ലോക വ്യാപാര സംഘടനയുടെ നിലവിലെ ഡയറക്ടര്‍ ജനറല്‍ റോബര്‍ട്ടോ അസിവേഡോ ഓഗസ്റ്റ് അവസാനത്തോടു കൂടി ഈ പദവി ഒഴിയുവാന്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്നുവെന്ന് 2020 മെയ് മധ്യത്തോടെയാണ് പ്രഖ്യാപിച്ചത്. അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ നാലു വര്‍ഷത്തെ രണ്ടാം ഘട്ട പദവി അവസാനിക്കുവാന്‍ ഒരു വര്‍ഷം ബാക്കി നിൽക്കെയായിരുന്നു രാജി പ്രഖ്യാപനം. അന്താരാഷ്ട്ര ബന്ധങ്ങളില്‍ ഒട്ടേറെ വലിയ തകരാറുകള്‍ സംഭവിച്ചു കൊണ്ടിരിക്കുന്ന ഈ കാലഘട്ടത്തില്‍ ഡബ്ലിയു ടി ഒ ക്ക് ഒരു പുതിയ ഡി.ജിയെ കണ്ടെത്തുക എന്നുള്ളത് ഒരുപോലെ വെല്ലുവിളിയും അവസരവും നിറഞ്ഞതാണ്.
അഭിപ്രായ സമന്വയത്തിലൂടെയാണ് ഡബ്ലിയു ടി ഒ എപ്പോഴും തീരുമാനങ്ങളെടുക്കുന്നത്. അതി പ്രശസ്‌തമായ “ഗ്രീന്‍ റൂം'' പ്രക്രിയയുടെ അധ്യക്ഷന്‍ എന്ന നിലയില്‍ ഡബ്ലിയു ടി ഒ അംഗങ്ങള്‍ക്കിടയില്‍ അഭിപ്രായ സമന്വയം സൃഷ്ടിച്ചെടുക്കാനുള്ള അണിയറക്ക് പിന്നിലെ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങളെല്ലാം ഡിജിയാണ് എടുത്തു വരുന്നത്. ഈ അനൗദ്യോഗികമായ പ്രവര്‍ത്തന പ്രക്രിയ ഡബ്ലിയു ടി ഒയിലെ പ്രമുഖ ഗ്രൂപ്പുകളുടെ കോ-ഓര്‍ഡിനേറ്റര്‍മാര്‍ അടക്കമുള്ള പ്രതിനിധി സംഘങ്ങളുടെ തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട തലവന്മാരെ ഒരുമിച്ച് കൊണ്ടു വന്ന് തര്‍ക്ക വിഷയങ്ങളിലെല്ലാം ഒരു അഭിപ്രായ സമന്വയം കണ്ടെത്തുകയാണ് ചെയ്യുന്നത്.
ഏതാണ്ട് 40ഓളം പ്രതിനിധി സംഘങ്ങള്‍ ഈ പ്രക്രിയയില്‍ സാധാരണയായി ഉള്‍പ്പെടുന്നുണ്ട്. ഇത് പ്രയാസകരമായ പ്രശ്‌നങ്ങള്‍ പരിഹരിക്കുന്നതിനുള്ള പുതിയ സമീപനങ്ങളിലേക്ക് മിക്കപ്പോഴും എത്തി ചേരാറുണ്ട്. ഈ ഔദ്യോഗിക ചര്‍ച്ചാ വേളകളില്‍ രാഷ്ട്രീയപരമായി പ്രാധാന്യമുള്ള ഡബ്ലിയു ടി ഒ പ്രശ്‌നങ്ങളില്‍ വ്യാപാര മന്ത്രിമാരാണ് പ്രതിനിധി സംഘത്തെ നയിച്ചു കൊണ്ട് ചര്‍ച്ചകള്‍ മുന്നോട്ട് കൊണ്ടു പോകുന്നത്. എന്നാൽ ഏതാനും രാജ്യങ്ങള്‍ ചിലപ്പോള്‍ ഉയര്‍ത്തി കൊണ്ടു വരുന്ന സാങ്കേതിക പ്രയാസങ്ങള്‍ പറഞ്ഞു തീര്‍ക്കുന്നതിനായി ഇടക്കൊക്കെ ഡയറക്ടര്‍ ജനറലിനേയും വിളിച്ചു വരുത്താറുണ്ട്. “ഗ്രീന്‍ റൂം'' പ്രക്രിയയുടെ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങളുടെ ആണിക്കല്ലായുള്ള തത്വം “എല്ലാ കാര്യങ്ങളും അംഗീകരിക്കപ്പെടാതെ ഒന്നും തന്നെ അംഗീകരിക്കപ്പെടാൻ പോകുന്നില്ല” എന്നുള്ളതാണ്.
വ്യാപാര വിലപേശലുകളുടെ ദോഹ ഡവലപ്പ്‌മെന്‍റ് റൗണ്ടില്‍ ഉണ്ടായ നിലവിലെ കീറാമുട്ടി വരെ “ഗ്രീന്‍ റൂം'' പ്രക്രിയയിലൂടെ പൊതുവെ ഫലങ്ങള്‍ ഉളവാക്കുകയും ഡബ്ലിയു ടി ഒ മന്ത്രി തല സമ്മേളനങ്ങള്‍ അവയെല്ലാം അംഗീകരിക്കുകയും ചെയ്‌തിരുന്നു. 1996ല്‍ സിംഗപ്പൂരില്‍ നടന്ന ഡബ്ലിയു ടി ഒ യുടെ മന്ത്രി തല സമ്മേളനത്തിലുണ്ടായ തീരുമാനം അതിനൊരു ഉദാഹരണമാണ്. 1994ല്‍ ഉറുഗ്വേ റൗണ്ടില്‍ എത്തി ചേര്‍ന്ന ഡബ്ലിയു ടി ഒ യുടെ അടിസ്ഥാനശില കരാറുകള്‍ നടപ്പില്‍ വരുത്തുന്നതു വരെ മുതല്‍ മുടക്കും, മത്സരവും സംബന്ധിച്ച നയങ്ങളിന്മേല്‍ ഉണ്ടായിരിക്കുന്ന “പുതിയ പ്രശ്‌നങ്ങള്‍'' മാറ്റി വെക്കണമെന്ന് ആ യോഗത്തില്‍ തീരുമാനിച്ചിരുന്നു. അതുപോലെ 1996ലും 2003നും ഇടയില്‍ നടന്ന ഡബ്ലിയു ടി ഒ മന്ത്രി തല സമ്മേളനങ്ങളുടെ ഭാഗമായി നടത്തിയ “ഗ്രീന്‍ റൂം'' പ്രക്രിയയുടെ ഭാഗമായുള്ള അതി തീവ്രമായ അനൗദ്യോഗിക ചര്‍ച്ചകളുടെ ഫലമായിരുന്നു വ്യാപാര സൗകര്യങ്ങള്‍ ഒരുക്കുന്ന നിയമങ്ങള്‍ സംബന്ധിച്ച ചര്‍ച്ചകള്‍ക്കായി ഡബ്ലിയു ടി ഒ തയ്യാറാക്കിയ കരാര്‍. “ഗ്രീന്‍ റൂം'' പ്രക്രിയയുടെ എക്കാലത്തേയും സജീവ പങ്കാളിയായിരുന്നു ഇന്ത്യ.
ഡി ജി യുടെ പദവിയിലേക്ക് തങ്ങളുടെ അംഗങ്ങള്‍ക്കിടയില്‍ നിന്നും നാമ നിര്‍ദേശങ്ങള്‍ സ്വീകരിക്കുന്ന കാര്യത്തില്‍ 2020 ജൂണ്‍ എട്ട് മുതല്‍ ജൂലൈ എട്ട് വരെയുള്ള ഒരു മാസ കാലാവധി തീരുമാനിക്കുക എന്നുള്ളതിനായി 2003 ജനുവരിയില്‍ സ്വീകരിച്ച അംഗീകൃത പ്രക്രിയ പ്രകാരം ഡബ്ലിയു ടി ഒ ജനറല്‍ കൗണ്‍സില്‍ അതിവേഗം പ്രവര്‍ത്തിച്ചു. 2020 ജൂലൈ ഒമ്പത് ആയപ്പോഴേക്കും എട്ട് നാമ നിര്‍ദ്ദേശങ്ങള്‍ ലഭിച്ചു. അതില്‍ മൂന്നെണ്ണം വനിതാ സ്ഥാനാര്‍ഥികളായിരുന്നു. കെനിയ, നൈജീരിയ, ദക്ഷിണ കൊറിയ എന്നിവരാണ് വനിതകളെ സ്ഥാനാര്‍ഥികളാക്കിയത്.
ഈജിപ്‌ത്, മെക്‌സിക്കോ, മോള്‍ഡോവ, സൗദി അറേബ്യ, യു കെ എന്നീ രാജ്യങ്ങളും സ്ഥാനാര്‍ഥികളെ നിർത്തിയിട്ടുണ്ട്. 2020 ജൂലൈ 15 നും 17നും ഇടയിലായി ഇങ്ങനെ സ്ഥാനാര്‍ഥികളായി വന്നിരിക്കുന്ന എട്ട് പേരുമായും അടുത്ത ഡി ജി ആരാകണമെന്നത് സംബന്ധിച്ച ഒരു അഭിപ്രായ സമന്വയ തീരുമാനം ഉണ്ടാക്കുന്നതിനായി ഡബ്ലിയു ടി ഒ ജനറല്‍ കൗണ്‍സില്‍ കൂടി കാഴ്‌ചാ യോഗങ്ങള്‍ നടത്തും. ഡബ്ലിയു ടി ഒ സെക്രട്ടറിയേറ്റിനെ നയിച്ചു കൊണ്ട് ബഹുകക്ഷി തല സംവിധാനത്തിന്‍റെ പരിഷ്‌കൃത രൂപം സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനായുള്ള അപൂര്‍വ്വമായ ഒരു അവസരം ഉണ്ടായിട്ടും ഇന്ത്യ എന്തുകൊണ്ട് ഒരു സ്ഥാനാര്‍ഥിയെ നിര്‍ത്തിയില്ല എന്നുള്ള കാര്യം വിശദീകരിക്കാനാവാതെ കിടക്കുകയാണ്.
നിലവിലുള്ള അന്താരാഷ്ട്ര സ്ഥിതിഗതികളുടെ കാര്യത്തില്‍ സംഘടന എന്താണ് ചെയ്യാന്‍ പോകുന്നത് എന്നത് സംബന്ധിച്ച് ഡബ്ലിയു ടി ഒ അംഗങ്ങള്‍ പ്രതീക്ഷിക്കുന്നതെന്ത് എന്നതിനെ ആശ്രയിച്ചാകും അടുത്ത ഡി ജി ആരാവണമെന്ന് സംബന്ധിച്ച് ഒരു അഭിപ്രായ സമന്വയത്തില്‍ എത്തുക. അതോടൊപ്പം തന്നെ ഡബ്ലിയു ടി ഒ യിലുള്ള ചില പ്രമുഖരായ വ്യാപാര രാഷ്ട്രങ്ങളുടെ ഇടുങ്ങിയ ദേശീയ താല്‍പര്യങ്ങളേയും ഇത് ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു.
ഡബ്ലിയു ടി ഒ യിലുള്ള 164 അംഗങ്ങള്‍ അന്താരാഷ്ട്ര വ്യാപാരത്തിന്‍റെ 98 ശതമാനവും കൈയ്യാളുന്നു എന്ന വസ്‌തുത തന്നെ ഡബ്ലിയു ടി ഒ യില്‍ അംഗമായിരിക്കുന്നതിന്‍റെ പ്രാധാന്യം എത്രത്തോളമുണ്ടെന്ന് വരച്ചു കാട്ടുന്നു. വ്യാപാര നയങ്ങളില്‍ രണ്ട് മുഖ്യമായ തത്വങ്ങള്‍ തങ്ങളുടെ അംഗങ്ങള്‍ ഉയര്‍ത്തി പിടിക്കുന്നു എന്ന് ഉറപ്പ് വരുത്തുന്ന കാര്യത്തില്‍ ഡബ്ലിയു ടി ഒ പ്രതിജ്ഞാബദ്ധമാണ്. മോസ്റ്റ് ഫേവേഡ് നേഷന്‍ ട്രീറ്റ്‌മെന്‍റ്, നാഷണല്‍ ട്രീറ്റ്‌മെന്‍റ് എന്നിവയാണ് അവ. ഈ തത്വങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാനത്തില്‍ ഡബ്ലിയു ടി ഒ അംഗങ്ങള്‍ തങ്ങളുടെ വ്യാപാര പങ്കാളികളെ വിവേചനത്തോടെ കാണുവാന്‍ പാടില്ല. ഇറക്കുമതി ചെയ്‌ത ഉല്‍പന്നങ്ങള്‍ക്കും പ്രാദേശിക ഉല്‍പന്നങ്ങള്‍ക്കും, സേവനങ്ങള്‍ക്കും എല്ലാം തങ്ങളുടെ വിപണിയില്‍ അംഗരാജ്യങ്ങള്‍ ഒരേ പരിഗണന നല്‍കേണ്ടതുണ്ട്. പ്രമുഖ വിപണികളില്‍ വളര്‍ന്നു വന്നു കൊണ്ടിരിക്കുന്ന സ്വന്തം താല്‍പര്യങ്ങള്‍ സംരക്ഷിക്കല്‍ വികാരത്തിന്‍റെ പശ്ചാത്തലത്തില്‍ ഇന്ത്യ പോലുള്ള വികസ്വര രാജ്യങ്ങള്‍ക്ക് ഈ രണ്ട് തത്വങ്ങള്‍ അടുത്ത ഡിജി എത്രത്തോളം പ്രതിജ്ഞാബദ്ധമായി ഉറപ്പ് വരുത്തുമെന്ന കാര്യം നിര്‍ണായക ഘടകമാണ്.
ഡബ്ലിയു ടി ഒ യുടെ അടുത്ത ഡി ജി ആരാവണമെന്നത് സംബന്ധിച്ച അഭിപ്രായ സമന്വയത്തില്‍ പ്രമുഖ വ്യാപാര രാഷ്ട്രങ്ങള്‍ ചേരണമെങ്കില്‍ അവരുടെ കണക്കു കൂട്ടലുകളില്‍ രണ്ട് പ്രശ്‌നങ്ങള്‍ മുന്‍പന്തിയില്‍ നില്‍ക്കുന്നുണ്ടാകും. അതിലൊന്ന് ഡബ്ലിയു ടി ഒ യുടെ ദോഹ സമ്മേളനത്തില്‍ എടുത്ത വിപണിയിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം സംബന്ധിച്ച വില പേശലുകള്‍ക്ക് ഒരു അവസാനം കാണുവാന്‍ അടുത്ത ഡി ജി ക്ക് കഴിവുണ്ടോ എന്നതായിരിക്കും ഒന്ന്. ഏതാണ്ട് ഒരു ദശാബ്‌ദമായി ഇക്കാര്യത്തില്‍ തീരുമാനമൊന്നുമാകാതെ കിടക്കുന്നു. കാര്‍ഷിക മേഖലയില്‍ വിപണിയിലേക്കുള്ള പ്രവേശനവും ഈ വിലപേശലില്‍ ഉള്‍പ്പെടുന്നു. തങ്ങളുടെ ഭക്ഷ്യ സുരക്ഷാ, തൊഴില്‍ കാഴ്‌ചപ്പാടുകള്‍ വെച്ചു നോക്കുമ്പോള്‍ ഇക്കാര്യത്തില്‍ ഇന്ത്യക്ക് നിര്‍ണായകമായ താല്‍പര്യങ്ങള്‍ ഉണ്ടായിരിക്കും.