ನವದೆಹಲಿ: ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಈಚೆಗೆ ನೂತನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀತಿ-2020ಕ್ಕೆ ಸಚಿವ ಸಂಪುದಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿದೆ. ಹೊಸ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ನೀತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಹಲವು ಮಕ್ಕಳು ಹಾಗೂ ಪೋಷಕರಲ್ಲಿ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಮೂಡಿವೆ. ಈ ಬಗ್ಗೆ ಎನ್ಸಿಇಆರ್ಟಿಯ ಮಾಜಿ ನಿರ್ದೇಶಕ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣ ಕುಮಾರ್ ಈಟಿವಿ ಭಾರತಗೆ ವಿಶೇಷ ಸಂದರ್ಶನ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ತಮ್ಮ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ನೀತಿಯ ಕುರಿತು ವಿಶ್ಲೇಷಣಾತ್ಮಕ ವಿವರಣೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.
1) ಹೊಸ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀತಿ -2020ಯು 21 ನೇ ಶತಮಾನದ ಮೊದಲ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀತಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ನೀತಿಯ ಮೂಲಕ ಪ್ರಸ್ತುತ ಇರುವ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ ಸೇರಿದಂತೆ ಶಿಕ್ಷಣ ರಚನೆಯ ಎಲ್ಲಾ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸುತ್ತೇವೆ ಮತ್ತು ಹೊಸದಾಗಿ ರೂಪಿಸುತ್ತೇವೆ ಎಂದು ಸರ್ಕಾರ ಹೇಳುತ್ತಿದೆ. ಹೊಸ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀತಿಯ ಕುರಿತು ನಿಮ್ಮ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಏನು? ಇದು ನಮ್ಮ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪರಿವರ್ತಿಸಬಹುದೇ?
ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಯಾವಾಗಲೂ ನಿರಂತರತೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಆ ನಿರಂತರತೆಗೆ ವಿರಾಮವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವುದು ವಿಚಿತ್ರವಾದ ಉಪಾಯವಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ಶಿಕ್ಷಣದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ಸ್ಪಂದಿಸುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಂತೆ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಮತ್ತು ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣವು ವಿಭಿನ್ನ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಸುಧಾರಣೆ ಮತ್ತು ಪರಿವರ್ತನೆಗೆ ನಾವು ಕೈಹಾಕುವಾಗ ಆ ಶಿಕ್ಷಣದ ವಿಭಿನ್ನ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ನಾವು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಆದ್ದರಿಂದ, ಹೊಸ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀತಿಯು ಕೆಲವು ಅಗತ್ಯ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆಯೇ ಎಂಬುದು ಸಂಬಂಧಿತ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರಶ್ನೆಯಾಗಿದೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ನಮ್ಮ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಗತ್ಯಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಪಂದಿಸುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆಯೇ ಎಂಬುದಾಗಿದೆ. ಒಂದು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿನ ಯಾವುದೇ ಬದಲಾವಣೆಯು ಒಂದು ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಎಂಬುದರ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ನಾವು ನೆನಪಿನಲ್ಲಿಡಬೇಕು. ರೂಪಾಂತರದ ಕಾರ್ಯಸೂಚಿಗಳು ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ.
2) ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತ ಇರುವ 10 + 2 ತರಗತಿ ರಚನೆಯನ್ನು 3-18 ವಯಸ್ಸಿನವರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ 5 + 3 + 3 + 4 ರ ಹೊಸ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಪಠ್ಯಕ್ರಮದ ಪುನರ್ ರಚನೆಯೊಂದಿಗೆ ಮಾರ್ಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ನಿಮ್ಮ ಅಭಿಪ್ರಾಯವೇನು?
ಉದ್ದೇಶಿತ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ, ಮೊದಲ 5 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ನರ್ಸರಿ ಮತ್ತು ಮೊದಲ ಎರಡು ಶ್ರೇಣಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಆತಂಕಕಾರಿಯಾಗಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಶಾಲಾ ಪೂರ್ವ ವರ್ಷಗಳು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಸಾಕ್ಷರತೆ ಮತ್ತು ಸಂಖ್ಯಾ ಕೌಶಲ್ಯದಿಂದ ‘ಶಾಲೆಗೆ ಸಿದ್ಧತೆ’ ಮಾಡಲು ಮೀಸಲಿಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಈ ಪ್ರಸ್ತಾಪವು ಮಕ್ಕಳ ಮೇಲೆ ಆಳವಾದ ಮಾನಸಿಕ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ‘ಅಕಾಲಿಕವಾಗಿ ನೀಡಿದ ಸಾಕ್ಷರತೆಯ ಅಪಾಯಗಳು’(‘Perils of Prematurely Imparted Literacy’. ) ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಡಿ ನಾನು ಇತ್ತೀಚೇಗೆ ಹಿಂದೂ ಪತ್ರಿಕೆಗೆ ಬರೆದಿದ್ದ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಚರ್ಚಿಸಿದ್ದೇನೆ. ಅಂತೆಯೇ, ಪ್ರಸ್ತಾಪಿತ ಹೊಸ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀತಿಯ ಸಮೀಕರಣದಲ್ಲಿನ ಕೊನೆಯ 4 ವರ್ಷಗಳ ಶಿಕ್ಷಣವು 4 ವರ್ಷಗಳ ಪದವಿಪೂರ್ವ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ದೆಹಲಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಲಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಬಳಿಕ ಅದನ್ನು ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಯಿತು. ಅದರ ವೈಫಲ್ಯದ ಕಾರಣಗಳನ್ನು ನಾವು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡದಿದ್ದರೆ, ಅದೇ ಪ್ರಯೋಗದ ಪುನರಾವರ್ತನೆಯು ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಯ ಸುಧಾರಣೆಗೆ ಯಾವುದೇ ಸಹಾಯ ಮಾಡದಿರಬಹುದು.
3) ಹೊಸ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀತಿಯು 'ಎಲ್ಲೆಲ್ಲಿ ಸಾಧ್ಯವೋ ಅಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ 5 ನೇ ತರಗತಿಯವರೆಗೆ ಆದರೆ, ಅದಕ್ಕೂ ಮೇಲಾಗಿ 8 ನೇ ತರಗತಿ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ತರಗತಿವರೆಗೆ ಮನೆ ಮನೆ ಭಾಷೆ \ ಮಾತೃಭಾಷೆ \ ಸ್ಥಳೀಯ ಭಾಷೆ \ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಭಾಷೆ ಬೋಧನಾ ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಿರಬೇಕು, ಆದರೆ. "ಆದರೆ ಹೊಸ ನೀತಿಯ ಘೋಷಣೆಯ ನಂತರ - ಕೇಂದ್ರ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಚಿವ ರಮೇಶ್ ಪೊಕ್ರಿಯಾಲ್ ನಿಶಾಂಕ್ ಸಂದರ್ಶನವೊಂದರಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದ್ದು, 'ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿನ ಬೋಧನಾ ಮಾಧ್ಯಮಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ನಿರ್ಧಾರವು ಆಯಾ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ಬರಲಿದೆ.' ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಬೋಧನಾ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರದ ನಿಲುವಿನ ಬಗ್ಗೆ ನಿಮ್ಮ ಅಭಿಪ್ರಾಯವೇನು?
‘ಮಾಧ್ಯಮ ಶಿಕ್ಷಣ’ ಎನ್ನುವುದು ಅನೇಕ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಸಮಾಜಗಳಲ್ಲಿ ಹಳೆಯ ಪರಿಚಿತ ಪದವಾಗಿದೆ. ಇದು ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣದ ಆರಂಭಿಕ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಷಾ ಶಿಕ್ಷಣದ ನೈಜ ಕಾಳಜಿಗಳನ್ನು ಮರೆಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಮಗುವಿನ ಭಾಷೆ ಕಲಿಯುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಹಲವಾರು ಶ್ರೇಣಿಯ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ‘ಮಾಧ್ಯಮ’ ಪ್ರಶ್ನೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿಕೊಂಡಿದೆ. ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳದ ಹೊರತು, ವಿವಿಧ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರ ವಿದ್ಯಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತಇರುವ ಇರುವ ಅಭ್ಯಾಸಗಳು ಬದಲಾಗುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿಲ್ಲ.
4) ಸ್ಕೂಲ್ ಡ್ರಾಪ್ ಔಟ್ ಸಮಸ್ಯೆ ನಮ್ಮ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. 2017 -18ರಲ್ಲಿ ಎನ್ಎಸ್ಎಸ್ಒ ನಡೆಸಿದ ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಶಾಲೆಯಿಂದ ಹೊರಗುಳಿಯುತ್ತಿರುವ 6 ರಿಂದ 17 ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಶಾಲಾ ಮಕ್ಕಳ ಸಂಖ್ಯೆ 3.22 ಕೋಟಿಯಾಗಿದೆ. 2030 ರ ವೇಳೆಗೆ ಎನ್ಇಪಿ -2020 ದ್ವಿತೀಯ ಹಂತ(secondary level )ದವರೆಗೆ 100% ಒಟ್ಟು ದಾಖಲಾತಿ ಅನುಪಾತವನ್ನು ಸಾಧಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ನೀತಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಗುರಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿದೆಯೇ?
ಡ್ರಾಪ್-ಔಟ್ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಹಂತವಾರು ಮತ್ತು ಪ್ರದೇಶವಾರು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಬೇಕು. ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಈ ಹಿಂದೆ ಅಧಿಕ ಪ್ರಮಾಣದ ಡ್ರಾಪ್ ಔಟ್ ಪ್ರಮಾಣ ಇತ್ತು, ಸರ್ವ ಶಿಕ್ಷಣ ಅಭಿಯಾನ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ ಹಕ್ಕು ಕಾಯ್ದೆಯ ಘೋಷಣೆಯ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಡ್ರಾಪ್- ಔಟ್ ದರ ಕುಸಿದಿದೆ. ಮೇಲಿನ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಹಂತದಿಂದ ಮೇಲಕ್ಕೆ, ಡ್ರಾಪ್-ಔಟ್ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕೆಳಮಟ್ಟದ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ತರದಿಂದ ಹುಡುಗಿಯರು ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ, ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗಿಂತ ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಈ ಸಮಸ್ಯೆ ತುಂಬಾ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ .. ಕಾರಣಗಳು ಇದಕ್ಕೆ ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಎರಡೂ ಕಾರಣಗಳಿವೆ. ಕೋವಿಡ್ -19 ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಡ್ರಾಪ್ ಔಟ್ ಸಮಸ್ಯೆ ಮತ್ತಷ್ಟು ಉಲ್ಬಣಗೊಳ್ಳುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ. ದುರದೃಷ್ಟವಶಾತ್, ಕರೋನಾ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು ಶಿಕ್ಷಣದ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವ ವಿಧಾನಗಳು ಮತ್ತು ಈ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಹೇಗೆ ಪರಿಹರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ನೀತಿಯು ಯಾವುದೇ ಪ್ರಕ್ಷೇಪಣವನ್ನು ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ. ಕೋವಿಡ್ ಸಮಸ್ಯೆಯ ಕೆಲವು ಪರಿಣಾಮಗಳು ಈಗಾಗಲೇ ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತಿವೆ. ನಾವು ತುರ್ತಾಗಿ ಈ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುವ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಬೇಕು. ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ಇತ್ತೀಚಿನ ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಗಳಿಸಿದ ಲಾಭಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು.
5) ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ವಿಧಾನಗಳು ಮತ್ತು ಪರೀಕ್ಷಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿನ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿತ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಿಮ್ಮ ಅಭಿಪ್ರಾಯವೇನು?
ಹಿಂದಿನ ಸಮಿತಿಗಳು ಮಾಡಿದ ಹಲವಾರು ಶಿಫಾರಸುಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ. ನ್ಯಾಷನಲ್ ಫೋಕಸ್ ಗ್ರೂಪ್ ಆನ್ ಎಕ್ಸಾಮಿನೇಷನ್ ರಿಫಾರ್ಮ್ಸ್ (2005) ಬೋರ್ಡ್ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಸ್ಪಷ್ಟ ತಂತ್ರವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಕೇಂದ್ರ ಅಥವಾ ರಾಜ್ಯ ಮಂಡಳಿಗಳು ತಮ್ಮ ವಿಧಾನವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವಲ್ಲಿ ಬಹಳ ದೂರ ಸಾಗಿಲ್ಲ. ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಏನಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ನೋಡೋಣ.
6) ಅಧಿಕೃತ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಪ್ರಕಾರ 2016-17ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ 1,08,017 ಏಕ-ಶಿಕ್ಷಕ ಶಾಲೆಗಳು ಇದ್ದವು. 'ಸಣ್ಣ ಶಾಲೆಗಳ ಪ್ರತ್ಯೇಕತೆಯು ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಬೋಧನೆ-ಕಲಿಕೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಮೇಲೆ ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ "ಎಂದು ಎನ್ಇಪಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಶಾಲೆಗಳನ್ನು ಗುಂಪು ಮಾಡಲು ಅಥವಾ ತರ್ಕಬದ್ಧಗೊಳಿಸಲು ನವೀನ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಈ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಶಾಲೆಗಳ ತರ್ಕಬದ್ಧಗೊಳಿಸುವಿಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ನಿಮ್ಮ ಅಭಿಪ್ರಾಯವೇನು?
1986 ರ ನೀತಿಯು ಸಹ ಏಕ-ಶಿಕ್ಷಕ ಶಾಲೆಗಳು ಇರಬಾರದು ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ. ಆದರೆ, ಇದರಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ, ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಸುಧಾರಿಸಿತು ಮತ್ತು ನಂತರ ಸಮಸ್ಯೆ ಮರಳಿ ಬಂದಿತು. ಆರ್ಟಿಇ ಮಾನದಂಡಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಶಿಕ್ಷಕರು ಮತ್ತು ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳಿಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡಿದರೆ ಸಣ್ಣ ಶಾಲೆಗಳು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ.