ગર્ભનિરોધક : એ સુખી અને સ્વસ્થ સંબંધની ચાવી છે - હોર્મોનલ પદ્ધતિઓ
ગર્ભનિરોધકના ઉપયોગ અને તેની જરૂરિયાત અંગે જાગૃતિ લાવવાના ઉદ્દેશથી દર વર્ષે 26 સપ્ટેમ્બરના રોજ વિશ્વ ગર્ભનિરોધક દિનની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. આ પ્રસંગે જાતીય રોગોની રોકથામ, અનિચ્છનીય સગર્ભાવસ્થા અને સ્વસ્થ લૈંગિકતા માટે ગર્ભનિરોધક પગલાંનો ઉપયોગ કરવા માટે લોકોમાં જાગૃતિ ફેલાવવા વિવિધ કાર્યક્રમો યોજવામાં આવે છે.
અસુરક્ષિત જાતીય સંબંધી રોગો અથવા બિનઆયોજિત સગર્ભાવસ્થા, આ બંને અને અન્ય ઘણા રોગો અને સમસ્યાઓથી બચવા માટે, આંતરિક સંબંધો દરમિયાન ગર્ભનિરોધકનો ઉપયોગ સુરક્ષા તરીકે કરવો જરૂરી છે. સામાન્ય રીતે, બધા પુખ્ત વયના લોકો ગર્ભનિરોધકની જરૂરિયાત અને તેના ફાયદા વિશે જાણે છે, પરંતુ હજી પણ મોટી સંખ્યામાં લોકો તેનો ઉપયોગ કરવામાં અચકાતા હોય છે. દર વર્ષે 26 સપ્ટેમ્બરે, 'ગર્ભનિરોધક દિવસ' ની ઉજવણી ગર્ભનિરોધકના ઉપયોગ અને તેની જરૂરિયાત વિશે જાગૃતિ લાવવાના હેતુથી કરવામાં આવે છે. વિશ્વ ગર્ભનિરોધક દિવસનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય એ છે કે લોકોને વસ્તી નિયંત્રણ માટે પ્રોત્સાહિત કરવું.
વિશ્વ ગર્ભનિરોધક દિવસ
માત્ર ભારત જ નહીં, વિશ્વના ઘણા દેશોમાં, યુવક પીડિત મહિલાને ગર્ભનિરોધક અને તેના વિશે યોગ્ય માહિતી માટે જાતીય જાગૃતિ આપવા માટે સરકાર અને બિન-સરકારી સ્તરે અવારનવાર કાર્યક્રમો કરવામાં આવે છે. જેનો મુખ્ય હેતુ યુવા પેઢીમાં જાતીય જાગૃતિ વધારવી અને બિનઆયોજિત સગર્ભાવસ્થા અટકાવવાનાં પગલાં વિશે લોકોને માહિતી આપવી છે. પરંતુ વિશ્વ ગર્ભનિરોધક દિન નિમિત્તે આ સંદર્ભે મોટા પાયે સેમિનાર, પરિષદો અને કાર્યક્રમો યોજવામાં આવે છે.
મહિલા અને બાળ વિકાસ મંત્રાલય (ડબલ્યુસીડી) પ્રજનન અને જાતીય સ્વાસ્થ્યના ક્ષેત્રમાં કેટલીક એનજીઓ અને હોસ્પિટલોની સહાયથી મુખ્યત્વે ભારતમાં કાર્ય કરે છે. આ ઉપરાંત, વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા પણ સમગ્ર વિશ્વમાં ગર્ભનિરોધક જાગરૂકતાના કાર્યક્રમો મોટા પાયે ચલાવે છે.
વિશ્વ ગર્ભનિરોધક દિવસ અંગે ડબ્લ્યુસીડી રિપોર્ટ
મહિલા અને બાળ વિકાસ મંત્રાલયના અહેવાલ મુજબ, ભારતના 21 રાજ્યોમાં પરિણીત 94.5 ટકા પરિણીત મહિલાઓ ગર્ભનિરોધક પગલાં અને ઉપયોગના માધ્યમથી વાકેફ છે, પરંતુ જાણકારી હોવા છતાં ફક્ત 50 ટકા મહિલાઓ જ આ સંસાધનોનો ઉપયોગ કરી રહી છે. આ સિવાય 44 ટકા મહિલાઓ પણ પરણિત છે અને તેઓ તેના વિશે જાણે છે. પરંતુ હજી પણ તે આ પગલાંને અપનાવતી નથી.
ગર્ભનિરોધકનું કાર્ય
ગર્ભનિરોધકના ત્રણ પ્રકાર છે. એક જેમાં દવા પીવામાં આવે છે. મુખ્યત્વે સ્ત્રીઓ આ ઉપકરણનો ઉપયોગ કરે છે, બીજો જેમાં ઉપકરણ શરીરના આંતરિક જનનાંગોમાં મૂકવામાં આવે છે અને ત્રીજું જેમાં કોન્ડોમ જેવા બાહ્ય જનનાંગો પર સંરક્ષણનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. આ ત્રણેય પ્રક્રિયાઓનો હેતુ ઓવ્યુલેશન અને ગર્ભાધાનને અટકાવવાનું છે. જેમાં મહિલા ગર્ભધારણ કરી શકી ન હતી. તેનું વધારાનું બાહ્ય રક્ષણ જેમ કે કોન્ડોમ શારીરિક સંપર્ક દરમિયાન ફેલાતા રોગો સામે પણ રક્ષણ આપે છે.
ગર્ભનિરોધકના સાધન
વિશ્વભરના પુરુષો અને સ્ત્રીઓ ગર્ભાવસ્થાને રોકવા માટે વિવિધ પગલાં અપનાવે છે. આમાં મુખ્ય છે;
⦁ કોન્ડોમ
પુરુષોમાં ગર્ભનિરોધકની સૌથી અસરકારક પદ્ધતિ છે કોન્ડોમનો ઉપયોગ. તે માત્ર ગર્ભનિરોધકની જેમ જ કાર્ય કરે છે, પરંતુ તેને અસુરક્ષિત જાતીય રોગોથી પણ બચાવી શકાય છે. મહિલાઓ માટે બજારમાં કોન્ડોમ પણ ઉપલબ્ધ છે, પરંતુ તે પુરુષ કોન્ડોમ કરતા ઓછા જોવા મળે છે.
⦁ ગર્ભનિરોધક ગોળીઓ બે પ્રકારની હોય છે;
સરળ ગર્ભનિરોધક ગોળીઓ:
ગર્ભાવસ્થા ટાળવા માટે તેનું સેવન નિયમિતપણે કરવું જોઈએ.
⦁ ઇમર્જન્સી પિલ્સ (આઇ-પિલ):
આ ગર્ભનિરોધકનો ઉપયોગ અસુરક્ષિત સેક્સ પછી થઈ શકે છે. જ્યારે ગર્ભનિરોધકનો ઉપયોગ કરવામાં આવતો નથી અને ગર્ભાવસ્થાનું જોખમ હોય છે, ત્યારે મહિલા આવતા hours૨ કલાકની અંદર ગોળી લઈને અનિચ્છનીય ગર્ભાવસ્થાને ટાળી શકે છે.
⦁ નસબંધી
સ્ત્રી અને પુરુષ બંને માટે આ એક અનુકૂળ પદ્ધતિ છે. તેને પુરુષોમાં વેસ્કોટોમી અને સ્ત્રીઓમાં ટ્યુબેક્ટોમી કહેવામાં આવે છે. આ પ્રક્રિયામાં, પુરુષોમાં વીર્યના વીર્યમાં જોડાવાથી શરીરમાંથી જે રીતે વીર્ય બહાર આવે છે તે એક byપરેશન દ્વારા બંધ થાય છે અને સ્ત્રીઓમાં, ઇંડા વિભાવનાની પ્રક્રિયા માટે વીર્ય દ્વારા શુક્રાણુ દ્વારાનો માર્ગ બંધ કરવામાં આવે છે. તમને મળીશું તે કાયમી ગર્ભનિરોધક છે.
⦁ હોર્મોનલ પદ્ધતિઓ
આ પદ્ધતિમાં, શરીરમાં હોર્મોન્સને પહોંચતા અટકાવવામાં આવે છે, જે ગર્ભાવસ્થા માટે જવાબદાર છે. તેઓ સ્ત્રીઓના શરીરમાં ઓવ્યુલેશન અથવા ઇંડાની પ્રક્રિયા બંધ કરે છે.
⦁ ઈમ્પલાન્ટ
તે ગર્ભાવસ્થા નિયંત્રણનો એક પ્રકાર છે, જે હાથમાં ઓપરેશન દ્વારા સંચાલિત થાય છે. આ મેટલ ઇમ્પ્લાન્ટમાં પ્રોજેસ્ટેરોન હોર્મોન હોય છે, જે ધીમે ધીમે શરીરમાં લિક થાય છે. આ ગર્ભાવસ્થાને રોકે છે. આ રોપવું ત્રણ વર્ષ માટે કામ કરે છે.
⦁ ઇન્ટ્રા ગર્ભાશય ઉપકરણ
ઇન્ટ્રા ગર્ભાશય ઉપકરણોને કેપર-ટી તરીકે પણ ઓળખાય છે. સ્ત્રીના ગર્ભાશયમાં એક ઉપકરણ છે. આમાં, ટી અને યુ આકારના ઉપકરણોને કોપર-ટી કહેવામાં આવે છે અને યુ આકારના ઉપકરણો મલ્ટિલોડ છે. લાંબા સમયથી ગર્ભાવસ્થાને રોકવા માટે કોપર-ટી અને મલ્ટિલોડ ખૂબ અસરકારક રીતો માનવામાં આવે છે.