પ્રદૂષિત હવામાં શ્વાસ લેવાથી શું થઈ શકે છે ન્યુરોલોજિકલ નુકસાન ?

એક નવા અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે, પ્રદૂષિત હવામાં શ્વાસ લેવાથી ઝેરી કણો ફેફસામાંથી મગજ સુઘી પહોંચી શકે છે. આ સંશોધન, યુનિવર્સિટી ઓફ બર્મિંગહામ અને ચીનની સંશોધન સંસ્થાઓના (research institutions in China) નિષ્ણાતોની ટીમ દ્વારા કરવામાં આવ્યું છે અને નેશનલ એકેડમી ઓફ સાયન્સ (National Academy of Sciences) દ્વારા એક જર્નલમાં પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યું છે.

ન્યુઝ ડેસ્ક: ચીનમાં યુનિવર્સિટી ઓફ બર્મિંગહામ (University of Birmingham) અને સંશોધન સંસ્થાઓના સંશોધકો દ્વારા કરવામાં આવેલા અભ્યાસ અનુસાર, ઝેરી કણો લોહીના પ્રવાહમાં પસાર થાય છે જે મગજની વિકૃતિઓ અને ન્યુરોલોજીકલ નુકસાનમાં (Neurological damage) ફાળો આપી શકે છે. વૈજ્ઞાનિકોએ એક સંભવિત સીધો માર્ગ શોધી કાઢ્યો છે, જેનો ઉપયોગ શ્વાસમાં લેવાયેલા વિવિધ સૂક્ષ્મ કણો દ્વારા થાય છે. આ ઝેર રક્ત પરિભ્રમણ દ્વારા એવા સંકેતો સાથે પ્રવાસ કરે છે કે, એકવાર ત્યાં ગયા પછી, કણો અન્ય મુખ્ય ચયાપચયના અંગો કરતાં મગજમાં લાંબા સમય સુધી રહે છે.

આ પણ વાંચો:શું ફૂડ પોઈઝનિંગ લાંબા ગાળાની બીમારીનું કારણ બની શકે છે?

મગજના પ્રવાહીમાં ઘણા સૂક્ષ્મ કણો મળ્યાં છે: સંશોધકોએ શોધી કાઢ્યું કે, તેઓને મગજની વિકૃતિઓનો સામનો કરવો પડ્યો હતો તેવા દર્દીઓ પાસેથી લીધેલા માનવ મગજના પ્રવાહીમાં ઘણા સૂક્ષ્મ કણો મળ્યાં છે જે એક પ્રક્રિયાને ઉજાગર કરે છે, જે મગજમાં હાનિકારક સૂક્ષ્મ પદાર્થોને સમાપ્ત કરી શકે છે. યુનિવર્સિટી ઓફ બર્મિંગહામના (University of Birmingham) સહ-લેખક પ્રોફેસર ઇસેલ્ટ લિન્ચે જણાવ્યું હતું કે,"સેન્ટ્રલ નર્વસ સિસ્ટમ પર એરબોર્ન સૂક્ષ્મ કણોની હાનિકારક અસરો વિશે અમારા જ્ઞાનમાં અંતર છે. આ કાર્ય કણોને શ્વાસમાં લેવા વચ્ચેની કડી પર નવો પ્રકાશ પાડે છે તે શરીરની આસપાસ ફરે છે. ડેટા સૂચવે છે કે, નાક દ્વારા સીધા પસાર થવા કરતાં ફેફસાંમાંથી, લોહીના પ્રવાહ દ્વારા મુસાફરી કરીને મગજ સુધી આઠ ગણા સૂક્ષ્મ કણો પહોંચી શકે છે. વાયુ પ્રદૂષણ અને મગજ પર આવા કણોની હાનિકારક અસરો વચ્ચેના સંબંધ પર નવા પુરાવા ઉમેરવામાં આવ્યા.

આ પણ વાંચો:International Yoga Day 2022:ઇતિહાસ, થીમ અને શરૂઆત કરનારાઓ માટે ટિપ્સ

વાયુ પ્રદૂષણ એ ઝેરી ઘટકોનું છે મિશ્રણ: વાયુ પ્રદૂષણ એ અસંખ્ય ઝેરી ઘટકોનું મિશ્રણ છે, તેમ છતાં રજકણો PM, ખાસ કરીને PM2.5 અને PM0.1 જેવા સૂક્ષ્મ કણોનો સમાવેશ કરે છે, સ્વાસ્થ્યને નુકસાન પહોંચાડવાના સંદર્ભમાં સૌથી વધુ ચિંતાજનક છે. અલ્ટ્રાફાઇન કણો, ખાસ કરીને શરીરની રક્ષણાત્મક પ્રણાલીઓથી દૂર થઈ શકે છે. જેમાં સેન્ટીનેલ રોગપ્રતિકારક કોષો અને જૈવિક અવરોધોનો સમાવેશ થાય છે. તાજેતરના પુરાવાઓએ ઉચ્ચ સ્તરના વાયુ પ્રદૂષણ અને ચિહ્નિત ન્યુરોઈન્ફ્લેમેશન, અલ્ઝાઈમર જેવા ફેરફારો અને વૃદ્ધ લોકો અને બાળકોમાં જ્ઞાનાત્મક સમસ્યાઓ વચ્ચેની મજબૂત કડી પણ જાહેર કરી છે.

લોહીના પ્રવાહમાં પ્રવેશી શકે છે:સંશોધકોના જૂથે જોયું કે, શ્વાસમાં લેવાયેલા કણો હવા-રક્ત અવરોધને પાર કરીને લોહીના પ્રવાહમાં પ્રવેશી શકે છે, અંતે મગજમાં પહોંચે છે અને મગજ-રક્ત અવરોધ અને આસપાસના પેશીઓને નુકસાન પહોંચાડે છે. એકવાર મગજમાં કણોને સાફ કરવું મુશ્કેલ હતું અને અન્ય કોઈપણ અવયવો કરતાં વધુ સમય સુધી રોકાયેલું હતું. તેમના તારણો સેન્ટ્રલ નર્વસ સિસ્ટમ માટે કણોના પ્રદૂષણના જોખમો દર્શાવવા માટે નવા પુરાવા પ્રદાન કરે છે, તેમ છતાં વૈજ્ઞાનિકો સૂચવે છે કે, આસપાસના સૂક્ષ્મ કણો મગજ સુધી કેવી રીતે પહોંચે છે તેના મિકેનિક્સમાં વધુ તપાસ જરૂરી છે.