International Mother Language Day 2023: मातृभाषेतूनच आपली होते खरी ओळख, तिचा करा सन्मान

मानवी जीवनात भाषा महत्त्वाची भूमिका बजावते. भाषेच्या माध्यमातून एक व्यक्ती दुसऱ्या व्यक्तीच्या विचारांची देवाणघेवाण करत असते. जगभरातील अनेक देश, राज्ये, शहरे आणि प्रदेशांमध्ये वेगवेगळ्या भाषा बोलल्या जातात. कुठेतरी धार्मिक भाषेची शैली वेगळी, तर कुठे संभाषणाचा सूर वेगळा. पण असे असतानाही प्रत्येक भाषा हे लोकांशी संवाद साधण्याचे सर्वात महत्त्वाचे माध्यम आहे. आंतरराष्ट्रीय मातृभाषा दिवस .

हैदराबाद : आंतरराष्ट्रीय मातृभाषा दिवस दरवर्षी २१ फेब्रुवारी रोजी साजरा केला जातो. 17 नोव्हेंबर 1999 रोजी युनेस्कोने याची सुरुवात केली, त्यानंतर वर्षे 2000 मध्ये पहिल्यांदा 'आंतरराष्ट्रीय मातृभाषा दिन' म्हणून साजरा करण्यात आला. हा दिवस जगभरातील लोकांमध्ये भाषेची आसक्ती, संरक्षण आणि बचाव करण्यासाठी साजरा केला जातो.

मातृभाषा दिवस :भारताच्या फाळणीनंतर पाकिस्तानची निर्मिती झाली. पाकिस्तानची निर्मिती झाली तेव्हा पूर्व पाकिस्तान आणि पश्चिम पाकिस्तान असे दोन भाग होते. पश्चिम बांगलादेशमध्ये उर्दू आणि पश्चिम बांगलादेशमध्ये बंगाली भाषिकांचे प्रमाण अधिक होते. तत्कालीन पाकिस्तान सरकारने भाषा धोरण लागू करून पाकिस्तानची अधिकृत भाषा म्हणून उर्दूला मान्यता दिली होती. पाकिस्तान सरकारच्या या धोरणाच्या विरोधात ढाका विद्यापीठात विद्यार्थ्यांनी आंदोलन सुरू केले. ढाका विद्यापीठातील आंदोलनावर पोलिसांनी 21 फेब्रुवारी 1952 रोजी गोळीबार केला होता. आंदोलनाच्या परिणामी पाकिस्तान सरकारला नमतं घ्यावं लागले आणि बंगाली भाषेलाही मान्यता दिली. जगभरातून दर 14 दिवसांनी एक भाषा नामशेष होत आहे आणि आपल्या भारत देशातही परिस्थिती चांगली नाही. भारतात एकूण 19000 हून अधिक भाषा बोलल्या जातात, त्यापैकी सुमारे 2,900 भाषा नामशेष होण्याच्या मार्गावर आहेत. सत्य हे आहे की, या भाषा फक्त 100 किंवा त्याहून कमी लोक बोलतात. 10,000 पेक्षा जास्त लोक फक्त 121 भाषा बोलतात.

संवर्धनाची गरज : जगातील कोणत्याही देशात प्राथमिक शिक्षण परदेशी भाषेत दिले जात नाही. जगाच्या दृष्टीकोनातून, जवळजवळ सर्व प्रगत आणि विकसित देशांमध्ये, शिक्षण, संशोधन कार्य, शासन आणि प्रशासनाची भाषा आहे. अशा भावनेला आपल्या देशातही प्रोत्साहन मिळायला हवे, जेणेकरून सर्व काम मातृभाषेत व्हावे. भारतातील थोर पुरुष, विनोबा भावे, महात्मा गांधी, पंडित मदन मोहन मालवीय, डॉ. एपीजे अब्दुल कलाम यांसारख्या शिक्षणतज्ज्ञांचेही असेच विचार होते.

स्थानिकांची टाळाटाळ : आपल्या मातृभाषेत बोलायला आपले स्थानिक लोक टाळतात, हे भारताचे दुर्दैव आहे. जर कोणी मातृभाषेत बोलले तर, त्याला अडाणी समजले जाते, त्याच्या कौशल्याचा अवमान केला जातो. इंग्रजी मानसिकतेने भाषेला सामाजिक स्थितीशी जोडले आहे. जर आपण आपल्या मातृभाषेचे संवर्धन केले नाही, तर भाषिक विविधता आपसूकच नाहीशी होईल.