नवी दिल्ली : भूकंपाचे धक्के जाणवल्यानंतर परिसरात नववर्ष साजरे करणाऱ्या नागरिकांमध्ये नक्कीच भीतीचे वातावरण पसरले होते. यापूर्वी 29 नोव्हेंबर 2022 रोजी दिल्लीत 2.5 रिश्टर स्केल आणि 12 नोव्हेंबर रोजी 5.4 तीव्रतेचा भूकंप झाला होता. भूकंपाचा केंद्रबिंदू नेपाळ होता.
भूकंप का होतात: हिमालयाच्या टेक्टोनिक प्लेट्समधील बदलांमुळे येथे सतत ( New Delhi earthquake ) हादरे बसतात. हिमालयाखालील सततच्या हालचालींमुळे पृथ्वीवरील दाब वाढतो, जो भूकंपाचे रूप घेतो. पृथ्वीखाली लहान हालचालींमुळे मोठा भूकंपाचा धोका टळलेला नाही. अशा स्थितीत भविष्यात मोठा भूकंप होण्याची शक्यता आहे.
एशियन सिस्मॉलॉजिकल कमिशन सिंगापूरचा इशारा ( Asian Seismological Commission ) गंभीर: हिमालयीन प्रदेशात दीर्घकाळापासून लहान भूकंप होत आहेत, परंतु कोणताही मोठा भूकंप झालेला नाही. हिमाचल प्रदेशातील कांगडा येथे 1905 च्या भूकंपाची तीव्रता रिश्टर स्केलवर 7.8 इतकी होती. त्याचबरोबर नेपाळमध्ये झालेल्या भूकंपानंतर वायव्य हिमालयीन भागात कोणताही मोठा भूकंप झालेला नाही. आता अशा स्थितीत उत्तराखंड प्रदेशात मोठा भूकंप होऊ शकतो असा दावा वैज्ञानिक करत आहेत. पण तो कधी येईल हे निश्चित नाही. पण तो नक्की येईल, असा दावा तो नक्कीच करत आहे.
वास्तविक भूकंप क्षेत्राचे वर्णन करण्यासाठी भूकंप क्षेत्राचा वापर केला जातो. भूकंप ही एक टेक्टोनिक हालचाल आहे जी पृथ्वीच्या आतील भागात अंतर्जात (पृथ्वीमध्ये उद्भवलेली) थर्मल परिस्थितीमुळे होते जी पृथ्वीच्या पृष्ठभागाच्या थरातून प्रसारित केली जाते. भारतीय मानक ब्युरोने देशाची विभागणी झोन-II, झोन-III, झोन-IV आणि झोन-V अशा चार भूकंपीय झोनमध्ये केली आहे. या चारही झोनपैकी झोन-V हा भूकंपाच्या दृष्टीने सर्वात जास्त सक्रिय झोन आहे तर झोन-II सर्वात कमी आहे. (हरियाणामध्ये भूकंपाचे धक्के जाणवले)
