പിന്നണി ഗാനാലാപന രംഗത്തേക്ക് 13-ാം വയസിൽ കടന്നുവന്ന ലത മങ്കേഷ്‌കറിന് ആയിരക്കണക്കിന് പുരസ്‌കാരങ്ങളാണ് ലഭിച്ചിട്ടുള്ളത്. ഹിന്ദി, മറാഠി, ബംഗാളി ഉൾപ്പടെ നിരവധി ഇന്ത്യൻ പ്രാദേശിക ഭാഷകളിലും വിദേശ ഭാഷകളിലും ലതാജി ഗാനങ്ങൾ ആലപിച്ചിട്ടുണ്ട്.
79 വർഷത്തെ സംഗീത ജീവിതത്തില്‍ ഇന്ത്യൻ പിന്നണിഗാനരംഗത്തെ പകരം വയ്‌ക്കാനില്ലാത്ത പ്രതിഭയായി ലത മങ്കേഷ്‌കർ മാറി. സംഗീത ലോകത്തിന് ലത മങ്കേഷ്‌കർ നൽകിയ സംഭാവനകൾക്കായി നിരവധി പുരസ്‌കാരങ്ങളാണ് ഈ കാലയളവിൽ അവരെ തേടിയെത്തിയത്.
1. കേന്ദ്ര സർക്കാർ പുരസ്‌കാരങ്ങൾ
ഇന്ത്യൻ സംഗീതലോകത്തിന് നൽകിയ സംഭാവനകളെ മുൻനിർത്തി കേന്ദ്രസർക്കാർ 1969ൽ ലതാജിക്ക് പത്മഭൂഷൺ നൽകി ആദരിച്ചു. 1989ൽ ദാദസാഹിബ്‌ ഫാൽകെ പുരസ്‌കാരവും 1999ൽ പത്മവിഭൂഷണും 2001ൽ ഭാരത് രത്നയും നൽകി.
രാജ്യം 60-ാം സ്വാതന്ത്ര്യദിനം ആഘോഷിക്കവെ 2008ൽ ലൈഫ് ടൈം അച്ചീവ്മെന്റ് പുരസ്‌കാരവും ലതാജിയെ തേടിയെത്തി.
2. ഫിലിംഫെയർ അവാർഡുകൾ
ഫിലിംഫെയർ അവാർഡുകൾ ആരംഭിക്കുമ്പോൾ മികച്ച പിന്നണിഗായകർ എന്ന കാറ്റഗറി പുരസ്‌കാരങ്ങളിൽ ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. പുരസ്‌കാരങ്ങളിൽ ഈ കാറ്റഗറി ആരംഭിക്കുന്നതിന് പിന്നിൽ ലതാജിയുടെ മധുരമായ 'പ്രതിഷേധ സ്വരത്തിന്‍റെ' മുർച്ഛയായിരുന്നു. ശങ്കർ ജയ്‌കിഷന്‍റെ സംവിധാനത്തിൽ 1956ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ 'ചോരി ചോരി' സിനിമയിലെ 'രാസിക് ബൽമ' എന്ന ഗാനത്തിനാണ് 1956ൽ മികച്ച ഗാനത്തിനുള്ള പുരസ്‌കാരം ലഭിക്കുന്നത്.
അവാർഡ് വേദിയിലെത്തിയ ലതാജിയോട് ഈ ഗാനം ആലപിക്കാൻ ആവശ്യപ്പെട്ടെങ്കിലും 'മികച്ച പിന്നണിഗായകർക്ക്' പുരസ്‌കാരം നൽകാത്തതിനാൽ ലതാജി ആവശ്യം നിരസിച്ചു. ഈ പ്രതിഷേധ സ്വരത്തിന് ശേഷമാണ് 1959 മുതൽ മികച്ച പിന്നണി ഗായകർ എന്ന വിഭാഗം കൂടി ഫിലിം ഫെയർ അവാർഡിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയത്.
മികച്ച ഗായിക, ഗായകൻ എന്ന പ്രത്യേക വിഭാഗം വരാനും പിന്നെയും സമയമെടുത്തു. തുടർന്ന് 1959 മുതൽ 1967 വരെ മികച്ച ഗായികക്കുള്ള പുരസ്‌കാരം ലതാജിയെ തേടിയെത്തി. യുവതലമുറയെ പടുത്തുയർത്തേണ്ടതിന്‍റെ പ്രാധാന്യം മനസിലാക്കിയ ലതാജി 1970ൽ അവാർഡ് നിരസിച്ചു. പിന്നീട് 1993ൽ ലൈഫ് ടൈം അച്ചീവ്മെന്റ് അവാർഡും 1994, 2004 വർഷങ്ങളിൽ ഫിലിം ഫെയർ സ്‌പെഷ്യൽ അവാർഡും ലതാജിക്ക് ലഭിച്ചു.
3. ദേശീയ ചലച്ചിത്ര പുരസ്‌കാരം
മികച്ച പിന്നണി ഗായികക്കുളള ദേശിയ പുരസ്‌കാരം മൂന്ന് തവണ ലത മങ്കേഷ്‌കറെ തേടിയെത്തി. 1972ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ 'പരിചയ്‌', 1975ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ 'കോര കാഗസ്', 1990ൽ റിലീസ് ചെയ്‌ത 'ലേക്കിൻ' എന്ന ചിത്രങ്ങളിലെ ഗാനങ്ങൾക്കാണ് ലതാജിക്ക് ദേശിയ പുരസ്‌കാരം ലഭിച്ചത്.
4. മഹാരാഷ്‌ട്ര സംസ്ഥാന ഫിലിം പുരസ്‌കാരങ്ങൾ