ન્યૂઝ ડેસ્ક :દર વર્ષે 4 માર્ચને ભારતમાં રાષ્ટ્રીય સુરક્ષાદિવસ (National Security Day 2022) તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસની ઉજવણીનો હેતુ અકસ્માતોથી બચવા માટે લેવામાં આવતા સલામતીનાં પગલાં વિશે જાગૃતિ વધારવાનો છે. રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા દિવસ હવે આખા અઠવાડિયા માટે ઉજવવામાં આવી રહ્યો છે. આ વખતે રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા દિવસ 4 માર્ચથી 10 માર્ચ સુધી ઉજવવામાં આવશે.
રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા દિવસ
રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા દિવસની (National Security Day 2022) ઉજવણીનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય આપણા જીવનના જુદા જુદા સમયે જાગૃતિ કે ધ્યાનના અભાવે થતા અકસ્માતોને રોકવાનો છે. રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા દિવસ જે પહેલાથી ઉજવવામાં આવતો હતો, તે હવે રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સપ્તાહ તરીકે ઉજવવામાં આવી રહ્યો છે. આ સપ્તાહ દરમિયાન વિવિધ જાગૃતિ કાર્યક્રમો દ્વારા લોકોને ઔદ્યોગિક અકસ્માતો અટકાવવાના ઉપાયો વિશે જાગૃત કરવામાં આવે છે. આ આખા અઠવાડિયામાં કરવામાં આવતી દરેક પ્રવૃત્તિઓનો એકમાત્ર હેતુ લોકોને તેમની સુરક્ષા વિશે જાગૃત કરવાનો અને સુરક્ષાની વિવિધ પદ્ધતિઓ વિશે જાગૃત કરવાનો છે.
રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા પરિષદ
નેશનલ સેફ્ટી કાઉન્સિલ 4 માર્ચ 1966ના રોજ સ્થપાયેલી બિન-લાભકારી સરકારી સંસ્થા છે. ભારત સરકારે રાષ્ટ્રીય સ્તરે સલામતી, આરોગ્ય અને પર્યાવરણ (SHE) ચળવળના વિકાસ અને ટકાઉપણાની ખાતરી કરવા માટે એક સ્વાયત્ત સંસ્થાની સ્થાપના કરી હતી. આ સંસ્થા સમગ્ર દેશમાં વિશેષ તાલીમ અભ્યાસક્રમો અને સેમિનારોનું આયોજન કરીને આ ચળવળને પ્રોત્સાહન આપે છે. તે એક સર્વોચ્ચ બિન-લાભકારી, ત્રિપક્ષીય સંસ્થા છે જે સમાજને યોગ્ય નીતિઓ, પ્રથાઓ અને પ્રક્રિયાઓને અપનાવવા, શીખવવા અને પ્રભાવિત કરવા માટે સ્થાપિત કરવામાં આવી છે.
સુરક્ષા આજકાલ ભારતનો એક મહત્વપૂર્ણ બની ગયો છે ભાગ
સુરક્ષા આજકાલ ભારતનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ બની ગયો છે, કારણ કે ભારત એક મોટો દેશ છે અને વિસ્તાર અને વસ્તીની દ્રષ્ટિએ ચીન પછી બીજો સૌથી મોટો દેશ છે. ભારત વિવિધ ધર્મોથી સમૃદ્ધ છે એટલે કે તે એક એવું રાષ્ટ્ર છે જ્યાં તમને વિવિધ ધર્મોના અનુયાયીઓ મળશે. અહીં હિન્દુ, મુસ્લિમ, શીખ, ખ્રિસ્તી જેવા વિવિધ ધર્મના લોકો રહે છે. વિવિધ ધર્મોની સાથે આ દેશમાં વિવિધ મેળાઓ અને તહેવારોનો પણ સમાવેશ થાય છે. લોકોની સુરક્ષા માટે, ખાસ કરીને તહેવારો કે પ્રસંગોના સમયે તમામ સુરક્ષા દળો લોકોની સુરક્ષા માટે હંમેશા તત્પર હોય છે. પોલીસ, કમાન્ડો અને અન્ય સુરક્ષા દળો જેવા સુરક્ષા દળોના કાર્યની પ્રશંસા કરવા માટે રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. અકસ્માતો ટાળવાના માર્ગો વિશે માહિતી આપવા માટે દૂરગામી કલ્યાણ જાગૃતિ કાર્યક્રમો પ્રદર્શિત કરીને રાષ્ટ્રીય સલામતી સપ્તાહ અસાધારણ ઉત્સાહ સાથે ઉજવવામાં આવે છે. તહેવારના આખા અઠવાડિયા દરમિયાન વસ્તીને સલામતીની જરૂરિયાતોને અનુરૂપ વિશેષ કસરતોની શ્રેણી પણ બતાવવામાં આવે છે.
આ પણ વાંચો:પહેલીવાર ભારતીય વડાપ્રધાન સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરીષદ બેઠકની અધ્યક્ષતા કરશે
રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા દિવસનો ઇતિહાસ
4 માર્ચ 1972માં રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા પરિષદના સ્થાપના દિવસે પ્રથમ વખત રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવી હતી. તેની સ્થાપના ભારત સરકારના શ્રમ અને રોજગાર મંત્રાલય દ્વારા 4 માર્ચ 1965ના રોજ સલામતી, આરોગ્ય અને પર્યાવરણ પર સ્વૈચ્છિક ચળવળ પેદા કરવા અને વિકાસ કરવા માટે કરવામાં આવી હતી. ભારતની રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા પરિષદ દ્વારા દરરોજ આવા દિવસનું નિરીક્ષણ કરવાની પહેલ કરવામાં આવી હતી. સુરક્ષા અભિયાન હવે તેના 47માં વર્ષમાં પ્રવેશી રહ્યું છે અને ઉદ્યોગ, ટ્રેડ યુનિયનો, સરકાર દ્વારા વ્યાપકપણે ઉજવવામાં આવેલું એક મુખ્ય રાષ્ટ્રીય અભિયાન બની ગયું છે.
ભારત સરકાર દ્વારા ઔદ્યોગિક સલામતી પર યોજાઈ હતી રાષ્ટ્રપતિની પરિષદ
1962માં 22મી લેબર મિનિસ્ટર્સ કોન્ફરન્સ દરમિયાન 'ફેક્ટરીઓમાં સલામતી' પર કોન્ફરન્સ બોલાવવા માટેના આહ્વાન પર વિચારણા કરવામાં આવી હતી. અકસ્માત નિવારણ અભિયાન માટે નેશનલ સેફ્ટી કાઉન્સિલ બનાવવાની વિભાવના પર પણ વિચારણા કરવામાં આવી હતી, ત્યારબાદ 1965માં 11થી 13 ડિસેમ્બર 1965 દરમિયાન દિલ્હીમાં શ્રમ અને રોજગાર મંત્રાલય, ભારત સરકાર દ્વારા 'ઔદ્યોગિક સલામતી પર રાષ્ટ્રપતિની પરિષદ' યોજાઈ હતી. રાજ્ય સરકારો, એમ્પ્લોયર્સ એસોસિએશન, ટ્રેડ યુનિયનો દ્વારા રાજ્ય સરકારોના સહયોગથી આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. સ્થાયી શ્રમ સમિતિના 24મા સત્રમાં ફેબ્રુઆરી 1966માં રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા પરિષદની (NSC) રચના સંબંધિત ઠરાવને અપનાવવામાં આવ્યો હતો. NSCની સ્થાપના 4મી માર્ચ 1966ના રોજ ભારત સરકારના શ્રમ મંત્રાલય દ્વારા કરવામાં આવી હતી. તે સોસાયટી રજીસ્ટ્રેશન એક્ટ, 1860 હેઠળ સોસાયટી તરીકે નોંધાયેલ અને બાદમાં બોમ્બે ટ્રસ્ટ એક્ટ, 1950 હેઠળ ટ્રસ્ટ તરીકે નોંધાયેલ છે.
રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા દિવસની થીમ
દર વર્ષે નેશનલ સેફ્ટી કાઉન્સિલ (NSC) રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સપ્તાહ અને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા દિવસની ઉજવણી કરવા માટે, વિવિધ અકસ્માતો અને વિષયો પર જાગૃતિ લાવવા માટે નવી થીમ પર નિર્ણય લે છે જેને સંબોધિત કરવાની જરૂર છે. આ સપ્તાહ-લાંબી ઇવેન્ટ લોકોને ઉપરોક્ત વિષયો પર શિક્ષિત કરવા અને નાગરિકોની સુધારણા તરફ કામ કરવાની ખાતરી આપે છે. ગયા વર્ષની થીમ 'રોડ સેફ્ટી' હતી.
આ પણ વાંચો:રાજનાથ સિંહે કહ્યું - ભારતની રાષ્ટ્રીય સુરક્ષાના પડકારો બની રહ્યા છે જટિલ
રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા દિવસના ઉદ્દેશ્યો
- સુરક્ષાના મહત્વને આંકવામાં લોકભાગીદારી મેળવવી.
- જીવનના તમામ ક્ષેત્રોમાં સલામતીના મૂલ્યો અને મહત્વને પ્રોત્સાહન આપવું.
- અકસ્માતો અને અકસ્માતોને રોકવા માટે સલામતીના પગલાંને પ્રાથમિકતા તરીકે ધ્યાનમાં લેતા, કાર્યસ્થળ પર સલામત વ્યવહારનો અમલ કરવો.
- કાર્ય અને સામાન્ય જીવનશૈલીમાં સલામતી અને આરોગ્યને પ્રાધાન્ય આપવું.
- દેશના વિવિધ ભાગોમાં સલામતી, આરોગ્ય અને પર્યાવરણની ચળવળનો ફેલાવો.
- કાર્યસ્થળોમાં સલામતીને પ્રોત્સાહન આપવા માટે વધુને વધુ લોકોને પ્રોત્સાહિત કરવા.
- કર્મચારીઓની ભાગીદારીના ઊંચા દરની ખાતરી કરવી.
- વિવિધ ઔદ્યોગિક ક્ષેત્રોના મુખ્ય ખેલાડીઓની ભાગીદારી મેળવવા માટે.
રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા દિવસ વિશે રસપ્રદ તથ્યો
- આ દિવસને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા દિવસ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, આ દિવસ તમામ સુરક્ષા દળો જેમ કે પોલીસકર્મીઓ, કમાન્ડો, ગાર્ડ્સ, સૈન્ય અધિકારીઓ, અર્ધ-લશ્કરી દળો અને સુરક્ષા સાથે સંકળાયેલી અન્ય વ્યક્તિઓને સમર્પિત છે, જેઓ દેશની સ્થિરતા જાળવી રાખે છે. તેને રાખવા માટે તમારા જીવનનું બલિદાન આપો.
- ભારત પાસે 1.3 મિલિયનથી વધુ સક્રિય કર્મચારીઓની તાકાત સાથે વિશ્વનું ત્રીજું સૌથી મોટું લશ્કરી દળ છે.
- 'ઓપરેશન રાહત', 2013 ઉત્તરાખંડ પૂર દરમિયાન, વિશ્વના સૌથી મોટા નાગરિક બચાવ કામગીરીમાંનું એક હતું.
- નેશનલ સિક્યોરિટી કાઉન્સિલ (NSC), દેશની રાજકીય, આર્થિક, ઉર્જા અને વ્યૂહાત્મક સુરક્ષા ચિંતાઓ પર દેખરેખ રાખતી સર્વોચ્ચ એજન્સી છે. જેની સ્થાપના 19 નવેમ્બર 1998ના રોજ તત્કાલિન વડાપ્રધાન અટલ બિહારી વાજપેયી દ્વારા કરવામાં આવી હતી.
- ભારતના રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર અજીત ડોભાલ છે. તેઓ NSC ના ચીફ એક્ઝિક્યુટિવ છે અને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સંબંધિત મુદ્દાઓ પર વડા પ્રધાનના પ્રાથમિક સલાહકાર છે.
- RAW અને IB જેવી ગુપ્તચર એજન્સીઓ રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકારને રિપોર્ટ કરે છે.
