ഉയർന്ന രക്തസമ്മർദം, പുകവലി, ഉയർന്ന കൊളസ്ട്രോൾ, അമിതഭാരം എന്നിവയാണ് ഹൃദ്രോഗത്തിന്‍റെ പ്രധാന കാരണങ്ങളായി കണക്കാക്കുന്നത്. എന്നാൽ ഈ ഘടകങ്ങൾ ഒന്നും തന്നെ ഇല്ലാതെയും പലർക്കും ഹൃദയാഘാതമുണ്ടാകാറുണ്ട്. സന്ധിവാതം, സോറിയാസിസ്, ആമാശയ നീർക്കെട്ട്, റൂമറ്റോയ്‌ഡ് ആർത്രൈറ്റിസ് തുടങ്ങിയ അവസ്ഥകളും ഹൃദ്രോഗത്തിലേക്ക് നയിക്കുന്നു എന്ന് ഗവേഷണങ്ങൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. വിട്ടുമാറാത്ത വീക്കമാണ് (chronic inflammation) ഇവയുടെ പൊതുവായുള്ള ലക്ഷണം.
വാസ്‌തവത്തിൽ ചില ഗവേഷകർ ഹൃദയ സംബന്ധമായ അസുഖങ്ങളെ ധമനികളുടെ വിട്ടുമാറാത്ത കോശജ്വലന (Inflammatory) രോഗമായി വിലയിരുത്താന്‍ തുടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. ശാസ്‌ത്രജ്ഞർ ഇതിനെ രക്തപ്രവാഹത്തിന്‍റെ ഹൃദയസംബന്ധമായ രോഗത്തിന്‍റെ (Atherosclerotic cardiovascular disease -ASCVD) കോശജ്വലന സിദ്ധാന്തം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. നമ്മുടെ ധമനികളുടെ ഭിത്തികളിൽ ഫാറ്റി പ്ലാക്കുകൾ വികസിക്കുകയും അവയെ ദൃഢമാക്കുകയും ചെയ്യുന്ന അവസ്ഥയാണ് അഥീറോസ്‌ക്ലിറോസിസ് (Atherosclerosis).
ഹൃദയത്തിലേക്ക് ഓക്‌സിജൻ അടങ്ങിയ രക്തം നൽകുന്ന ധമനികളിൽ ഇത് സംഭവിക്കുമ്പോൾ, അതിനെ കൊറോണറി ആർട്ടറി ഡിസീസ് എന്ന് വിളിക്കുന്നു. എ‌എസ്‌സി‌വി‌ഡി (ASCVD) ഹൃദയത്തിലേക്ക് ആവശ്യത്തിന് രക്തം നൽകാതെ ഹൃദയാഘാതത്തിനും തലച്ചോറിലേക്ക് വേണ്ടത്ര രക്തം നൽകാതെ ഇസ്കെമിക് സ്ട്രോക്കുകൾക്കും കാരണമാകും. എ‌എസ്‌സി‌വി‌ഡി ഒരു കോശജ്വലന അവസ്ഥയാണെന്ന് മനസിലാക്കാൻ ഈ പ്രക്രിയ എങ്ങനെ ആരംഭിക്കുന്നുവെന്നത് നാം പരിഗണിക്കേണ്ടതുണ്ട്.
ധമനികളിലെ കോശങ്ങളുടെ ഒറ്റ പാളിയായ എൻഡോതെലിയത്തിന് ഏതെങ്കിലും തരത്തിലുള്ള പരിക്കേൽക്കുന്നതാണ് അഥീറോസ്‌ക്ലിറോസിസ് വികസിക്കുന്നതിന്‍റെ ആദ്യ ഘട്ടം. സിഗരറ്റിൽ അടങ്ങിയിരിക്കുന്ന വിഷവസ്‌തുക്കൾ ധമനികളുടെ പാളിയെ പ്രകോപിപ്പിക്കുകയും ഇത് എൻഡോതെലിയത്തിന്‍റെ പരിക്കിന് കാരണമാവുകയും ചെയ്യും.
എൻഡോതെലിയൽ (Endothelial) കോശങ്ങൾക്ക് പരിക്കേൽക്കുമ്പോൾ, രോഗപ്രതിരോധ സംവിധാനത്തിന്‍റെ പ്രധാന ഘടകമായ വെളുത്ത രക്താണുക്കളെ സൈറ്റിലേക്ക് ആകർഷിക്കുന്ന രാസ സന്ദേശങ്ങൾ അവ പുറത്തുവിടുന്നു. ഈ വെളുത്ത രക്താണുക്കൾ ധമനിയുടെ ഭിത്തിയിൽ പ്രവേശിക്കുകയും വീക്കം ഉണ്ടാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.
ധമനിയുടെ ഭിത്തികളിലെ കൊളസ്ട്രോളും വെളുത്ത രക്താണുക്കൾ വിനിയോഗിക്കുന്നു. ഇത് രക്തപ്രവാഹത്തിന്‍റെ ആദ്യത്തെ ലക്ഷണമായ ഫാറ്റി സ്ട്രീക്കുകളുടെ രൂപീകരണത്തിലേക്ക് നയിക്കുന്നു. ഫാറ്റി സ്ട്രീക്കുകൾ നമ്മുടെ ശരീരത്തിൽ ചെറുപ്പത്തിൽ തന്നെ രൂപപ്പെടാൻ തുടങ്ങും. 20 വയസ് ആകുമ്പോഴേക്കും ഭൂരിഭാഗം പേർക്കും ധമനികളിൽ ഫാറ്റി സ്ട്രീക്കുകളുടെ ചില തെളിവുകൾ ഉണ്ടാകാം.
എൻഡോതെലിയൽ സെല്ലിലെ കേടുപാടുകൾ, വെളുത്ത രക്താണുക്കളുടെ നുഴഞ്ഞുകയറ്റം, വിട്ടുമാറാത്ത വീക്കം എന്നിവയോടെ ഈ പ്രക്രിയ വർഷങ്ങളോളം നിശബ്‌ദമായി തുടരാം. ഇത് ഒടുവിൽ ധമനികളിൽ കൊഴുപ്പിന്‍റെ (plaque) രൂപീകരണത്തിലേക്ക് നയിക്കുന്നു. വിട്ടുമാറാത്ത കോശജ്വലന അവസ്ഥകൾ അനുഭവിക്കുന്ന ആളുകൾക്ക് ഹൃദയ സംബന്ധമായ അസുഖങ്ങൾ ഉണ്ടാകാനുള്ള സാധ്യത കൂടുതലാണെന്നും ഇതിലൂടെ മനസിലാക്കാം.