शहर समुद्रसपाटीपासून सुमारे 6000 फूट उंचीवर वसलेले आहे. जे धार्मिक, ऐतिहासिक आणि धोरणात्मक दृष्टिकोनातून खूप महत्त्वाचे आहे. जोशीमठ हे भूकंप झोन 5 मध्ये येते.
जमीन खचल्याने मोठा धोका निर्माण होणार आहे काय म्हटले आहे NRSC च्या अहवालात: NRSC अहवालाच्या आधारे उत्तराखंड सरकार जोशीमठमध्ये बचाव मोहीम राबवत आहे. उच्च जोखमीच्या भागातील लोकांना प्रथम सुरक्षित ठिकाणी हलवले जात आहे. एनआरएससीच्या अहवालात एप्रिल ते नोव्हेंबर 2022 या कालावधीत जमीन कमी होण्याचे प्रकरण संथगतीने होते असे सांगण्यात आले आहे. जोशीमठ या सात महिन्यांत -8.9 सेमी खचले आहे, परंतु 27 डिसेंबर 2022 ते 8 जानेवारी 2023 पर्यंत, म्हणजेच 12 दिवसांत, जमीन बुडण्याची तीव्रता -5.4 सेमी पर्यंत वाढली आहे. म्हणजेच 12 दिवसांत जोशीमठला सर्वाधिक फटका बसला.
मध्यवर्ती भागाला सर्वाधिक फटका बसणार असल्याचे स्पष्ट होत आहे मध्यवर्ती भागाला सर्वाधिक फटका: सॅटेलाइट इमेजमध्ये दिसणारे लाल पट्टे रस्ते आहेत. निळ्या रंगाची पार्श्वभूमी ही जोशीमठ शहराच्या अंतर्गत असलेली ड्रेनेज व्यवस्था आहे. हे नैसर्गिक आणि मानवनिर्मित दोन्ही असू शकते. छायाचित्रांमध्ये जोशीमठच्या मध्यवर्ती भागाला म्हणजे शहराच्या मध्यभागी लाल रंगाने प्रदक्षिणा घातली आहे, ज्यावरून हा भाग भूस्खलनाने सर्वाधिक प्रभावित झाल्याचे दिसून येते. या दरडीचा वरचा भाग जोशीमठ-औली रस्त्यावर सध्या आहे. शहराच्या मध्यभागी असलेल्या खाली असलेल्या भागाला वैज्ञानिक भाषेत मुकुट म्हणतात. म्हणजे औली रोडही कोसळणार आहे.
हेही वाचा: उत्तराखंड बनणार भारतातील सर्वाधिक बोगदे असलेले राज्य तज्ज्ञांची चिंता का वाढतेय
