Sikh Unsafe In Pakistan: પાકિસ્તાનમાં શીખ પર હુમલા વધ્યા, લઘુમતીઓ સાથે ભેદભાવ ક્યારે બંધ થશે?

પાકિસ્તાનમાં શીખોને નિશાન બનાવવામાં આવી રહ્યા છે. ઘણા શીખોની હત્યાના મામલાને ગંભીરતાથી લેતા ભારતે તાજેતરમાં એક પાકિસ્તાની રાજદ્વારીને સમન્સ પાઠવ્યા હતા. આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ ઊભો થાય છે કે પાકિસ્તાનમાં શીખો કેટલા સુરક્ષિત છે?

નવી દિલ્હી: પાકિસ્તાન કાગળ પર ધર્મની સ્વતંત્રતાની ખાતરી આપે છે, પરંતુ દેશમાં લઘુમતીઓ પ્રત્યે અસહિષ્ણુતા વધી રહી છે. પાકિસ્તાનમાં શીખો સુરક્ષિત નથી. તેમને સમાન રીતે નિશાન બનાવવામાં આવી રહ્યા છે. સિંધ પ્રાંતના સુક્કુર શહેરમાં ગુરૂવારે બદમાશોએ સિંહ સભા ગુરુદ્વારાના પરિસરમાં બળજબરીથી પ્રવેશ કર્યો હતો. કીર્તન-પાઠકો સાથે ગેરવર્તન કર્યું અને કીર્તન અથવા ધાર્મિક ભક્તિ ગીતો બંધ કરવા દબાણ કર્યું. ઐતિહાસિક ગુરુદ્વારામાં હાજર ઘણા સ્થાનિક શીખો અને હિન્દુઓએ આરોપ લગાવ્યો કે બદમાશોએ શીખોના પવિત્ર પુસ્તક ગુરુ ગ્રંથ સાહિબનું પણ અપમાન કર્યું છે.

શીખોની ટાર્ગેટ કિલિંગ: આ પહેલો કિસ્સો નથી કે જ્યારે પાકિસ્તાનમાં શીખોને આ રીતે નિશાન બનાવવામાં આવ્યા હોય. પાકિસ્તાનમાં શીખોની ટાર્ગેટ કિલિંગ થઈ રહી છે, તેમના પર અત્યાચાર થઈ રહ્યો છે. આ ત્યારે છે જ્યારે વિદેશ મંત્રાલયે તાજેતરના વર્ષોમાં પાકિસ્તાની રાજદ્વારીઓને શીખ અને હિંદુ લઘુમતીઓ પરના હુમલા અને આ સમુદાયોના પૂજા સ્થાનોની તોડફોડ સામે વિરોધ કરવા માટે ઘણી વખત બોલાવ્યા છે.

ચાર શીખોની હત્યા:એપ્રિલથી જૂન 2023 વચ્ચે ચાર શીખોની હત્યા કરવામાં આવી છે. 24 જૂને પેશાવરમાં એક શીખની હત્યાનો મામલો સામે આવ્યા બાદ ભારતે પાકિસ્તાની રાજદ્વારીને બોલાવ્યા હતા. વરિષ્ઠ પાકિસ્તાની રાજદ્વારીને એમ પણ કહેવામાં આવ્યું હતું કે ઈસ્લામાબાદે દેશના લઘુમતીઓની સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવી જોઈએ, જેઓ "ધાર્મિક અત્યાચારના સતત ભયમાં જીવે છે".

શીખો સૌથી નાના લઘુમતી જૂથોમાં છે: પાકિસ્તાનમાં સૌથી નાના લઘુમતી જૂથોમાં શીખો છે. દેશની 2017ની વસ્તી ગણતરીના અહેવાલમાં 0.07 ટકા સાથે તેઓને 'અન્ય' તરીકે સૂચિબદ્ધ કરવામાં આવ્યા હતા. જો કે, ડિસેમ્બર 2022 માં, પાકિસ્તાન બ્યુરો ઑફ સ્ટેટિસ્ટિક્સે જાહેરાત કરી હતી કે વસ્તી ગણતરીના ફોર્મમાં સમુદાય માટે એક કૉલમ હશે. 2017માં પેશાવરની કોર્ટમાં અરજી દાખલ કરનાર પાંચ શીખો દ્વારા શરૂ કરાયેલી પાંચ વર્ષની અદાલતી લડાઈ પછી આ બન્યું છે. કોર્ટે તેમની તરફેણમાં ચુકાદો આપ્યો હતો પરંતુ કોઈ કાર્યવાહી કરવામાં આવી ન હતી. આ પછી સુપ્રીમ કોર્ટે હસ્તક્ષેપ કરીને જનગણના ફોર્મમાં શીખો માટે અલગ કોલમનો આદેશ આપ્યો હતો. આ પગલાથી ભલે પાકિસ્તાની શીખોને સંસ્થાઓમાં પ્રતિનિધિત્વ મળ્યું હોય, પરંતુ તેણે ભેદભાવ રોકવા માટે કંઈ કર્યું નથી.

24 જૂને પેશાવરમાં હત્યા: તાજેતરની ઘટનાઓ પર નજર કરીએ તો, પાકિસ્તાનના ઉત્તર-પશ્ચિમ શહેર પેશાવરમાં 24 જૂનની રાત્રે થયેલા હુમલામાં લઘુમતી શીખ સમુદાયના એક સભ્યની ગોળી મારીને હત્યા કરવામાં આવી હતી. પોલીસે એમ પણ કહ્યું કે માર્યા ગયેલા 35 વર્ષીય મનમોહન સિંહ ટાર્ગેટ કિલિંગનો શિકાર હોય તેવું લાગે છે. તે જ સમયે, ઇસ્લામિક સ્ટેટ જૂથે પાછળથી એક નિવેદનમાં હત્યાની જવાબદારી સ્વીકારી અને કહ્યું કે સિંઘ પેશાવરમાં 'બહુદેવવાદી' શીખ સંપ્રદાયનો અનુયાયી હતો. ઇસ્લામિક સ્ટેટે એક દિવસ અગાઉ ઉત્તર પશ્ચિમ શહેરમાં એક શીખને ઘાયલ કરવાનો પણ દાવો કર્યો હતો.

પેશાવરમાં વધુ શીખો રહે છેઃ પેશાવરમાં શીખોની સંખ્યા વધુ છે. પેશાવરમાં રહેતા શીખ સમુદાય પર હુમલાની ઘણી ઘટનાઓ બની છે. માર્ચમાં, શહેરમાં એક શીખ વેપારીની અજાણ્યા હુમલાખોરો દ્વારા ગોળી મારીને હત્યા કરવામાં આવી હતી. ગયા વર્ષે સપ્ટેમ્બરમાં, પેશાવરમાં એક શીખ ડૉક્ટરને અજાણ્યા બંદૂકધારીઓએ તેમના ક્લિનિકની અંદર ગોળી મારી દીધી હતી. 2014 થી 2022 સુધીમાં, પેશાવર અને પ્રાંતના આસપાસના જિલ્લાઓમાં ઉગ્રવાદીઓ દ્વારા શીખો પર હુમલાની ઓછામાં ઓછી 12 ઘટનાઓ બની હતી. તેમની વિશિષ્ટ ધાર્મિક ઓળખને કારણે છેલ્લા બે દાયકામાં ઇસ્લામવાદી સંગઠનો દ્વારા બળજબરીથી ધર્માંતરણ અને લક્ષિત હુમલાઓની સંખ્યામાં વધારો જોવા મળ્યો છે.

પેશાવરમાં અપરાધનો ગ્રાફ વધ્યોઃપેશાવર પાકિસ્તાનનું છઠ્ઠું સૌથી મોટું શહેર છે. એક રિપોર્ટ અનુસાર પેશાવરમાં હત્યાના બનાવોમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. આ વર્ષે અત્યાર સુધીમાં 232 લોકો માર્યા ગયા છે, જે 2022ના પ્રથમ પાંચ મહિનાની સરખામણીમાં 136 ટકાનો વધારો દર્શાવે છે. તેવી જ રીતે હત્યાના પ્રયાસના કેસોમાં પણ વધારો થયો છે. 2023 માં 360 જેટલા બનાવો નોંધાયા હતા જ્યારે ગયા વર્ષના સમાન સમયગાળા દરમિયાન 310 કેસ નોંધાયા હતા.

લાહોરમાં શીખોની હત્યા: ગયા મહિને, સરદાર સિંહની પૂર્વીય શહેર લાહોરમાં હુમલાખોરો દ્વારા ગોળી મારીને હત્યા કરવામાં આવી હતી. એપ્રિલમાં પેશાવરમાં દયાલ સિંહની બંદૂકધારીઓએ ગોળી મારીને હત્યા કરી હતી. મે 2022 માં, બંદૂકધારીઓએ તે જ શહેરમાં શીખ સમુદાયના બે સભ્યોની હત્યા કરી હતી.

યુએનએ ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી:પાકિસ્તાન ઇસ્લામિક રૂઢિચુસ્તતા તરફ ઝુકાવતું હોવાથી, લઘુમતીઓ દેશમાં અસ્તિત્વ માટે સંઘર્ષ કરી રહ્યા છે. ડિસેમ્બર 2022 માં, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ દ્વારા પાકિસ્તાનને 'ખાસ ચિંતાનો દેશ' તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યો હતો. વધુમાં, ઇસ્લામાબાદ લઘુમતીઓ સામે હિંસા આચરનારાઓ સામે કાર્યવાહી કરવામાં નિષ્ફળ ગયું. નોંધપાત્ર રીતે, પેશાવર અને પશ્તુન પ્રભુત્વ ધરાવતા ખૈબર પખ્તુનખ્વા પ્રાંતમાં શીખોના મૂળ તે સમયથી છે જ્યારે સમગ્ર પ્રદેશ અફઘાનિસ્તાનનો એક ભાગ હતો. 1834માં જ, મહારાજા રણજીત સિંહની સેનાના સૌથી બહાદુર સેનાપતિઓમાંના એક હરિ સિંહ નલવાએ અફઘાન શાસકો પાસેથી પેશાવર છીનવી લીધું અને તેને અવિભાજિત પંજાબનો એક ભાગ બનાવ્યો.

માત્ર 20 હજાર શીખ વસ્તીનો અંદાજ:પાકિસ્તાન શીખ ગુરુદ્વારા પ્રબંધન સમિતિ અનુસાર, પાકિસ્તાનમાં માત્ર 15,000 થી 20,000 શીખો રહેવાનો અંદાજ છે, જેમાંથી લગભગ 500 શીખ પરિવારો પેશાવરમાં છે. દેશમાં શરિયા કાયદાના અમલની વધતી જતી માંગ અને વધી રહેલા અત્યાચારોને કારણે દેશમાં શીખોનું જીવવું મુશ્કેલ બન્યું છે. ધાર્મિક લઘુમતીઓ સાથે બીજા વર્ગના નાગરિકો જેવો વ્યવહાર કરવામાં આવે છે અને આ સમુદાય તેની સૌથી ખરાબ સ્થિતિ જોઈ રહ્યો છે.