हिसार (हरियाणा) - हरियाणातील हिसार येथील राखीगढी येथे सुमारे (7000)वर्षे जुन्या हडप्पा शहराच्या दफनभूमीचे रहस्य उलगडणार आहे. भारताच्या पुरातत्व विभागाला आतापर्यंत उत्खननात विकसित शहराचे पुरावे मिळाले आहेत. ( DNA Reveals Secrets Of 7000 Year Old City ) स्वच्छता, रस्ते, दागिने, मातीची भांडी, खेळणी, भांडी यापासून मृतदेहांवर अंत्यसंस्कार करण्यापर्यंतचे पुरावेही सापडत आहेत. माऊंड नंबर एकच्या उत्खननात ईशान्य, पश्चिम-दक्षिण अशा स्मार्ट शहरांची झलक दिसून येते.
आतापर्यंत तीन ढिगाऱ्यांच्या उत्खननात एकूण 50 सांगाडे सापडले आहेत. तर उत्खननादरम्यान दोन महिलांचे नवीन सांगाडेही सापडले आहेत. यामध्ये महिलेच्या सांगाड्याच्या मनगटात बांगडी सापडली आहे. त्यांचा डीएनए तपासणीसाठी पाठवण्यात आला आहे, जेणेकरून योग्य माहिती मिळू शकेल. याशिवाय सांगाड्याजवळ अन्नाची भांडीही दिसली आहेत. ( Archaeological Survey of India ) यावरून असे दिसून येते की, त्या काळातही विधी कायद्यानुसारच झाले असावेत. याशिवाय उत्खननात सापडलेल्या साहित्यावरून तज्ज्ञांचा अंदाज आहे की ते एक मोठे व्यापारी केंद्रही असावे.
भारतीय पुरातत्व विभागाचे संयुक्त महासंचालक संजय कुमार मंजुल यांनी सांगितले की राखीगढी गाव एकूण 11 ढिगाऱ्यांवर बांधले गेले आहे. या 11 ढिगाऱ्यांखाली उत्खननात हडप्पा काळातील जुन्या शहराचे पुरावे सापडत आहेत. सध्या एक, तीन आणि सात क्रमांकाच्या ढिगाऱ्याचे खोदकाम सुरू आहे. यातील जुन्या शहराचा काही भाग डोंगर क्रमांक एकमध्ये दिसतो.
हडप्पा शहर हे खूप विकसित शहर असावे असे तज्ञ आणि संशोधन पथकाचे मत आहे. टीला क्रमांक एकच्या उत्खननात शहराचा पुरावा आहे. त्याचे शहर नियोजन आजच्या स्मार्ट सिटी नियोजनासारखे आहे. म्हणजेच हे शहर ईशान्य, पश्चिम-दक्षिण या आधारावर बांधले आहे. परंतु, त्यात सुमारे 20 अंशांचा थोडाफार फरक आहे. म्हणजेच ते अगदी सरळ नाही.
बाहेरील भिंत पक्क्या विटांची असून आतील भिंती मातीच्या आहेत. त्यामुळे बाहेर पक्की वीट वापरण्यात आली आहे, त्यामुळे त्या वेळी बैलगाडी किंवा कोणत्याही टोकदार वस्तूमुळे होणारे नुकसान वाचले असावे. प्रत्येक घरातून बाहेर पडणारे घाण पाणी थेट नाल्यात सोडले जात नसून, प्रत्येक घराच्या बाहेर चारही कोपऱ्यांमध्ये मातीची मोठी भांडी किंवा भांडी होती.