નવી દિલ્હી: ઈરાની કાર્યકર્તા નરગેસ મોહમ્મદીને માનવ અધિકાર અને સ્વતંત્રતાને પ્રોત્સાહન આપવાના તેમના પ્રયાસો માટે શુક્રવારે નોબેલ શાંતિ પુરસ્કારથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા. 51 વર્ષીય નરગીસ ડિફેન્ડર્સ ઓફ હ્યુમન રાઈટ્સ સેન્ટરની ડેપ્યુટી ડાયરેક્ટર છે અને હાલમાં તેહરાનની ઈવિન જેલમાં બંધ છે. તેઓ 13 વખત જેલમાં ગયા અને પાંચ વખત દોષિત ઠેરવવામાં આવ્યા હતા. તેમને કોરડા મારવાની સજા પણ આપવામાં આવી હતી. મહસા અમીનીના સ્મારકમાં હાજરી આપ્યા બાદ મોહમ્મદીને 31 વર્ષની સજા ફટકારાઈ. પોલીસ કસ્ટડીમાં 22 વર્ષીય વ્યક્તિના મૃત્યુથી ગયા વર્ષે ઈરાની શાસન વિરુદ્ધ વ્યાપક આક્રોશ અને દેખાવો થયા હતા.
નોબેલ સમિતિએ લખ્યું,
'સપ્ટેમ્બર 2022માં, મહસા ઝીના અમીનીનું ઈરાની મોરલ પોલીસની કસ્ટડીમાં મૃત્યુ થયું. જેણે ઈરાની શાસન વિરુદ્ધ રાજકીય પ્રદર્શનો શરૂ કર્યા. વિરોધીઓ દ્વારા અપનાવવામાં આવેલ સૂત્ર - 'વિમેન્સ લાઇફ ફ્રીડમ' નરગીસ મોહમ્મદીના સમર્પણ અને કાર્યને યોગ્ય રીતે વ્યક્ત કરે છે.
અભ્યાસ દરમિયાન મહિલાઓ માટે અવાજ ઉઠાવ્યો:જો આપણે તેના શિક્ષણ અને કારકિર્દી વિશે વાત કરીએ તો, નરગીસે ભૌતિકશાસ્ત્રમાં ડિગ્રી મેળવી છે અને તેની કારકિર્દી એક એન્જિનિયર તરીકે શરૂ કરી છે. મોહમ્મદી તેના વિદ્યાર્થી વર્ષો દરમિયાન વિદ્યાર્થી અખબાર માટે લખતી વખતે સમાનતા અને મહિલા અધિકારોના પ્રચારક તરીકે ઉભરી આવ્યા હતા. રાજકીય વિદ્યાર્થી જૂથની બે બેઠકોમાં પણ તેની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. કાર્યકર્તાએ 2009માં જેલમાં બંધ થયા બાદ તેની એન્જિનિયરિંગની નોકરી ગુમાવી દીધી હતી.
સામાજિક સુધારા માટે લેખો લખ્યા: નરગીસ મોહમ્મદીએ અનેક સુધારાવાદી પ્રકાશનો માટે પત્રકાર તરીકે કામ કર્યું હતું અને મૃત્યુદંડ નાબૂદ કરવા, મહિલાઓના અધિકારો અને વિરોધ કરવાના અધિકાર માટે ઝુંબેશ ચલાવી હતી. વર્ષોથી તેમણે ઈરાનમાં સામાજિક સુધારા માટે દલીલ કરતા ઘણા લેખો લખ્યા. એક નિબંધ સંગ્રહ પ્રકાશિત કર્યો છે, The Reforms, the Strategy, and the Tactics. તેણીના પુસ્તક 'વ્હાઈટ ટોર્ચર: ઈન્ટરવ્યુઝ વિથ ઈરાની મહિલા કેદીઓ'એ આંતરરાષ્ટ્રીય ફિલ્મ ફેસ્ટિવલ અને માનવ અધિકાર મંચ પર રિપોર્ટેજ માટે એવોર્ડ પણ જીત્યા છે.
2011માં સૌપ્રથમ ધરપકડ:મોહમ્મદીની પ્રથમવાર 2011માં ધરપકડ કરવામાં આવી હતી અને જેલમાં બંધ કાર્યકર્તાઓ અને તેમના પરિવારોને મદદ કરવાના પ્રયાસો બદલ તેમને ઘણા વર્ષોની જેલની સજા ફટકારવામાં આવી હતી.
1999માં લગ્ન કર્યા: તેણીએ 1999 માં સાથી કાર્યકર અને લેખક તાધી રહમાની સાથે લગ્ન કર્યા. આ બંનેને જોડિયા બાળકો છે જે હાલમાં ફ્રાન્સમાં રહે છે. રહમાનીએ 14 વર્ષની જેલની સજા ભોગવ્યા પછી ઈરાન સ્થળાંતર કર્યું, જ્યારે મોહમ્મદીએ તેમનું કામ ચાલુ રાખ્યું.
નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર જીતનાર 19મી મહિલા: મોહમ્મદી નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર જીતનાર 19મી મહિલા છે અને 2003માં માનવાધિકાર કાર્યકર્તા શિરીન એબાદી પછી એવોર્ડ જીતનારી બીજી ઈરાની મહિલા છે. એવોર્ડના 122 વર્ષના ઈતિહાસમાં આ પાંચમી વખત છે કે જેલમાં કે નજરકેદ હોય તેવા વ્યક્તિને શાંતિ પુરસ્કાર આપવામાં આવ્યો છે. ઈરાની લેખક 2003માં ઈબાદીની આગેવાની હેઠળના ડિફેન્ડર્સ ઓફ હ્યુમન રાઈટ્સ સેન્ટરમાં જોડાયા અને છેવટે સંસ્થાના ઉપપ્રમુખ બન્યા. આ જૂથ આંતરરાષ્ટ્રીય ફેડરેશન ફોર હ્યુમન રાઇટ્સનું સભ્ય છે. તેને ફ્રેન્ચ નેશનલ હ્યુમન રાઇટ્સ કમિશનનું 2003 માનવ અધિકાર પુરસ્કાર એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો.
ભૂતકાળમાં ઘણા પુરસ્કારો મેળવ્યા છે:મોહમ્મદીને છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં વિવિધ પુરસ્કારો મળ્યા છે. તેમને 2009માં એલેક્ઝાન્ડર લેંગર પ્રાઈઝથી લઈને UNESCO/Guillermo Cano વર્લ્ડ પ્રેસ ફ્રીડમ પ્રાઈઝ અને 2023માં ઓલોફ પામે પુરસ્કાર સુધી બધું જ એનાયત કરવામાં આવ્યું છે. એબાદીએ તેમનો 2010નો ફેલિક્સ એર્માકોરા હ્યુમન રાઈટ્સ એવોર્ડ પણ મોહમ્મદીને સમર્પિત કર્યો.
- Nobel Prize 2023: આ વર્ષે રસાયણ વિજ્ઞાન ક્ષેત્રે વિશિષ્ટ કામગીરી બદલ 3 વૈજ્ઞાનિકોને મળશે નોબલ પ્રાઈઝ
- Nobel Prize 2023: આ વર્ષે ભૌતિક વિજ્ઞાનમાં નોબલ એવોર્ડ માટે 3 વૈજ્ઞાનિકોની પસંદગી કરાઈ
