രാമചന്ദ്ര ഗുഹ പറയുന്നു, “സ്‌ത്രീകളുടെ ഉന്നമനത്തിനും വിമോചനത്തിനുമായി ഗാന്ധിജി നൽകിയ ഏറ്റവും വലിയ സംഭാവന അവരെ സാമൂഹികവും രാഷ്ട്രീയവുമായ പ്രക്ഷോഭങ്ങളിൽ ഉൾപ്പെടുത്തുകയായിരുന്നു”. അതെ, ഗാന്ധിജി, അടുക്കളകളിൽ ഒതുങ്ങിയിരുന്ന സ്‌ത്രീകളെ ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തിലേക്ക് കൊണ്ടുവന്നു. നമ്മുടെ രാജ്യം ഉൾപ്പെടെ ലോകമെമ്പാടും രാഷ്ട്രീയം പുരുഷന്മാരുടെ കുത്തകയാണ്. ഇതിന് വിരുദ്ധമായി ബ്രിട്ടീഷ് സേനയെ 'സ്‌ത്രീത്വം' എന്ന ആയുധം കൊണ്ട് ഗാന്ധിജി നേരിട്ടു.
സ്‌ത്രീകളെ അണിനിരത്തിയുള്ള അഹിംസാ സത്യഗ്രഹ പ്രസ്ഥാനത്തിന് ഗാന്ധിജിക്ക് പ്രചോദനമായത് അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ അമ്മ പുത്‌ലി ഭായിയും ഭാര്യ കസ്‌തൂർഭായുമായിരുന്നു. ആദ്യം ദക്ഷിണാഫ്രിക്കയിലും പിന്നീട് ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തിലും അദ്ദേഹം ധാരാളം സ്‌ത്രീകളെ അഹിംസാ പ്രവർത്തകരായി ചേർത്തു. അവരുടെ മുന്നേറ്റത്തിനുള്ള വിശാലമായ വേദിയായി മാറ്റി. ആ പ്രക്രിയയിൽ സമാനതകളില്ലാത്ത അസംഖ്യം പ്രസ്ഥാനങ്ങളിൽ പങ്കെടുക്കാൻ അദ്ദേഹം സ്‌ത്രീകളെ പ്രചോദിപ്പിക്കുകയും പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു.
സ്‌ത്രീകളെ അണിനിരത്തിയുള്ള അഹിംസാ സത്യഗ്രഹ പ്രസ്ഥാനത്തിന് ഗാന്ധിജിക്ക് പ്രചോദനമായത് അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ അമ്മ പുത്‌ലി ഭായിയും ഭാര്യ കസ്‌തൂർബായുമായിരുന്നു. സ്ത്രീകൾ പൊതുജീവിതത്തിലേക്ക് പ്രവേശിച്ചതിനാൽ രണ്ട് സുപ്രധാന മാറ്റങ്ങളാണ് സംഭവിച്ചത്. ഒന്ന്, അവരെ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ സജീവമാക്കി. രണ്ടാമത്തേത് വനിതാ പ്രവർത്തകരുമായി പ്രവർത്തിച്ചതിനാൽ പുരുഷന്മാരുടെ ചിന്താപ്രക്രിയയിൽ പ്രകടമായ മാറ്റമുണ്ടായി. അങ്ങനെ അവർ സ്‌ത്രീകളെ തുല്യരായി ബഹുമാനിക്കാൻ പഠിച്ചു. ദക്ഷിണാഫ്രിക്കയിലും പ്രസ്ഥാനങ്ങളിൽ പങ്കെടുക്കാൻ ബാപ്പു സ്‌ത്രീകളെ പ്രചോദിപ്പിച്ചു. ഇന്ത്യയിൽ ഗാന്ധിജിയുടെ ആദ്യ പോരാട്ടം ചമ്പാരനിലായിരുന്നു. ആ കർഷകരുടെ പോരാട്ടത്തിൽ പങ്കെടുത്ത 25 സന്നദ്ധപ്രവർത്തകരിൽ 12 സ്‌ത്രീകളുണ്ടായിരുന്നു. അവിടെ നിന്നും ആരംഭിച്ച ഈ പുതിയ കാലഘട്ടത്തിന്‍റെ പോരാട്ടം ഉപ്പ് സത്യാഗ്രഹം, ദളിത് വിമോചനം, ക്വിറ്റ് ഇന്ത്യ പ്രക്ഷോഭം എന്നിവയിലൂടെ ഫലപ്രദമായി മുന്നോട്ട് നീങ്ങി. 1919 ൽ ഗാന്ധി അഹമ്മദാബാദ് ടെക്സ്റ്റൈൽ വ്യവസായ തൊഴിലാളികളുടെ പണിമുടക്കിന് നേതൃത്വം നൽകി. അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ പ്രവർത്തനത്തിന്‍റെ ഏറ്റവും പ്രകടമായ ഉദാഹരണമാണ് അനസൂയ സാരാഭായ് 1921 ലെ നിസ്സഹകരണ പ്രക്ഷോഭത്തിന് നേതൃത്വം നൽകിയതിലൂടെ ഇന്ത്യൻ ജനത കണ്ടത്.
ദുർബലൻ ശക്തനായി മാറുമ്പോൾ നിസ്സഹായർ ശക്തനായിത്തീരുമെന്ന് അദ്ദേഹം പറയുമായിരുന്നു. ചർക്ക നെയ്ത്ത്, കോട്ടൺ വസ്ത്രങ്ങൾ തയ്യാറാക്കൽ തുടങ്ങിയ സാമൂഹിക പ്രസ്ഥാനങ്ങളിൽ സ്ത്രീകൾ ആവേശത്തോടെ പങ്കെടുത്തു. ചർക്ക നെയ്തെടുക്കുമ്പോൾ സ്‌ത്രീകൾക്ക് സാമ്പത്തികമായും സ്വതന്ത്രരാകാൻ കഴിയുമെന്ന് ബാപ്പു പറയുമായിരുന്നു. 1925 ൽ സരോജിനി നായിഡുവിനെ കോൺഗ്രസിന്‍റെ ആദ്യ വനിതാ പ്രസിഡന്റാക്കുന്നതിൽ ഗാന്ധി ഒരു പ്രധാന പങ്ക് വഹിച്ചു. ബ്രിട്ടീഷ് ലേബർ പാർട്ടി, അമേരിക്കൻ ഡെമോക്രാറ്റിക് പാർട്ടി തുടങ്ങിയ പുരോഗമന പാർട്ടികളിൽ പോലും സ്‌ത്രീകൾക്ക് അക്കാലത്ത് നേതാക്കളാകാൻ കഴിഞ്ഞിരുന്നില്ലെന്ന് ഓർക്കണം.
ബ്രിട്ടീഷ് സേനയെ 'സ്‌ത്രീത്വം' എന്ന ആയുധം കൊണ്ടു ഗാന്ധിജി നേരിട്ടു ഇത് വളരെ ശ്രദ്ധേയമായ ഒരു കാര്യമാണ്. 1919ൽ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് നടന്നപ്പോൾ നിയമം അനുസരിച്ച് അതിൽ പങ്കെടുക്കാൻ ഗാന്ധിജി സ്‌ത്രീകളെ പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ചു. 1931 ൽ ഗാന്ധിജിയുടെ പിന്തുണയോടെ കോൺഗ്രസ് സ്‌ത്രീകളുടെ വിദ്യാഭ്യാസവും പദവിയും പരിഗണിക്കാതെ തുല്യാവകാശം ആവശ്യപ്പെട്ട് പ്രമേയം പാസാക്കി. അന്ന് യൂറോപ്പിൽ പോലും പല രാജ്യങ്ങളും സ്‌ത്രീകൾക്ക് അവകാശം നൽകിയിട്ടില്ല എന്നത് ശ്രദ്ധിക്കേണ്ടതാണ്.
സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനും സാമൂഹ്യ മുന്നേറ്റങ്ങൾക്കും ഗാന്ധിജി തുല്യ മുൻഗണന നൽകി. 1933 ൽ ഹരിജൻ വികസന യാത്ര ആരംഭിച്ചു. തൊട്ടുകൂടാത്തവരായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്ന ദലിതർക്ക് തുല്യാവകാശം നൽകുന്നതിന് സമൂഹത്തെ പ്രചോദിപ്പിക്കുക എന്നതായിരുന്നു ഈ പോരാട്ടത്തിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യം. ഈ യാത്രയിൽ സ്ത്രീകൾ അദ്ദേഹത്തോടൊപ്പം നിന്നു. ദേശീയ പര്യടനത്തിനു സാമ്പത്തിക പിന്തുണ നൽകാൻ സ്ത്രീകൾ അവരുടെ ശരീരത്തിലെ ആഭരണങ്ങൾ സംഭാവനയായി നൽകി.
ദേശീയ പ്രസ്ഥാനത്തിൽ സ്‌ത്രീകളുടെ പ്രചോദനാത്മക പങ്കാളിത്തത്തിന് ഗാന്ധിജി ചാലക ശക്തിയായി വര്‍ത്തിച്ചു നിരവധി സ്ത്രീകൾ ദണ്ഡി സത്യാഗ്രഹത്തിൽ പങ്കെടുത്ത് അറസ്റ്റിലായി. 37 വനിതാ സന്നദ്ധപ്രവർത്തകരുമായി സബർമതി ആശ്രമത്തിൽ നിന്ന് പുറപ്പെട്ട കസ്തൂർബ ഗാന്ധി നിയമം ലംഘിച്ച് ഉപ്പ് തയ്യാറാക്കി. സരോജിനി നായിഡു, കമല ദേവി ചട്ടോപാധ്യായ തുടങ്ങിയവർ നേതൃത്വം നൽകി. ഖിലാഫത്ത് നിസ്സഹകരണ പ്രസ്ഥാനങ്ങളിൽ മുസ്ലിം സ്ത്രീകൾ പങ്കെടുത്തു. 1942 ൽ ഗാന്ധി “ക്വിറ്റ് ഇന്ത്യ” ആഹ്വാനം നൽകി. പ്രസ്ഥാനത്തെ ബ്രിട്ടീഷ് സർക്കാർ ആക്രമിച്ചു. അപ്പോഴും സ്ത്രീകൾ പിൻവാങ്ങിയില്ല. അരുണ അസഫ് അലി ഈ പ്രസ്ഥാനത്തിൽ സജീവ പങ്കുവഹിച്ചു. ഉഷ മേത്ത പ്രസ്ഥാനത്തെ സംബന്ധിച്ച വാർത്തകൾ പുറത്തു കൊണ്ടുവരാൻ രഹസ്യ റേഡിയോ പ്രക്ഷേപണം നടത്തി.
പ്രക്ഷോഭങ്ങളിൽ മാത്രമല്ല, പിന്നീട് സ്‌ത്രീകളെ മന്ത്രിമാരായും ഗവർണർമാരായും നിയമിച്ചു. ഭരണഘടനാ അസംബ്ലിയിൽ പോലും കരട് തയ്യാറാക്കുന്നതിനായി വനിതാ അംഗങ്ങളുണ്ടായിരുന്നു. നമ്മുടെ ഭരണഘടന സ്‌ത്രീകൾക്ക് വോട്ടവകാശം നൽകിയിട്ടുണ്ട്. പല വികസിത രാജ്യങ്ങളിലും അക്കാലത്ത് ഇത് അനുവദനീയമല്ല. ഗാന്ധിജിയുടെ പ്രചോദനം ഉൾക്കൊണ്ട നിരവധി സ്ത്രീകൾ സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തിൽ വലിയ തോതിൽ പങ്കെടുക്കുകയും നീണ്ട ജയിൽ ശിക്ഷ അനുഭവിക്കുകയും ചെയ്തു. ഗാന്ധിജിയുടെ സ്വാധീനം സ്‌ത്രീ സമൂഹത്തിന് പുതിയ ഊർജ്ജവും പ്രചോദനവും നൽകി. അവർ സാമൂഹിക പ്രസ്ഥാനങ്ങളിൽ പങ്കെടുത്തതിനാൽ, പുരുഷന്മാർക്കിടയിൽ സ്‌ത്രീകൾക്ക് നൽകിയിരുന്ന സ്ഥാനം ഉയർന്നു. സ്‌ത്രീകളുടെ പ്രശ്നങ്ങൾ, അവരുടെ അവകാശങ്ങൾ, ദേശീയ പ്രസ്ഥാനം എന്നിവയെക്കുറിച്ചുള്ള അവബോധം വളർന്നു.
ഗാന്ധിജി പറഞ്ഞു, തൊട്ടുകൂടായ്മയും വിവേചനവും ഇന്ത്യൻ സമൂഹത്തെ ബാധിക്കുന്ന രണ്ട് സാമൂഹിക തിന്മകളാണ്. ഒരു പുരുഷൻ പഠിച്ചാൽ അയാൾ മാത്രമേ വിദ്യാഭ്യാസം നേടുന്നുള്ളൂ, എന്നാൽ ഒരു സ്‌ത്രീ വിദ്യാഭ്യാസം നേടിയാൽ അത് മുഴുവൻ കുടുംബത്തെയും വിദ്യാഭ്യാസത്തിന് തുല്യമാണ് സമൂഹം. ”“ സ്‌ത്രീകളെ ശാക്തീകരിക്കുന്നതിലൂടെ മാത്രമേ ചൂഷണമില്ലാത്ത ഒരു സമൂഹം സാധ്യമാകൂ. ” ഗാന്ധിജിയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യ പ്രസ്ഥാനം ജാതി, മതം, ലിംഗ എന്നിവ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള വ്യത്യാസങ്ങൾ ഇല്ലാതാക്കി. വാസ്തവത്തിൽ, സത്യഗ്രഹികൾ ദളിത് സ്ത്രീകൾ പാകം ചെയ്യുന്ന ഭക്ഷണം കഴിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. ഗാന്ധിജി സ്‌ത്രീകളെ പ്രബുദ്ധരായി, പ്രക്ഷോഭം നടത്തുന്ന സ്‌ത്രീകളിൽ നിന്ന് അദ്ദേഹവും സ്വതന്ത്ര കാഴ്ചപ്പാടുകൾ നേടി. അദ്ദേഹം തന്നെ പലതവണ ഇത് ഏറ്റുപറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. .റഷ്യയുടെയും ചൈനയുടെയും വിപ്ലവങ്ങളേക്കാൾ കൂടുതൽ സ്ത്രീകൾ സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തിൽ പങ്കെടുത്തതായി ചരിത്രകാരന്മാർ രേഖപ്പെടുത്തുന്നു.
ഗാന്ധിയുടെ ബന്ധുവായ മനു ഗാന്ധി അദ്ദേഹം സ്‌ത്രീ സമൂഹത്തിനു നൽകിയ പിന്തുണയ്ക്ക് ബഹുമാനര്‍ഥം എന്നോണം “ബാപ്പുജി ഐ മൈ മദർ” എന്ന പേരിൽ ഒരു പുസ്തകം എഴുതി. ദേശീയ പ്രസ്ഥാനത്തിൽ സ്‌ത്രീകളുടെ പ്രചോദനാത്മക പങ്കാളിത്തത്തിന് ഗാന്ധിജി ചാലക ശക്തിയായി വര്‍ത്തിച്ചു എന്നതിന് ഉത്തമ ഉദാഹരണമാണ് ഇത്.
രാമചന്ദ്ര ഗുഹ (എഴുത്തുകാരന്‍)
