નવી દિલ્હી : દિલ્હીમાં મંગળવારે રાત્રે 9.30 કલાકે ભૂકંપના હળવા આંચકા (Earthquake in Delhi) અનુભવાયા હતા. રિએક્ટ સ્કેલ પર તેની તીવ્રતા 2.5 નોંધવામાં આવી છે. ભૂકંપનું કેન્દ્ર દિલ્હી હતું. નવેમ્બરમાં આ ત્રીજી વખત છે જ્યારે દિલ્હીમાં ભૂકંપ આવ્યો છે. આ પહેલા 8 અને 12 નવેમ્બરે દિલ્હીમાં ભૂકંપના આંચકા લોકોએ અનુભવ્યા હતા.
દિલ્હીમાં ભૂકંપ :નેશનલ સેન્ટર ઓફ સિસ્મોલોજી (National Center of Seismology) અનુસાર ભૂકંપ જેની તીવ્રતા 4.0 કરતા ઓછી હોય તેનાથી નુકસાન થવાની શક્યતા ઓછી હોય છે. આવેલા ભૂકંપની તીવ્રતા ઘણી ઓછી હોવાથી લોકોને તેની જાણ થઈ ન હતી. આના પરિણામે નાના ગોઠવણો થાય છે, જે જોખમી નથી. દિલ્હીની આસપાસ એવી કોઈ ફોલ્ટ પ્લેટ નથી કે જેના પર આ સમયે દબાણ ખૂબ વધારે હોય. આ કારણોસર, તેને સિસ્મિક ઝોન 4 માં મૂકવામાં આવ્યું છે.
વધુ તીવ્રતાના કારણે આ વિસ્તારોમાં વધુ જોખમ :દિલ્હી ત્રણ સૌથી વધુ સક્રિય સિસ્મિક ફોલ્ટ લાઇન (Seismic fault lines) પર સ્થિત છે, જેમ કે સોહના ફોલ્ટ લાઇન, મથુરા ફોલ્ટ લાઇન અને દિલ્હી-મુરાદાબાદ ફોલ્ટ લાઇન. આ ઉપરાંત, ગુરુગ્રામ સાત સૌથી સક્રિય સિસ્મિક ફોલ્ટ લાઇન પર પણ સ્થિત છે, જે દિલ્હી સિવાય એનસીઆરને સૌથી ખતરનાક વિસ્તાર બનાવે છે. જો આમાંથી કોઈ પણ લાઈનો સક્રિય થઈ જાય તો 7.5ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવવાની શક્યતા છે.
ભૂકંપ શા માટે થાય છે? :ભૂસ્તરશાસ્ત્રીઓના મતે પૃથ્વીની અંદર 7 પ્લેટ્સ છે, જે સતત ફરતી રહે છે. જ્યાં આ પ્લેટો વધુ અથડાય છે, તે ઝોનને ફોલ્ટ લાઇન કહેવામાં આવે છે. વારંવાર અથડામણને કારણે પ્લેટોના ખૂણા વળાંક આવે છે. જ્યારે વધુ દબાણ વધે છે, ત્યારે પ્લેટો તૂટવાનું શરૂ કરે છે. નીચેની ઉર્જા બહાર આવવાનો માર્ગ શોધે છે અને વિક્ષેપ પછી ભૂકંપ આવે છે. આ સિવાય ઉલ્કાની અસર અને જ્વાળામુખી ફાટવું, ખાણ પરીક્ષણ અને પરમાણુ પરીક્ષણ પણ ભૂકંપના કારણો છે.
કેન્દ્ર અને તીવ્રતાનો અર્થ જાણો :ભૂસ્તરશાસ્ત્રીઓના મતે, ધરતીકંપનું કેન્દ્ર એ સ્થાન છે જેની નીચે પ્લેટોમાં હલનચલનને કારણે ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય ઉર્જા બહાર આવે છે. જો રિક્ટર સ્કેલ પર 7 કે તેથી વધુની તીવ્રતા ધરાવતો ભૂકંપ આવે છે, તો 40 કિમીની ત્રિજ્યામાં કંપન વધુ તીવ્ર બને છે. જેમ જેમ અંતર વધે છે તેમ તેમ સ્પંદનો પણ ઘટે છે.
