हैदराबाद - भारत आणि चीन यांच्यातील सध्याचा सीमेवरील तणाव हा नव्या कोरोनाविषाणुविरोधातील जागतिक युद्धाचा गैरफायदा घेण्यासाठी आणि अमेरिकेतील देशांतर्गत मुद्यांचा सीमेवरील परिस्थिती आपल्या बाजूला अनुकूल करण्यासाठी चिनी सरकारने रचलेली चतुर खेळी आहे, असे लष्करी आणि डावपेचात्मक तज्ञांचे मत आहे. ही खेळी सहा दशकांपूर्वीच्या चिनी धोरणाची तीव्र आठवण करून देणारी आहे. जेव्हा क्यूबाच्या क्षेपणास्त्र संकटाचा फायदा घेऊन चिनने १९६२ मध्ये भारतावर हल्ला केला होता, ज्यामुळे दोन महासत्ता जवळपास अण्विक युद्धाच्या उंबरठ्यावर आल्या होत्या.
१९६२ मध्ये काही काळापासून क्यूबन पेचप्रसंग धुमसत होता, ज्याची परिणती १६ ऑक्टोबरपासून सुरू झालेल्या सर्वंकष संघर्षात झाली. त्यानंतर ४ दिवसांनी म्हणजे २० ऑक्टोबर १९६२ रोजी, अमेरिका आणि पूर्वाश्रमीचा सोव्हिएत रशिया जेव्हा क्यूबामध्ये सोव्हिएत क्षेपणास्त्राच्या तैनातीमुळे अभूतपूर्व संघर्षात गुंतले होते, चीनने भारतावर हल्ला केला होता. तेव्हा अमेरिका आणि सोव्हिएत रशिया दोघेही १९६२ च्या भारत चीन युद्धात हस्तक्षेप करण्याच्या परिस्थितीत नव्हते.
२२ ऑक्टोबरला अमेरिकन अध्यक्ष जॉन एफ केनेडी यांनी क्यूबाची नाविक नाकाबंदी करण्याचे आदेश दिले आणि दोन्ही महासत्तांमधील खडाजंगी चर्चेनंतर अखेरीस ती २१ नोव्हेंबर, १९६२ ला उठवण्यात आली. २० ऑक्टोबर, १९६२ ला म्हणजे त्याच सुमारास चीनने भारताविरूद्ध युद्ध सुरू केले आणि नोव्हेंबर १९६२ मध्ये आपली लष्करी उद्दिष्टे साध्य केल्यानंतर एकतर्फी युद्धबंदी जाहीर केली.
१९ ऑक्टोबर, १९६२ ला चिनी पंतप्रधान चौ एन लाय यांनी एकतर्फी युद्धबंदी जाहीर केली जी २१ नोव्हेंबर, १९६२ पासून अंमलात आणली गेली. नेमके त्याच दिवशी अमेरिकेने क्यूबातील आपली नाविक नाकाबंदी औपचारिकरित्या उठवली होती.
नवी दिल्लीस्थित भारताचे माजी राजदूत विष्णुप्रकाश, जे शांघायमध्ये भारताचे वकिलही होते, त्यांनी सांगितले की, आगळिकीची वेळ ही फार महत्वाची असते. चीनची घुसखोरी, संघर्ष आणि भारताची केलेली मनुष्यहानी ही काही अपघाताने झालेली नाही किंवा स्थानिक संघर्षही तो नाही. या खेळीची वेळ, हल्ल्याचे प्रमाण आणि इतर अनेक घटकांमुळे निश्चितच ही एक नियोजनबद्ध अशी खेळी आहे. सर्वोच्च पातळीवरून संमती मिळाल्याशिवाय निश्चितच अशा घटना घडू शकत नाहीत, असे राजदूत विष्णुप्रकाश यांनी ईटीव्ही भारतशी बोलताना सांगितले.
दक्षिण कोरियात भारताचे माजी राजदूता आणि कॅनडात उच्चायुक्त राहिलेले माजी राजनैतिक अधिकारी विष्णुप्रकाश यांनी या वर्षीच्या सुरूवातीला कोविड-१९ जागतिक महामारीचा उद्रेक झाल्यानंतर चीनने जवळपास प्रत्येक शेजारी देशात घुसखोरी केली आहे. याकडे दिशानिर्देश केला. भारतीय लष्कराच्या उत्तर कमांडचे जीओसी म्हणून लडाख प्रदेशात देशाच्या सीमेचे संरक्षण करण्याची जबाबदारी असलेले कर्नल दीपेंद्रसिंग हुडा सांगतात, की प्रत्येक देश जेव्हा एखादी योजना आखतो तेव्हा ती अमलात आणण्याच्या वेळेचा विचार करतो आणि चीनने कोविड-१९ संकटाकडे योग्य वेळ म्हणून पाहिले आहे.
प्रत्येक देश जेव्हा एखादी योजना आखतो तेव्हा वेळेचा विचार करतो आणि ही खूप मोठी महत्वाची कृती असते, ज्यामुळे अशा कोणत्या प्रादेशिक आणि आंतरराष्ट्रीय परिस्थिती आहेत की, ज्यांचा गैरफायदा घेता येईल, याकडे निश्चितच लक्ष दिले जाते, असे हुडा यांनी ईटीव्ही भारतशी बोलताना सांगितले. भारत कोरोना विषाणुशी आणि त्या महामारीमुळे निर्माण झालेल्या आर्थिक मुद्यांशी लढण्यात गुंतला आहे. हे त्यांनी पाहिले. त्यामुळे ही वेळ योग्य संधी आहे, असा विचार त्यांन केला असावा, असे जनरल हुडा यांनी पुढे म्हटले.
प्रतिष्ठित फेलो आणि भारताचा आघाडीचा थिंक टँक ऑब्झर्व्हर रिसर्च फाऊंडेशनच्या आण्विक आणि अंतराळ धोरण पुढाकार प्रमुख डॉ. राजेश्वरी राजगोपालन म्हणतात की गेल्या ५ ते ६ वर्षात चीन आपली लष्करी आणि डावपेचात्मक क्षमता वाढवत होता आणि शेजारी देशांशी असलेली सीमेवरील परिस्थिती बदलण्याची संधीच पाहत होता. ते याची योजना आखत होते, हे स्पष्ट आहे. ही काही एका रात्रीतून घडलेली गोष्ट नाही, असे राजेश्वरी राजगोपालन यांनी ईटीव्ही भारतला सांगितले. चिन विशेषतः उंचावरील भागात लष्कर आणि हवाई दलांच्या संयुक्त प्रात्यक्षिकांद्वारे आपल्या लष्कराच्या अनुभवाच्या अभावावर मात करण्याचा प्रयत्न करत आहे, असे त्या म्हणाल्या.
गेल्या ५ ते ७ वर्षांपासून आम्ही तिबेटच्या स्वायत्त क्षेत्रात तसेच भारत-चीन सीमावर्ती भागात पीएलएच्या कवायती पहात आलो आहोत. पीएलए आणि पीएलए हवाई दल यांच्या संयुक्त लष्करी प्रात्यक्षिके त्यांनी वाढवली असल्याचे आम्हाला आढळले आहे. विशेषतः अतिउंचीवरील भागांमध्ये कार्यचालनात्मक कार्यक्षमता यातील त्रुटी दूर करण्यासाठी आणि दोन्ही दलांनी अधिक समन्वयाने काम करण्यासाठी त्यांनी हे केले आहे, असे डॉ. राजेश्वरी यांनी नमूद केले.