અમેરિકાની યુદ્ધ સામે તૈયારી, ઈરાનનું લાંબુ છન્ન યુદ્ધ

વોશિંગ્ટન: રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પે ઈરાનની મોટી કુદસ સૈન્યના મેજર જનરલ કાસિમ સુલેમાનીની હત્યા કરી ત્યારથી મધ્ય પૂર્વ અને અમેરિકાના રાજકીય સમીકરણો બદલાયા છે. યુ.એસ. મીડિયા સાથે ઘણા નિષ્ણાતો માને છે કે, બંને દેશો વચ્ચે હાલની પરિસ્થિતિ બનવાની તૈયારી હતી અને તેમાં યુદ્ધનો અવકાશ પણ હતો. મોટી કાર્યવાહી કરવાને કારણે અગાઉના અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ સુલેમાનીને સમાપ્ત કરવાના નિર્ણયને ટાળી રહ્યા હતા.

ટ્રમ્પે આ જોખમ ઉઠાવ્યું હતું અને આવતા અઠવાડિયામાં તે સ્પષ્ટ થઈ જશે કે આ જોખમ લેવાનું સમજદાર છે કે નહીં. સુલેમાનીને હત્યા કરનારા ડ્રોન એટેક પછી વિદેશ સચિવ માઇક પોંપિયોએ કહ્યું હતું કે, રાષ્ટ્રપતિ ઈરાનમાં સત્તા પરિવર્તન કે ઈરાન સાથે યુદ્ધ ઇચ્છતા નથી.

ઈરાન પણ અમેરિકા સાથે યુદ્ધ નહિ ઇચ્છે, કારણ કે ઈરાન માટે અમેરિકા સાથે ખુલ્લા યુદ્ધમાં જીતવું અશક્ય છે. પરંતુ ઈરાને મધ્ય પૂર્વમાં યુ.એસ. અને તેના સાથી દેશો પાસેથી મોટો બદલો લેવાની પ્રતિજ્ઞા લીધી છે. આ ધમકીઓ યુ.એસ. દ્વારા ઈરાન પર લાદવામાં આવેલા પ્રતિબંધો અને પરેશાન લોકોની વેદનાને પણ આવરી લેવાનો પ્રયાસ છે.

મંગળવારે તેના બદલાના ભાગ રૂપે ઈરાને ઇરાકના યુએસ સૈન્ય મથક પર કેટલીક મિસાઇલો ચલાવી હતી. આશા છે કે, આ પછી યુએસ તરફથી કોઈ બદલો લેવામાં આવશે નહીં અને ઈરાન તેની વ્યૂહરચનામાં અન્ય કોઈ ભૂલ કરશે નહીં. આ વર્તમાન હુમલાઓ અને વળતો હુમલો પાછલા ઉનાળાથી શરૂ થયો છે જ્યારે ઇરાને અમેરિકન ડ્રોનને બ્લાસ્ટ કર્યા હતા. તેના પછી ટૂંક સમયમાં ટ્રમ્પે વળતો હુમલો કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો, પરંતુ આ પ્રસંગે અમેરિકાએ કોઈ પગલા ભરતા તેનો હાથ ખેંચ્યો હતો.

ત્યારબાદ ઇરાને સપ્ટેમ્બરમાં સાઉદી તેલની જગ્યાઓ પર હુમલો કર્યો હતો અને તાજેતરમાં 27 ડિસેમ્બરે કિર્કુકમાં સૈન્ય મથક ઉપર રોકેટ ચલાવ્યા હતા, જેમાં એક અમેરિકન કોન્ટ્રાક્ટરનું મૃત્યું થયું હતું. પરિણામે, ટ્રમ્પે ઈરાનની તરફી કતાલિબ હિઝબોલ્લાહ પર લડાકુ વિમાનોથી હુમલો કર્યો, જેમાં 25 લોકોએ પોતાનો જીવ ગુમાવ્યો હતો. આ સંગઠનના નેતા મેડી અલ-મુહંડિસનું પણ સુલેમાની સાથેના ડ્રોન હુમલામાં મૃત્યુ થયું હતું.

કતાલિબ હિઝબોલ્લાહ પર યુ.એસ.ના હુમલાને પગલે વિરોધીઓએ નવા વર્ષની પૂર્વ સંધ્યાએ બગદાદમાં યુ.એસ. દૂતાવાસ પર હુમલો કર્યો, મુખ્ય દરવાજો તોડીને રિસેપ્શન ડેસ્ક ઉપર પહોંચ્યો. આ અપમાનને કારણે ટ્રમ્પે સુલેમાનીને મારી નાખવાનો આદેશ આપ્યો. જોકે સત્તાવાર નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, સુલેમાનીની હત્યા અમેરિકાના નિકટવર્તી ધમકીઓથી બચાવવા માટે કરવામાં આવી હતી, પરંતુ હકીકતમાં તે ઇરાકમાં યુએસ દૂતાવાસમાં થયેલા હુમલાનો બદલો હતો.

ઇરાકી સંસદે એક ઠરાવ પસાર કર્યો હતો જેમાં યુએસ સૈન્યને દેશમાંથી પાછા ખેંચવાની હાકલ કરવામાં આવી હતી. પરંતુ આ સમયે સુન્ની અને કુર્દિશ સાંસદો હવે સંસદમાં નથી. ઇરાક અને સીરિયા પ્રત્યે સુલેમાનીની આક્રમક અભિગમને કારણે, ઘણા ઇરાકી અને સીરિયન તેમના અંતથી શાંતિનો શ્વાસ લઈ રહ્યા છે.

મધ્ય પૂર્વ બાબતોના નિષ્ણાતં કિમ ઇન્ટાસના જણાવ્યા અનુસાર, સુલેમાનીએ સીરિયાથી લેબનોન તરફ કોમી લડવૈયાઓની સૈન્યની આગેવાની કરી હતી, અને છેલ્લા બે દાયકામાં સુલેમાની આ ક્ષેત્રના દરેક વિકાસનું નામ હતું. તેમનું કાર્યક્ષેત્ર ઘણીવાર તેમના ક્ષેત્રની બહારનું હતું. ફેબ્રુઆરી 2012માં દિલ્હીમાં ઇઝરાઇલી રાજદ્વારીની કાર પર થયેલા હુમલા પાછળ સુલેમાનીનો હાથ હોવાનું કહેવાય છે. આ હુમલામાં ચાર લોકો ઘાયલ થયા છે.

સુલેમાનીએ તેના ઘરમાં વિરોધ અને બળવો સાથે વ્યવહાર કરવાની પદ્ધતિઓ એકદમ આતંકવાદી હતી. નવેમ્બરમાં, તેલની કિંમતોમાં 200 ટકાના વધારાના વિરોધના સૂરને દબાવવા માટે ઇન્ટરનેટ સેવાઓ સાત દિવસ માટે બંધ રાખવામાં આવી હતી. સમાચાર એજન્સીના જણાવ્યા અનુસાર, આ સમયગાળા દરમિયાન થયેલા વિરોધમાં 1000થી વધુ વિરોધીઓના મોત થયા હતા.

પરંતુ ઘણા ઇરાની લોકો માટે, સુલેમાની ચેન ગુવેરા એવા વ્યક્તિઓ હતા, જેમણે અમેરિકા અથવા ગ્રેટ સ સૈટન આઇએસઆઈએસ સામેની લડતમાં આગેવાની લીધી હતી. ઇરાન બાબતોના નિષ્ણાંત એવા કર્ણગી એન્ડોવમેન્ટના કરીમ સદઝાદપોર કહે છે કે, સુલેમાનીના મૃત્યુથી ઈરાનની પ્રજાને લાંબા સમય સુધી અસર નહીં થાય અને આગામી થોડા દિવસોમાં લોકો તેમની દૈનિક જીવનની મુશ્કેલીઓમાં વ્યસ્ત થઈ જશે.

ઇરાકમાં અમેરિકન સૈનિકોના મોત માટે જવાબદાર સામાન્યને મારી નાખવાના ટ્રમ્પના નિર્ણયની અસર યુ.એસ.માં પણ પડી રહી છે. ડેમોક્રેટ્સનું માનવું છે કે, સુલેમાની વિના વિશ્વ સલામત સ્થળ છે, પરંતુ ઈરાન પણ આ કાર્યવાહીને યુદ્ધની ઘોષણા તરીકે જોઈ શકે છે.

ગૃહ ન્યાય સમિતિના અધ્યક્ષ જેરી નાડલરે કહ્યું કે, સુલેમાની એક ખતરનાક માણસ હતો, જેમણે વિશ્વના ઘણા વિસ્તારોમાં આતંકવાદી કામગીરી કરી હતી. પરંતુ કોંગ્રેસે રાષ્ટ્રપતિને યુદ્ધ શરૂ કરવાની સત્તા આપી નહોતી અને આ હુમલાથી પરિસ્થિતિ વધુ કથળી છે. તેમને વધુ બગડે તે માટેના પ્રયાસો કરવા જોઈએ. '

સુલેમાનીના મોતથી આગામી ચૂંટણીઓમાં રાષ્ટ્રપતિ પદ માટેના લોકશાહી ઉમેદવારો પણ મૂંઝવણમાં મુકાયા છે. હવે તેઓ કડક વિદેશી નીતિ પર વાતચીત અને ચર્ચા કરવા દબાણ કરે છે, જ્યારે આ ચૂંટણીઓમાં, વિરોધી પક્ષો ચૂંટણીને આરોગ્યની સંભાળ અને અન્ય સ્થાનિક મુદ્દાઓ પર કેન્દ્રિત રાખવા માગે છે. રાષ્ટ્રપતિ પદના ઉમેદવાર એલિઝાબેથ વોરેને સુલેમાનીને 2 જાન્યુઆરીએ ખૂની ગણાવ્યો હતો અને ત્રણ વર્ષ બાદ તેને સરકારી અધિકારી કહેવાયો હતો. આને કારણે વોરનને ટ્વિટર પર ઘણી ટ્રોલિંગનો સામનો કરવો પડ્યો હતો.

ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ બરાક ઓબામાના સંરક્ષણ સચિવ લિયોન પાનેટાએ વર્તમાન પરિસ્થિતિને ટ્રમ્પની તેમના રાષ્ટ્રપતિની સૌથી મોટી પરીક્ષાની ક્ષણ ગણાવી હતી. છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં ટ્રમ્પે અમેરિકાના સાથીઓની મજાક ઉડાવી છે. વિરોધીઓને અપમાનિત કર્યા અને તેમની ગુપ્તચર એજન્સીઓને નકારી કાઢી હતી પરંતુ આ ઘટના બાદ ટ્રમ્પે તેમના સમર્થકોને હચમચાવી દીધા છે જેની પાસેથી તેમણે યુદ્ધ ખતમ કરવાનું વચન આપીને ચૂંટણી જીતી હતી.

ટ્રમ્પે એવો જુગાર રમ્યો છે અને મોટો પ્રશ્ર એ છે કે, શું તેના આ પગલાથી ઈરાન તેના છન્ન યુદ્ધ અંગે ફરીથી વિચાર કરશે કે તેને વધુ પ્રોત્સાહન મળશે.

લેખક: સીમા સિરોહી