नवी दिल्ली - दिल्ली एनसीआरमध्ये या आठवड्यात पुन्हा एकदा भूकंपाचे धक्के जाणवले आहेत. (Earthquake In Delhi). शनिवारी रात्री आठच्या सुमारास दिल्लीत भूकंपाचे जोरदार धक्के जाणवले. भूकंपाचे धक्के जाणवताच लोक घरातून आणि कार्यालयातून बाहेर पडले. सुमारे 30 ते 40 सेकंद या भूकंपाचे धक्के जाणवले. भूकंपाच्या धक्क्यांची तीव्रता ५.४ इतकी मोजण्यात आली आहे. संध्याकाळी ७.५७ वाजता भूकंपाचे धक्के जाणवले. भूकंपाचे केंद्र नेपाळमध्ये असल्याचे सांगण्यात आले आहे. (Earthquake center in nepal)
उत्तराखंडमध्येही भूकंप - उत्तराखंडमध्ये देखील पुन्हा एकदा भूकंपाचे धक्के जाणवले आहेत. भूकंपाचा केंद्रबिंदू ऋषिकेशजवळ असल्याचे सांगण्यात येत आहे. रिश्टर स्केलवर या भूकंपाची तीव्रता 3.4 मोजण्यात आली आहे. त्याचबरोबर चमोलीतही भूकंपाचे सौम्य धक्के जाणवले आहेत. हिमालयीन पट्ट्यातील फॉल्ट लाइनमुळे सातत्याने भूकंप होत असून भविष्यातही भूकंप होण्याची शक्यता आहे. उत्तराखंडमधील या बिघाडावर सध्या बराच काळ प्रचंड तीव्रतेचा भूकंप न झाल्यामुळे येथेही मोठी पोकळी निर्माण झाली आहे. त्यामुळे हिमालयीन प्रदेशात ६ पेक्षा जास्त तीव्रतेच्या भूकंपा एवढी ऊर्जा जमा होत आहे.
भूकंप पूर्व चेतावणी प्रणालीचे 165 सेन्सर -उत्तराखंडमधील भूकंप सारख्या आपत्तीचा सामना करण्यासाठी उत्तराखंड आपत्ती व्यवस्थापन विभागाने भूकंप पूर्व चेतावणी प्रणाली विकसित केली आहे. त्याअंतर्गत संपूर्ण राज्यात 165 सेन्सर बसविण्यात आले आहेत. या प्रणालीअंतर्गत भूकंपाच्या काही वेळापूर्वी अलर्ट देणारे अॅपही विकसित करण्यात आले आहे.
उत्तराखंड सेंट्रल सिस्मिक गॅपमध्ये आहे - उत्तराखंड हे सेंट्रल सिस्मिक गॅपच्या झोन मध्ये आहे. त्यामुळे येथे भविष्यात मोठा भूकंप येऊ शकतो, याबाबत शास्त्रज्ञांनी भीती व्यक्त केली आहे. शास्त्रज्ञांचे म्हणणे आहे की हिमालयीन प्रदेशाच्या या भागात दीर्घकाळ कोणताही मोठा भूकंप झालेला नाही. यामुळे, वायव्य हिमालयीन प्रदेशात भूगर्भात जमा झालेल्या भूकंपीय उर्जेपैकी केवळ 3 ते 5 टक्के ऊर्जा सोडण्यात आली आहे. त्यामुळेच भविष्यात भूकंप होण्याची शक्यता शास्त्रज्ञ व्यक्त करत आहेत.
भूकंप का होतात ? -हिमालयाच्या टेक्टोनिक प्लेट्समधील बदलांमुळे येथे सतत हादरे बसतात. हिमालयाखालील सततच्या हालचालींमुळे पृथ्वीवरील दाब वाढतो, जो भूकंपाचे रूप घेतो. उत्तराखंड प्रदेश, ज्याला सेंट्रल सिस्मिक गॅप म्हणूनही ओळखले जाते, येथे 1991 मध्ये उत्तरकाशी येथे 7.0 तीव्रतेचा भूकंप आणि 1999 मध्ये चमोली येथे 6.8 रिश्टर स्केलच्या भूकंपानंतर कोणताही मोठा भूकंप झालेला नाही. अशा स्थितीत या भागात मोठा भूकंप नक्कीच होऊ शकतो, असा दावा शास्त्रज्ञ करत आहेत. मात्र तो केव्हा येईल हे निश्चित नाही.
अधिकाधिक लोकांनी भूकंप अॅपचा वापर करावा - उत्तराखंड आपत्ती व्यवस्थापन विभागातील भूकंपशास्त्रज्ञ डॉ. गिरीश जोशी म्हणाले की, विभागाने विकसित केलेले उत्तराखंड भूकंप अॅप भूकंपासारख्या आपत्कालीन परिस्थितीत अत्यंत प्रभावी ठरू शकते. आपण सर्वांनी जागरूक राहून हे अॅप आपल्या मोबाईलमध्ये जास्तीत जास्त इन्स्टॉल करावे, असे त्यांनी सांगितले. भूकंपाच्या काही सेकंद आधीही त्यांना याबाबत माहिती मिळाली, तर किमान ते स्वत:चे संरक्षण करू शकतील, याचे भान लोकांनी ठेवायला हवे. त्यांनी सांगितले की, मंगळवारी रात्री उशिरा झालेल्या भूकंपाचे एपी सेंटर नेपाळच्या परिसरात होते. ते जमिनीच्या आत फार खोल नव्हते परंतु फक्त 10 किलोमीटरच्या आत होते. त्यामुळेच उत्तर भारतातील बहुतांश भागात भूकंपाचे धक्के जाणवले.
