આજે વિશ્વ ગ્રાહક અધિકાર દિવસ - ગ્રાહક તરીકે જાણો તમારા અધિકારો

ગ્રાહક બજારનો મલિક છે. તે જે પણ વસ્તુની ખરીદી કરે તેની એક ચોક્કસ કિંમત તે ચૂકવતો હોય છે, પણ જો તેના બદલામાં તેને ચોક્કસ ગુણવત્તાસભર અને નક્કી કરેલા માપદંડ પ્રમાણેની વસ્તુ જો ન મળે તો શું? આ જ સવાલનો જવાબ લઇને આવ્યું છે ETV BHARAT. 25 વર્ષથી માનપમાં ફૂડ એનાલિસ્ટ તરીકે જવાબદારી નિભાવી ચૂકેલા અતુલ સોની પાસેથી જાણીએ કે શું છે ગ્રાહકોના અધિકારો?

• ગ્રાહક સુરક્ષા માટે ગુજરાતમાં 38 કમિશનની વ્યવસ્થા
• જાણકારી માટે ટોલ ફ્રી નંબર 14404 પર કરી શકાય છે સંપર્ક
• જિલ્લાથી લઇ રાષ્ટ્રીય કક્ષા સુધી ફરિયાદ નિવારણ માટેની વ્યવસ્થા

અમદવાદ : સામાન્ય ભાષામાં એક લાગતા મિસબ્રાન્ડેડ અને સબસ્ટાન્ડર્ડ શબ્દો વચ્ચે કાયદાકીય પરિભાષામાં મોટો અંતર છે. જે વસ્તુઓના ઉપભોગથી શારીરિક નુકસાન થાય તેવી શક્યતાઓ હોય તેને ઇન્જેરિયસ ટૂ હેલ્થ કહેવાય છે. જેની ફરિયાદ કન્ઝ્યુમર કોર્ટમાં થાય છે. જ્યારે બીજી તરફ જે વસ્તુઓના ઉપયોગથી શારીરિક નુકસાન ન થાય, પરંતુ નક્કી કરાયેલી ગુણવત્તાથી ઓછી ગુણવત્તા ધરાવતી વસ્તુને સબસ્ટાન્ડર્ડ કહેવાય છે. સબસ્ટાન્ડર્ડ વસ્તુઓની ફરિયાદ કલેક્ટરને કરી શકાય છે.

આ પણ વાંચો -કન્ઝ્યૂમર પ્રોટેક્શન ઇ-કોમર્સ રૂલ્સ (ગ્રાહક સુરક્ષા ઇ-કોમર્સ નિયમો), 2020

શું છે કાયદામાં સજાની જોગવાઈ?

ઇન્જેરિયસ ટૂ હેલ્થ હોય તેવી વસ્તુઓનું ગ્રાહકને વેચાણ કરતા ગુનાની ગંભીરતા મુજબ 3 મહિનાથી 7 વર્ષ સુધીની સજાની જોગવાઈ છે. જ્યારે સબસ્ટાન્ડર્ડ કે મિસ્બ્રાન્ડેડ વસ્તુનોનું વેચાણ કરતા રૂપિયા 5 હજારથી 5 લાખ સુધીના દંડની જોગવાઈ છે.

આ પણ વાંચો -ગ્રાહક સંબધિત ફરિયાદોમાં ન્યાય અપાવે છે ગ્રાહક તકરાર નિવારણ ફોરમ

ભેળસેળયુક્ત વસ્તુઓના ઉપયોગથી કેન્સર થવાની શક્યતા

25 વર્ષથી માનપમાં ફૂડ એનાલિસ્ટ તરીકે સેવા આપી ચૂકેલા અતુલ સોનીનું કહેવું છે કે, નફાના લોભમાં વેપારીઓ ગ્રાહકોના આરોગ્ય સાથે પણ ચેડાં કરી શકે છે. રાઇ જેવી સામાન્ય વસ્તુમાં પણ ચારકોલની મિલાવટ જોવા મળતી હોય છે. કે જ્યાં રાઇને વધુ ચમકતી બતાવવા માટે અંદર કોલસાની ભૂકી નાંખવામાં આવે છે. મરચાની ભૂકીમાં હાનિકારક રંગની ભેળસેળ અથવા તો દૂધને બદલે સિન્થેટિક દૂધ ગ્રાહકને આપવામાં આવે છે. આવા તમામ ઉત્પાદનોના સેવનથી કેન્સર જેવી બીમારી થઈ શકે છે.

આ પણ વાંચો -ગ્રાહક સુરક્ષા ફોરમે કર્યો ન્યાય, 5 વર્ષ બાદ બગેડેલો ફોન રિપેર, બદલી કે પૈસા પરત કરે લેનોવો

ખાદ્ય પદાર્થમાં સસ્તું ન જોવું જોઈએ

અતુલ સોનીએ ETV BHARATના માધ્યમથી ગ્રાહકોને સંદેશો પાઠવતા જણાવ્યું હતું કે, ખાદ્ય વસ્તુઓની ખરીદી સમયે સસ્તી વસ્તુઓની ખરીદી ટાળવી જોઈએ અને ચોક્કસ નમૂનાવાળું લેબલિંગ હોય, તેવી જ વસ્તુઓ ખરીદવાનો આગ્રહ રાખવો જોઈએ.

આ પણ વાંચો -રાષ્ટ્રીય ગ્રાહક દિવસ - 2020 - " સતત ટકી રહેલો ગ્રાહક"

1983માં પ્રથમ વખત ઉજવાયો હતો આંતરરાષ્ટ્રીય ગ્રાહક અધિકાર દિવસ

વિશ્વમાં પ્રથમ વખત અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ જ્હોન એફ કેનેડીએ આંતરરાષ્ટ્રીય ગ્રાહક અધિકાર દિવસની ઉજવણી કરી હતી. કેનેડીએ પોતાના ભાષણમાં પ્રથમ વખત ગ્રાહકોના અધિકારોને લઇને વ્યાખ્યા કરી હતી. ત્યાર બાદથી 15 માર્ચના રોજ વિશ્વ ગ્રાહક અધિકાર દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે.

આ પણ વાંચો -જાણો, ગુજરાતના એક એવા ગામ વિશે જ્યાં ચાર મહિનાથી ગ્રાહક સુરક્ષા અદાલત જ બંધ છે

ગ્રાહકોના અધિકારો માટે શું છે કાયદામાં જોગવાઇ?

ગ્રાહક સુરક્ષા અધિનિયમ 1986નો કાયદો ગ્રાહકને પોતાના અધિકારોનો ઉપયોગ કરવા સંરક્ષણ આપે છે. આ ઉપરાંત રાષ્ટ્રીય કક્ષાએ, રાજ્ય કક્ષાએ અને જિલ્લા કક્ષાએ ત્રી સ્તરીય કમિશનની રચના કરવામાં આવી છે. જેથી ગ્રાહકની ફરિયાદોનો ઝડપથી નિકાલ આવી શકે છે.

આ પણ વાંચો -પાટણમાં રાષ્ટ્રીય ગ્રાહક અધિકાર દિવસની ઉજવણી કરાઈ