હૈદરાબાદડિજિટલ પેમેન્ટ (Despite the rise of digital payments) માં વધારો થયો હોવા છતાં, ઉચ્ચ મૂલ્યના વ્યવહારો માટે ચેક હજુ પણ નિર્ણાયક છે. જો કે ચેકમાં દર્શાવેલ રકમ અને બનાવટી હસ્તાક્ષરોને સુધારવા જેવી મુશ્કેલીઓ છે, પરંતુ બેંકિંગ સિસ્ટમમાં આ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આ કૌભાંડોથી બચવા માટે હવે પોઝિટિવ પે સિસ્ટમ (Positive Pay System) ઉપલબ્ધ છે. આ ચેકને વધુ વધારાની સુરક્ષા (safeguards cheque payments) આપે છે. જ્યાં સુધી ચેકની રકમ અને ચેક ખેંચનારની વિગતો પ્રથમ બેંકને જાણ કરવામાં ન આવે ત્યાં સુધી બેંકો ચેક સ્વીકારતી નથી.
આ પણ વાંચોભારત UKને પાછળ છોડીને વિશ્વની પાંચમી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા બન્યું
5 લાખના ચેક માટે ચૂકવણી કરવીબેંકો રૂપિયા 5 લાખ અને તેથી વધુના ચેક માટે ચૂકવણી કરતા પહેલા ગ્રાહકો પાસેથી હકારાત્મક પે સિસ્ટમ કન્ફર્મેશન લે છે. આ નિયમો 1 ઓગસ્ટથી અમલમાં આવ્યા હતા. નેશનલ પેમેન્ટ્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયાએ આ પ્રક્રિયા વિકસાવી છે. આરબીઆઈએ તેના અમલીકરણ અંગે દિશાનિર્દેશો જારી કરી દીધા છે. આરબીઆઈએ કહ્યું કે, આ પગલું ચેકની ચુકવણીમાં સુરક્ષા વધારવા અને ચેક સાથે છેડછાડને કારણે છેતરપિંડી ઘટાડવા માટે લેવામાં આવ્યું છે. ગ્રાહકો પાસે તમામ ચેક માટે સુવિધાનો ઉપયોગ કરવાની વિવેકબુદ્ધિ છે. જો કે, 5 લાખ રૂપિયાથી વધુની રકમ માટે તે ફરજિયાત છે.
સલામતી ચેક ચુકવણીઓબેંકો રૂપિયા 5 લાખ અને તેથી વધુના ચેક માટે ચૂકવણી કરતા પહેલા ગ્રાહકો પાસેથી હકારાત્મક પે સિસ્ટમ કન્ફર્મેશન લે છે. આ નિયમો 1 ઓગસ્ટથી અમલમાં આવ્યા હતા. નેશનલ પેમેન્ટ્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયાએ આ પ્રક્રિયા વિકસાવી છે. આરબીઆઈએ તેના અમલીકરણ અંગે દિશાનિર્દેશો જારી કરી દીધા છે. આરબીઆઈએ કહ્યું કે, આ પગલું ચેકની ચુકવણીમાં સુરક્ષા વધારવા અને ચેક સાથે છેડછાડને કારણે છેતરપિંડી ઘટાડવા માટે લેવામાં આવ્યું છે. ગ્રાહકો પાસે તમામ ચેક માટે સુવિધાનો ઉપયોગ કરવાની વિવેકબુદ્ધિ છે. જો કે, 5 લાખ રૂપિયાથી વધુની રકમ માટે તે ફરજિયાત છે.
આ પણ વાંચોStock Market India છેલ્લા દિવસે શેરબજારમાં કભી ખુશી કભી ગમનો માહોલ
પોઝિટિવ પે સિસ્ટમપોઝિટિવ પે સિસ્ટમ કન્ફર્મેશન હેઠળ, ગ્રાહકોએ બેંકને ચેક નંબર, તારીખ, નંબરો અને અક્ષરોમાં રકમ, ચેક લેનાર વ્યક્તિનું નામ અને ટ્રાન્ઝેક્શન કોડની જાણ કરવી જોઈએ. વિગતો એસએમએસ, મોબાઈલ એપ, ઈન્ટરનેટ બેંકિંગ, એટીએમ અથવા સંબંધિત બેંક શાખા અથવા સેવા કેન્દ્ર (કામના કલાકો દરમિયાન) દ્વારા દાખલ કરી શકાય છે.
ચેકની ચુકવણીજ્યારે ચેક ચુકવણી માટે આવે છે, ત્યારે બેંક તમામ વિગતોની ચકાસણી કરે છે અને જો તેમાં કોઈ વિસંગતતા હોય તો તેને સાફ કરે છે. એકવાર રજીસ્ટર થયા પછી તેઓ બદલી શકાશે નહીં. એકાઉન્ટ ધારકને ચેકની ચુકવણી રોકવાનો અધિકાર છે. ચેક જારી કરનારા ગ્રાહકોએ ખાતરી કરવી જોઈએ કે, જ્યારે ચુકવણીની વાત આવે ત્યારે ખાતામાં પૂરતા પ્રમાણમાં ભંડોળ છે.
