ಜೆಪಿ ಚಳವಳಿಯಿಂದ ಬೆಳಗಿ.. ಹಗರಣದಲ್ಲಿ ಹೊಳಪು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಲಾಲೂ ಜೀವನ ಚಿತ್ರಣ

ಲಾಲೂ ಪ್ರಸಾದ್​ ಯಾದವ್​ ಬಿಹಾರದ ಮಾಜಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ.​​ ಮೇವು ಹಗರಣದ ಆರೋಪದಲ್ಲಿ ಇದೀಗ ಜೈಲುಪಾಲಾಗಿದ್ದಾರೆ. 1997ರಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ರಾಜಿನಾಮೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು. ಮೊದಲ ಮೇವು ಹಗರಣದಲ್ಲಿ ಅಪರಾಧಿ ಎಂದು ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದ ಸಿಬಿಐ ಕೋರ್ಟ್ 2013ರಲ್ಲಿ ಲಾಲೂ ಪ್ರಸಾದ್​ ಅವರಿಗೆ 5 ವರ್ಷಗಳ ಕಠಿಣ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ಹಾಗೂ 25 ಲಕ್ಷ ರೂ. ದಂಡ ವಿಧಿಸಿತು. ಅವರ ಜೀವನ, ರಾಜಕೀಯ ಚಿತ್ರಣ ಕುರಿತ ಮಾಹಿತಿ ಇಲ್ಲಿದೆ.

ಲಾಲೂ ಪ್ರಸಾದ್​ ಯಾದವ್​ ಬಿಹಾರದ ಪ್ರಭಾವಿ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯಾಶೀಲ ರಾಜಕಾರಣಿ. ಇವರು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಜನತಾ ದಳದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದು, ಬಿಹಾರದ ಮಾಜಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ. ಯುಪಿಎ ಸರ್ಕಾರದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ರೈಲ್ವೆ ಸಚಿವರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದರು.

'ಬಿಹಾರದ ನೆಲ್ಸನ್ ಮಂಡೇಲಾ' ಮತ್ತು 'ಚಾರಾ ಚೋರ್', ವಿಶೇಷವಾಗಿ 'ಉಪಾಧಿಗಳು', ಆರ್​ಜೆಡಿ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಲಾಲೂ ಪ್ರಸಾದ್ ಅವರ ಪ್ರಗತಿ ಮತ್ತು ಪತನದ ಕಥೆಯನ್ನು ಸಾಕಷ್ಟು ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕವಾಗಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಜೆಪಿ ಚಳವಳಿಯಿಂದ ದೇಶದ ರಾಜಕೀಯ ದಿಗಂತದಲ್ಲಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದ ಈ ನಕ್ಷತ್ರ ಹಠಾತ್ತನೆ ಹಗರಣಗಳ ನದಿಯಲ್ಲಿ ಮುಳುಗುವ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಹೊಳಪನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿತು. ಅವರು ಈಗ ಸಂಸದೀಯ ರಾಜಕಾರಣದಿಂದ ದೂರವಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಲಾಲೂ ಯಾದವ್​ರನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಬೆಂಬಲಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ಅವರನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸುವುದು ಕಷ್ಟ.

ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಆರಂಭಿಕ ವೃತ್ತಿಜೀವನ:ಲಾಲು 1970ರಲ್ಲಿ ಪಾಟ್ನಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಸಂಘದ (PUSU) ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ರಾಜಕೀಯಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು. 1973 ರಲ್ಲಿ ಅವರು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಸಂಘದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದರು. ನಂತರ 1974 ರಲ್ಲಿ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಮತ್ತು ನಿರುದ್ಯೋಗದ ವಿರುದ್ಧ ಜೆಪಿ ನೇತೃತ್ವದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಚಳವಳಿಗೆ ಧುಮುಕಿದರು. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿಯೇ ಲಾಲೂ ಅನೇಕ ಹಿರಿಯ ನಾಯಕರ ಹತ್ತಿರ ಬಂದು 1977 ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಚಾಪ್ರಾದ ಜನತಾ ಪಕ್ಷದ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಸಂಸತ್ತನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು. 29ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ, ಅವರು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸತ್ತಿನ ಕಿರಿಯ ಸದಸ್ಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ಆದರೆ 1980 ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸೋತರು.

ಅದ್ಭುತ ಯಶಸ್ಸುಗಳು:

1980ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸೋತ ನಂತರ, ಲಾಲೂ ರಾಜ್ಯ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯರಾದರು ಮತ್ತು ಅದೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. 1985 ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಗೆದ್ದರು. ಮಾಜಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಕಾರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರ್ ಅವರ ಮರಣದ ನಂತರ, ಅವರು 1989ರಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಪಕ್ಷದ ನಾಯಕರಾದರು. ಹಲವಾರು ಆದ್ಯತೆಯ ಪ್ರತಿಪಕ್ಷದ ನಾಯಕರನ್ನು ಬೈಪಾಸ್ ಮಾಡಿದರು. ಆದರೆ ಅದೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಅವರು ಮತ್ತೆ ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಅದೃಷ್ಟವನ್ನು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ಬಳಿಕ ಯಶಸ್ವಿಯಾದರು. 1989 ರ ಭಾಗಲ್ಪುರ್ ಗಲಭೆಯ ನಂತರ, ಲಾಲು ಪ್ರಸಾದ್ ಅವರು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ಸಿನ ಮತ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಯಾದವರ ಏಕೈಕ ನಾಯಕರಾದರು. ಅವರಿಗೆ ಮುಸ್ಲಿಮರ ವ್ಯಾಪಕ ಬೆಂಬಲವೂ ಇತ್ತು. ನಂತರ ಅವರು ವಿಆರ್​ಪಿ ಸಿಂಗ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಮಂಡಲ್ ಆಯೋಗದ ಶಿಫಾರಸುಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.

ಪಾಟ್ನಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಬಿ.ಎನ್. ಕಾಲೇಜಿನಿಂದ ಎಲ್‌ಎಲ್‌ಬಿ ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿ ಪಡೆದ ಲಾಲೂ ಪ್ರಸಾದ್​ ಯಾದವ್ ಪಾಟ್ನಾದ ಬಿಹಾರ ವೆಟರ್ನರಿ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಕ್ಲರ್ಕ್​ ಆಗಿ ವೃತ್ತಿ ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಇವರ ಹಿರಿಯ ಸಹೋದರ ಇದೇ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಗುಮಾಸ್ತರಾಗಿದ್ದರು. ಲಾಲೂ ಪ್ರಸಾದ್​ ಅವರಿಗೆ ಒಟ್ಟು 6 ಜನ ಸಹೋದರರು. ಲಾಲೂ ಪ್ರಸಾದ್​ ಹಾಗೂ ರಾಬ್ಡಿ ದೇವಿ ದಂಪತಿಗೆ 9 ಜನ ಮಕ್ಕಳಿದ್ದಾರೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ಪುತ್ರರು ಹಾಗೂ 7 ಜನ ಪುತ್ರಿಯರು. ಫುಟ್ಬಾಲ್, ಕುಸ್ತಿ, ಕ್ರಿಕೆಟ್, ಬ್ಯಾಡ್ಮಿಂಟನ್, ಕಬಡ್ಡಿ ಹಾಗೂ ಇನ್ನಿತರ ಆಟಗಳಲ್ಲಿ ಲಾಲೂಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಆಸಕ್ತಿ. 2001ರಲ್ಲಿ ಇವರು ಬಿಹಾರ ಕ್ರಿಕೆಟ್ ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು. ಛಾಪ್ರಾ ಹಾಗೂ ಪಾಟ್ನಾಗಳಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್​ ಕ್ಲಬ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಇವರು ನಿಕಟ ಒಡನಾಟ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. 1990ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 23 ರಂದು ರಾಮರಥ ಯಾತ್ರೆ ಮೂಲಕ ಅಯೋಧ್ಯೆಗೆ ತೆರಳುತ್ತಿದ್ದ ಎಲ್.ಕೆ. ಅಡ್ವಾಣಿ ಅವರನ್ನು ಸಮಸ್ತಿಪುರದಲ್ಲಿ ಬಂಧಿಸುವ ಮೂಲಕ ಲಾಲೂ ಪ್ರಸಾದ ಯಾದವ್ ಸೆಕ್ಯೂಲರ್ ಮುಖಂಡನಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡರು.

ಲಾಲೂ ವಿರುದ್ಧದ ಪ್ರಮುಖ ಕೇಸುಗಳು:

• 1998: ಆದಾಯಕ್ಕೆ ಮೀರಿದ ಆಸ್ತಿ ಸಂಪಾದನೆ
• 1996: ಮೇವು ಹಗರಣ- 2ನೇ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ದೇವಘರ ಖಜಾನೆಗೆ 89.27 ಲಕ್ಷ ರೂ. ವಂಚನೆ ಆರೋಪ, 2017ರಲ್ಲಿ ಅಪರಾಧಿ ಎಂದು ತೀರ್ಪು
• 1996: ಮೇವು ಹಗರಣ- 3ನೇ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಚಾಯಬಾಸಾ ಖಜಾನೆಗೆ 35.62 ಕೋಟಿ ರೂ. ವಂಚನೆ ಆರೋಪ. 2018ರಲ್ಲಿ ಅಪರಾಧಿ ಎಂದು ತೀರ್ಪು
• 1996: ಮೇವು ಹಗರಣ- 4ನೇ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಡುಮ್ಕಾ ಖಜಾನೆಗೆ 3.97 ಕೋಟಿ ರೂ. ವಂಚನೆ ಆರೋಪ. 2018 ರಲ್ಲಿ ಅಪರಾಧಿ ಎಂದು ತೀರ್ಪು
• 1996: ಮೇವು ಹಗರಣ- 5ನೇ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ದೋರಂಡಾ ಖಜಾನೆಗೆ 184 ಕೋಟಿ ರೂ. ವಂಚನೆ ಆರೋಪ. ಈ ಪ್ರಕರಣ ವಿಚಾರಣೆ ಹಂತದಲ್ಲಿದೆ.
• 2005: ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆ ಟೆಂಡರ್ ಹಗರಣ: ಲಾಲೂ ಪ್ರಸಾದ್​ ಕುಟುಂಬದ ವಿರುದ್ಧ ಪ್ರಕರಣ ದಾಖಲಿಸಿದ ಸಿಬಿಐ
• 2017: ಡಿಲೈಟ್ ಪ್ರಾಪರ್ಟೀಸ್ 45 ಕೋಟಿ ರೂ. ಆದಾಯಕ್ಕೆ ಮೀರಿದ ಆಸ್ತಿ ಸಂಪಾದನೆ ಹಾಗೂ ತೆರಿಗೆ ವಂಚನೆ ಪ್ರಕರಣ. ಜಾರಿ ನಿರ್ದೇಶನಾಲಯದಿಂದ ಲಾಲೂ ಕುಟುಂಬದ ವಿರುದ್ಧ ಪ್ರಕರಣ ದಾಖಲು
• 2017: ಎಬಿ ಎಕ್ಸ್​ಪೋರ್ಟ್ಸ್ ಆದಾಯಕ್ಕೆ ಮೀರಿದ ಆಸ್ತಿ ಸಂಪಾದನೆ ಹಾಗೂ ತೆರಿಗೆ ವಂಚನೆ ಪ್ರಕರಣ. ಲಾಲೂ ಪ್ರಸಾದ ಕುಟುಂಬದ ವಿರುದ್ಧ ಜಾರಿ ನಿರ್ದೇಶನಾಲಯದಿಂದ ಪ್ರಕರಣ ದಾಖಲು
• 2017: ಪಾಟ್ನಾ ಝೂ ಮಣ್ಣು ಹಗರಣ

ಲಾಲು ಅವರ ಜನಪ್ರಿಯ ನಿರ್ಧಾರಗಳು :

• ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಶೆಫರ್ಡ್ ಶಾಲೆ ತೆರೆಯಲಾಯಿತು
• ಕೆಟ್ಟ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳಲ್ಲಿ 'ಇದು ಕೇಂದ್ರ ರಸ್ತೆ' ಎಂದು ಬೋರ್ಡ್ ಹಾಕಲಾಯಿತು
• ಕಾರ್ಮಿಕರಿಗಾಗಿ ಕಳಪೆ ಚಾರ್ ರೈಲು ಪ್ರಾರಂಭ‘
• ಕೆಲವು ರೈಲುಗಳಲ್ಲಿ ಬೆರ್ತ್‌ಗಳನ್ನು ಹಾಕಲಾಯಿತು. ಬಳಿಕ ಅದನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಯಿತು

ಲಾಲೂ ಹಗರಣ: ಲಾಲೂ ಪ್ರಸಾದ್ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದ ಕೂಡಲೇ ಮೇವಿನ ಹಗರಣ ಬೆಳಕಿಗೆ ಬಂದಿತು. ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಆದೇಶದ ಮೇರೆಗೆ, ಈ ಪ್ರಕರಣವು ಸಿಬಿಐಗೆ ಹೋಯಿತು ಮತ್ತು ಸಿಬಿಐ 1997 ರಲ್ಲಿ ಅವರ ವಿರುದ್ಧ ಚಾರ್ಜ್ ಶೀಟ್ ಸಲ್ಲಿಸಿತು. ಅದರ ನಂತರ ಲಾಲೂ ಅವರು ಸಿಎಂ ಹುದ್ದೆಯಿಂದ ಕೆಳಗಿಳಿಯಬೇಕಾಯಿತು. ಅವರು ಪತ್ನಿ ರಾಬ್ರಿ ದೇವಿಗೆ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಿದರು. ಮೇವು ಹಗರಣದಲ್ಲಿ ಜೈಲಿಗೆ ಹೋದರು. ಅದೇ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಬೆಂಬಲಿಗರು ಲಾಲೂ ಪ್ರಸಾದ್ ಅವರಿಗೆ 'ಬಿಹಾರ ನೆಲ್ಸನ್ ಮಂಡೇಲಾ' ಮತ್ತು ವಿರೋಧಿಗಳು 'ಚಾರಾ ಚೋರ್' ಎಂಬ ಬಿರುದನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಸುಮಾರು 17 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ನಡೆದ ಮೇವು ಹಗರಣ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಸಿಬಿಐ ವಿಶೇಷ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಲಾಲೂ ಪ್ರಸಾದ್ ಅವರಿಗೆ ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ಮತ್ತು 25 ಲಕ್ಷ ರೂ. ದಂಡ ವಿಧಿಸಿತು.

1998ರಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರ ರಚನೆಯಾಯಿತು. ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ, ಅಂದರೆ 2000 ರಲ್ಲಿ ಬಿಹಾರ ವಿಧಾನಸಭೆ ಆಯ್ಕೆಯಾದಾಗ, ಆರ್​ಜೆಡಿಯನ್ನು ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರಿಗೆ ಇಳಿಸಲಾಯಿತು. ನಂತರ ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಪ್ರಮಾಣವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಬಹುಮತ ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಏಳು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು. ಆ ನಂತರ ರಾಬ್ಡಿ ದೇವಿ ಮತ್ತೆ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾದರು. ಅವರನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದ ಎಲ್ಲ 22 ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಶಾಸಕರು ತಮ್ಮ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಸಚಿವರಾದರು. ಆದರೆ ಆರ್​ಜೆಡಿ ಸರ್ಕಾರ 2005 ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಬಿಹಾರ ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸೋತಿತು ಮತ್ತು ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ಬಿಹಾರದ ಆಡಳಿತವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು.

2004 ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಲಾಲೂ ಪ್ರಸಾದ್ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ 'ಕಿಂಗ್ ಮೇಕರ್' ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು. ನಂತರ ಯುಪಿಎ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ರೈಲ್ವೆ ಸಚಿವರಾದರು. ಅವರ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ದಶಕಗಳಿಂದ ನಷ್ಟದಲ್ಲಿದ್ದ ರೈಲು ಸೇವೆ ಮತ್ತೆ ಲಾಭಕ್ಕೆ ಬಂದಿತು.

2009 ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಲಾಲೂ ಪ್ರಸಾದ್ ಅವರ ಪಕ್ಷದ ನಾಲ್ಕು ಸಂಸದರು ಮಾತ್ರ ಗೆಲ್ಲುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಸೋಲು ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮ ಲಾಲೂ ಅವರಿಗೆ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನ ಸಿಗಲಿಲ್ಲ. ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ ಲಾಲೂ ಅವರನ್ನು ಉಳಿಸಿದ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಕೂಡ ಈ ಬಾರಿ ಅವರನ್ನು ಉಳಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಕಳಂಕಿತ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆಯು ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ಥಗೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಲಾಲೂ ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ಭವಿಷ್ಯವು ಸಮತೋಲನ ಕಳೆದುಕೊಂಡಿತು.

ಲಾಲೂ ವಿವಾಹ: 25 ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ, ಅವರು 14 ವರ್ಷದ ರಾಬ್ಡಿ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಲಾಲೂ ಪ್ರಸಾದ್ ಅವರ ಜನ್ಮದಿನ ನೆನಪಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ, ಅವರು ಜೂನ್ 11, 1948 ರಂದು ಗೋಪಾಲ್​ಗಂಜ್​ನ ಫುಲ್ವೇರಿಯಾ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರ ತಾಯಿಯ ಹೆಸರು ಮಾರ್ಚಿಯಾ ದೇವಿ ಮತ್ತು ತಂದೆಯ ಕುಂದನ್ ರಾಯ್​. ಪಾಟ್ನಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಎಲ್‌ಎಲ್‌ಬಿವರೆಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. 25 ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ, ಅವರು 14 ವರ್ಷದ ರಾಬ್ಡಿ ದೇವಿ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಮದುವೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಲಾಲೂ ಯಾರಿಗೂ ತಿಳಿದಿರಲಿಲ್ಲ. ಇವರಿಗೆ ಒಂಬತ್ತು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದಾರೆ.

ಪುಸ್ತಕಗಳು:

1. 'ದಿ ಕಿಂಗ್ ಮೇಕರ್, ಲಾಲೂ ಪ್ರಸಾದ್ ಯಾದವ್ಸ್​ ಅನ್ಟೋಲ್ಡ್ ಸ್ಟೋರಿ'.

2. ಗೋಪಾಲ್​ಗಂಜ್ ಟು ರೈಸಿನಾ

ಕ್ರೀಡಾ ಆಸಕ್ತಿ:

ಫುಟ್ಬಾಲ್, ಕುಸ್ತಿ, ಕ್ರಿಕೆಟ್, ಕಬಡ್ಡಿ, ಬ್ಯಾಡ್ಮಿಂಟನ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಒಳಾಂಗಣ ಆಟಗಳು ಇವರ ಆಸಕ್ತಿಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ. ಅವರು 2001 ರಲ್ಲಿ ಬಿಹಾರ ಕ್ರಿಕೆಟ್ ಸಂಘದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಚಾಪ್ರಾ ಮತ್ತು ಪಾಟ್ನಾದಲ್ಲಿನ ಕ್ರೀಡಾ ಕ್ಲಬ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ.

ಈ ಹಿಂದೆ ಅನಾರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ತುತ್ತಾಗಿದ್ದ ಲಾಲೂ ಪ್ರಸಾದ್ ಯಾದವ್ ಅವರ ಮೂತ್ರಪಿಂಡಗಳು ಶೇ.25ರಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದು, ಯಾವುದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬೇಕಾದರೂ ಹದಗೆಡಬಹುದು ಎಂದು ವೈದ್ಯರು ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿದ್ದರು.

ಲಾಲೂ ಪ್ರಸಾದ್​​ ಅವರು ಮಧುಮೇಹ, ರಕ್ತದೊತ್ತಡ, ಮತ್ತು ಇತರ ವಯೋಸಹಜ ಕಾಯಿಲೆಗಳಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. 71ರ ಹರೆಯದ ಅವರು, ಮೇವು ಹಗರಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ 2017ರಿಂದಲೂ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.