વડોદરામાં આજે પણ જીવંત છે માટીમાંથી ફટાકડા બનાવવાની 400 વર્ષ જૂની પદ્ધતિ

વડોદરામાં 400 વર્ષ જુની ફટાકડા બનાવવાની પદ્ધતિ ફરી જીવંત થઈ છે. વિવિધ પ્રકારના ફટાકડા કોઠી તરીકે ઓળખાય છે. શું છે આ ફટાકડાની ખાસિયત જાણો...

• વડોદરામાં રમણ પ્રજાપતિ માટીમાંથી ફટાકડા બનાવે છે
• 100 ટકા સ્વદેશી ફટાકડા વૉકલ ફોર લોકલ
• ફટાકડા બનાવવાની 400 વર્ષ જૂની રીત
• હાથમાં રાખીને ફટાકડા ફોડી શકાય છે

વડોદરાઃ માટીનો ઉપયોગ કરીને ફટાકડા બનાવવાની 400 વર્ષ જૂની રીત વડોદરામાં નાના પુનરુત્થાનની સાક્ષી બની રહી છે. વડોદરા જિલ્લાના ફતેહપુરના કુમ્હારવાડામાં કેટલાક કારીગરો રહે છે. જેઓ માટીનો ઉપયોગ કરીને ફટાકડા બનાવવામાં નિપુણતા ધરાવે છે, જે વિવિધ પ્રકારના ફટાકડા કોઠી તરીકે ઓળખાય છે. પરંતુ તે પછી, ચાઈનીઝ ફટાકડા ભારતીય બજારોમાં છલકાઈ ગયા જેના કારણે લગભગ બે દાયકા સુધી આ ફટાકડાનું ઉત્પાદન બંધ થઈ ગયું.

પ્રમુખ પરિવાર ફાઉન્ડેશન નામની એનજીઓએ ચાર સદીઓ જૂની આ કલાને પુનઃજીવિત કરવામાં મદદ કરી છે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના વોકલ ફોર લોકલના સૂત્રએ એનજીઓને આ વર્ષો જૂની કળાને ફરીથી જીવંત કરવા પ્રેરણા આપી. આનાથી ન માત્ર નવી પેઢી સમક્ષ આ કળાનું સ્વરૂપ મૂકવામાં આવશે, પરંતુ કેટલીક ખૂબ જ જરૂરી રોજગારી પણ મળશે.

100 ટકા સ્વદેશી ફટાકડા

પ્રમુખ પરિવાર ફાઉન્ડેશનના પ્રમુખ નીતલ ગાંધીએ જણાવ્યું હતું કે, "આ ફટાકડા 100 ટકા સ્વદેશી છે. કોઠીની માટીમાંથી બનાવવામાં આવે છે. એક કુંભારે તેને માટીનો ઉપયોગ કરીને બનાવ્યો છે. ચક્રી કાગળ અને વાંસમાંથી બનાવવામાં આવે છે. અમારો ઉદ્દેશ્ય વધુને વધુ પ્રદાન કરવાનો છે. સ્થાનિક કલાકારોને રોજગાર. આ ઇકો-ફ્રેન્ડલી છે. ઉપયોગ કર્યા પછી તે ઓગળી જાય છે. ઉપરાંત, તે બાળકો માટે સલામત છે. કોઈપણ વ્યક્તિ આ ફટાકડાનો ઉપયોગ કરી શકે છે. અમારી થીમ 'વૉકલ ફોર લોકલ' છે."

હાથમાં રાખીને ફટાકડા ફોડી શકાય છે

રમણ પ્રજાપતિ નામના કારીગરે તેને ફરી એકવાર કોઠીઓ બનાવવા માટે એનજીઓને શ્રેય આપ્યો અને કહ્યું કે તેઓ એ હદે સુરક્ષિત છે કે કોઈ તેને હાથમાં રાખીને તેને ફોડી શકે. "તે ફટાકડા બનાવવાની 400 વર્ષ જૂની રીત છે. મોટી ઉંમરના લોકો કોઠીઓ બનાવતા હતા. 20 વર્ષ પહેલા મેં બંધ કરી દીધું કારણ કે તે નફાકારક નહોતું. પણ પછી નીતલ ભાઈ આવ્યા અને મેં તેમને થોડી કોઠીઓના નમૂના બતાવ્યા. પછી મેં ગોઠવણ કરીને માટીના 2 ટ્રેક્ટરો બનાવ્યા. આ દિવાળી દરમિયાન કમાણી સારી થઈ શકે એમ છે. અમે 1-5 લાખ કોઠીઓ બનાવી શકીએ છીએ,"

આ પણ વાંચોઃ રાજ્ય સરકારે ફટાકડા બાબતે બહાર પાડ્યું જાહેરનામું, આ સમય દરમિયાન જ ફોડી શકાશે ફટાકડા

આ પણ વાંચોઃ 2 Arrested: રાજકોટમાં ચાલુ કારમાંથી ફટાકડા ફોડવાના મામલે ધરપકડ