ಶಿಮ್ಲಾ (ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ): ಗಾಜಿನ ಬಳೆ, ಮೇಣದ ಬಳೆ, ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಬಳೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಗುತ್ತವೆ. ಆದರೆ, ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕುದುರೆಯ ಕೂದಲಿನಿಂದ ಬಳೆ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಬಳೆಗಳು ಕೆಟ್ಟ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡುತ್ತವೆ ಎಂಬುದು ಇಲ್ಲಿನ ಜನರ ನಂಬಿಕೆ.
ಕುದುರೆ ಕೂದಲಿನಿಂದ ಬಳೆಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಈ ಕಲೆ ತುಂಬಾ ಹಳೆಯದು. ಚಂಬಾ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಚರಪತ್ ಮೊಹಲ್ಲಾದ ಸ್ವರ್ಣ ದೇವಿ 30 ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಈ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಸ್ವರ್ಣ ದೇವಿ ಈ ಕೆಲಸವನ್ನು ತಾಯಿಯಿಂದ ಕಲಿತರು ಮತ್ತು ತಾಯಿ ಅದನ್ನು ಅವರ ತಾಯಿಯಿಂದ ಕಲಿತಿದ್ದರಂತೆ.
ಕುದುರೆ ಕೂದಲಿಂದ ಬಳೆಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದು ಸುಲಭದ ಮಾತಲ್ಲ. ಎಲ್ಲ ಕುದುರೆಗಳ ಕೂದಲಿನಿಂದ ಬಳೆಗಳ ತಯಾರಿ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲವಂತೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಬಳೆ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಒಂದೂವರೆಯಿಂದ 2 ಅಡಿ ಉದ್ದದ ಕೂದಲು ಅವಶ್ಯವಿದೆ.
ಕುದುರೆ ಕೂದಲಲ್ಲಿ ಬಳೆ ತಯಾರಿಸುವ ವಿಭಿನ್ನ ಕಲೆ ಇದರ ಜೊತೆ ಉತ್ತಮ ಬಿದಿರಿನ ಅಗತ್ಯತೆಯೂ ಇದೆ. ಮೊದಲು ಬಿದಿರಿನ ತುಂಡುಗಳನ್ನು ಸಣ್ಣದಾಗಿ ಕತ್ತರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ ವೃತ್ತಾಕಾರವಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಅದರ ಮೇಲೆ ವಿವಿಧ ಬಣ್ಣದ ಕುದುರೆ ಕೂದಲಲ್ಲಿ ಕಲಾಕೃತಿ ರಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಈ ರೀತಿಯ ಕಲೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಣಿತಿ ಪಡೆದಿರುವ ಸ್ವರ್ಣದೇವಿ ಈ ಕಲೆಯನ್ನ ತನ್ನ ಮೊಮ್ಮಕ್ಕಳಿಗೂ ಹೇಳಿಕೊಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಮಕ್ಕಳೂ ಆಸಕ್ತಿಯಿಂದ ಕಲಿತು ಮುಂದಿನ ತಲೆಮಾರಿಗೂ ಕಲೆ ಉಳಿಸುವ ಕನಸು ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.
1985ರಲ್ಲಿ ಈ ಕಲೆಯನ್ನು ಉಳಿಸಲೆಂದು ಸರ್ಕಾರ ತರಬೇತಿ ಸಂಸ್ಥೆಯೊಂದನ್ನ ತೆರೆಯಿತು. ಆದರೆ, ಕೆಲ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಮುಚ್ಚಲಾಯಿತು. ಬಳಿಕ ಕಚ್ಚಾ ವಸ್ತುಗಳು ದುಬಾರಿಯಾಗಿದ್ದರಿಂದ ಈ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ತೊಂದರೆ ಎದುರಾಯಿತು. ಸರ್ಕಾರ ನಮ್ಮ ಕಡೆ ಗಮನಹರಿಸಿದರೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಮಂದಿಗೆ ಕಲಿಸುತ್ತೇವೆ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಸ್ವರ್ಣ ದೇವಿ.
ನಮ್ಮ ದೇಶದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಂಪತ್ತು ನಮ್ಮ ಸಂಸ್ಕೃತಿ. ಹಿಮಾಚಲದಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಇಂದಿಗೂ ಜೀವಂತವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ, ಸರ್ಕಾರದ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯದಿಂದಾಗಿ ಈ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಕಣ್ಮರೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ಸರ್ಕಾರ ಇದರತ್ತ ಗಮನ ಹರಿಸಿದರೆ ಸ್ವರ್ಣ ದೇವಿಯಂತಹ ಕಲಾವಿದರು ಇನ್ನಷ್ಟು ಮಂದಿ ನಮ್ಮ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ರಕ್ಷಕರಾಗುತ್ತಾರೆ.
