ઉત્તરાખંડ: સામાન્ય રીતે મચ્છર અને અન્ય જીવાતોથી ઘરને સુરક્ષિત રાખવા માટે મચ્છર મારનાર સ્પ્રે અથવા અન્ય જંતુનાશકોનો ઉપયોગ કરે છે. જે ઘરમાં રહેતા લોકોમાં કેટલીકવાર સમસ્યાઓ અથવા એલર્જીનું કારણ બની શકે છે. પરંતુમચ્છર અને જંતુઓને ભગાડવાની એક એવી રીત પણ છે. જેમાં જંતુનાશકોથી થતા નુકસાનને તો ટાળી શકાય છે. પરંતુ ઘર પણ સુંદર લાગે છે અને સુગંધ પણ આવે છે. ETV ભારત સુખીભવને વધુ માહિતી આપતાં વનસ્પતિશાસ્ત્રી ડૉ.પી.સી. પંતે પણ કેટલાક આવા છોડ (Prevention of mosquito by tree plant) વિશે માહિતી આપી છે. જે પર્યાવરણને જંતુઓથી સુરક્ષિત (Natural ways to prevent mosquitoes) રાખે છે. મોટાભાગના લોકો મચ્છર અને જંતુ વિરોધી સ્પ્રે, કોઇલ અને અન્ય વસ્તુઓનો ઉપયોગ કરે છે. જેમાં ખતરનાક રસાયણોનું પ્રમાણ વધુ હોય છે. આ ઉત્પાદનો મચ્છરોની સંખ્યાને સહેજ ઘટાડી શકે છે. પરંતુ તેઓ માનવ સ્વાસ્થ્ય પર પણ અસર કરી શકે છે.
ડેન્ગ્યુના કેસ: WHO મુજબ વિશ્વભરમાં દર વર્ષે લગભગ 500,000 લોકો ડેન્ગ્યુને કારણે હોસ્પિટલમાં દાખલ થાય છે. માત્ર ભારતની વાત કરીએ તો છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં આ સંક્રમણના પીડિતોની સંખ્યા ઘણી વધારે છે. નેશનલ વેક્ટર બોર્ન ડિસીઝ કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ એટલે કે, NVBDCP દ્વારા જારી કરવામાં આવેલા ડેટા અનુસાર, વર્ષ 2019માં એકલા ભારતમાં જ ડેન્ગ્યુના 67,000 થી વધુ કેસ નોંધાયા હતા. રાસાયણિક જંતુનાશકોનો ઉપયોગ કરવાને બદલે ચોક્કસ પ્રકારના છોડને ઘરમાં રાખીને મચ્છરથી રક્ષણ મેળવી શકાય છે. ઉત્તરાખંડના વનસ્પતિશાસ્ત્રી ડૉ. પી.સી. પંત જણાવે છે કે, ઘરના દરવાજા કે બાલ્કનીમાં અમુક ખાસ અને સામાન્ય પ્રજાતિના છોડ લગાવવાથી મચ્છર અને અન્ય જીવજંતુઓને ઘરમાં પ્રવેશતા અટકાવી શકાય છે.
તુલસીઃ ઘરમાં તુલસીનો છોડ રાખવાથી માત્ર વાતાવરણ શુદ્ધ નથી થતું, પરંતુ તેની દુર્ગંધના કારણેમચ્છર પણ ઘરથી દૂર રહે છે. બીજી તરફ મચ્છર કરડવાની સ્થિતિમાં તુલસીનો રસ કરડેલી જગ્યા પર લગાવવાથી આરામ મળે છે.
લીમડો:પ્રાચીન સમયમાં મચ્છરોને ભગાડવા માટે ઘરમાં લીમડાના પાનનો ધુમાડો કરવામાં આવતો હતો. લીમડાના પાંદડાની ધૂણી જ નહીં પરંતુ લીમડાનું ઝાડ મચ્છર અને અન્ય જીવજંતુઓને પણ દૂર રાખવામાં સક્ષમ છે. આ વૃક્ષને ઘરની બહાર લગાવવાથી ઘરમાં મચ્છરોનો ઉપદ્રવ ઓછો કરી શકાય છે. મચ્છર અને જંતુઓને દૂર રાખવામાં લીમડાની ઉપયોગીતાનો અંદાજ એ વાત પરથી લગાવી શકાય છે કે, બજારમાં મળતા ઘણા મચ્છર નિવારણ અને બામમાં લીમડાનો ઉપયોગ થાય છે.
સુઘંધિત છોડ: ખુશબોદાર છોડ એક ફુદીના જેવો છોડ છે. જેને બારમાસી છોડ ગણવામાં આવે છે. તે સૂર્ય અને છાયા બંનેમાં ઉગે છે. આ ઉપરાંત સફેદ અને લવંડર ફૂલો ધરાવે છે. મચ્છરો પર આ પ્લાન્ટની અસર પર હાથ ધરાયેલા અભ્યાસના પરિણામોમાં જાણવા મળ્યું છે કે, તે DEET (જંતુનાશક) કરતાં 10 ગણું વધુ અસરકારક છે.
રોઝમેરી: રોઝમેરી ફૂલોની તીવ્ર ગંધ પણ મચ્છરોને દૂર કરવામાં અસરકારક છે. માત્ર રોઝમેરીનો છોડ લગાવવાથી જ નહીં, પરંતુ રોઝમેરીના ફૂલને પાણીમાં પલાળી અને તે પાણી ઘરમાં છાંટવાથી પણ મચ્છરોથી રાહત મળી શકે છે.
સિટ્રોનેલાઃ સિટ્રોનેલા મચ્છરોથી બચાવવા માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક સાબિત થાય છે. તેનો ઉપયોગ ઘણા પ્રકારના મચ્છર ભગાડનારા અને ક્રીમમાં પણ થાય છે. એવું માનવામાં આવે છે કે, ડેન્ગ્યુ ફેલાવતા મચ્છર પણ તેની સુગંધથી ભાગી જાય છે.