સંરક્ષણ ફાળવણીમાં મધ્યમ વધારો
ન્યૂઝ ડેસ્ક: 2020માં કોવિડ રોગચાળોએ પ્રચંડ માનવ દુ:ખ અને વૈશ્વિક સ્તરે જીવનનું નોંધપાત્ર નુકસાન પહોંચાડ્યું હતું. આ સાથે રાષ્ટ્રીય અર્થવ્યવસ્થામાં થતા સંકોચથી અભૂતપૂર્વ આર્થિક મંદીનો સામનો કરવો પડ્યો હતો અને તેથી નીતિ નિર્માતાઓ માટે એક ગંભીર પડકાર ઉભો થયો હતો, જેમની પાસે ગંભીરતાથી પુન:પ્રાપ્તિ માટે નાણાકીય મર્યાદાઓ સાથે ધીમો માર્ગ બનાવવાની યોજના હતી.
આ પૃષ્ઠભૂમિ સાથે સોમવારે (1 ફેબ્રુઆરી) રજૂ થયેલા વાર્ષિક ભારતીય બજેટમાં જાહેર આરોગ્ય અને નાગરિકની સુખાકારીને અવરોધિત કરતા મોટા ભાગનાં ક્ષેત્રોમાં આ ‘પેટે પાટા બાંધવાની' લાક્ષણિકતા પ્રતિબિંબિત થઈ છે.
આગાહી મુજબ, સૌથી વધુ વધારો જાહેર આરોગ્ય સંભાળ સિસ્ટમ્સ અને સંબંધિત માળખાકીય સુવિધાઓ અને નાણાકીય વર્ષ 2021-22 માટેનો કુલ ખર્ચ રૂપિયા 2,23,846 કરોડની જોગવાઈ સહિત રોગપ્રતિકારક રસી માટે 35,000 કરોડ, જે પાછલા વર્ષ કરતાં 137 ટકા વધ્યા છે અને તેનું સ્વાગત કરવું જોઈએ. તે યોગ્યતા યાદ અપાવે છે કે વિશ્વ હજી સુધી કોવિડ પછીના તબક્કામાં નથી અને ચકાસાયેલ સલામત ક્ષેત્રમાં આ સંક્રમણ રસ્તા પર એક કે બે વર્ષ હોઈ શકે છે.
પ્રાચીન ભારતીય ગ્રંથમાં દર્શાવાયેલ માનવીય સલામતી અથવા ‘યોગક્ષેમ’ પ્રમાણે, ચાણક્ય દ્વારા ‘અર્થશાસ્ત્ર’ એ પણ તેને (માનવ સુરક્ષાને) સર્વોચ્ચ પ્રાધાન્યતા આપી છે. સાર્વભૌમત્વ સાથે જોડાયેલી રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા એટલી જ તીવ્ર જવાબદારી છે કે જે ચૂંટાયેલા રાજકીય નેતૃત્વ પર ઊભી થાય. મોદી સરકાર માટે 2020ના ઉનાળામાં લદ્દાખ ક્ષેત્રમાં અંકુશિત એલએસી (વાસ્તવિક નિયંત્રણની લાઇન) તરફના ચીની અતિક્રમણને જોતાં આ હજી વધુ તાકીદનું બની રહ્યું છે.
આમ આ વર્ષ માટે સંરક્ષણ ફાળવણીની જે આતુરતાથી રાહ જોવામાં આવી હતી પરંતુ તેમાં કોઈ આશ્ચર્ય મળ્યું નથી. એકંદરે વધારો નજીવો રહ્યો છે અને અગાઉના નાણાકીય વર્ષના સુધારેલા ખર્ચ (આરઇ) થી જે રૂપિયા 4,71,000 કરોડની સંરક્ષણ ફાળવણી હવે વધારીને રૂપિયા 4,78,000 કરાયું છે. જે નાણાકીય વર્ષ 2021-22 માટેનો બજેટ અંદાજ (BE) છે. વર્તમાન વિનિમય દરે આ આશરે 65.48 અબજ અમેરિકી ડૉલર છે.
આ રીતે પાછલા વર્ષના આરઇમાંથી થયેલો વધારો સાધારણ 1.48 ટકા છે અને આ ફાળવણી વર્તમાન નાણાકીય વર્ષ માટે અનુમાનિત જીડીપીના 1.63 ટકા હોવાનો અંદાજ છે. 2011-12માં જીડીપીના ટકાથી સંરક્ષણ ફાળવણી ક્રમશ: ઘટાડાતી આવી છે. જોકે વ્યાવસાયિક ભલામણ એ છે કે વિશ્વસનીય ભારતીય સૈન્યની વ્યવહારિક અને અસરકારક સંભાળ રહેવી જોઈએ. આથી, આ આંકડો 3 ટકા તરફ જવો જોઈએ.ભારતે જે પડકારોના પ્રકારોને ઉકેલવાના હતા તેનાથી સ્પષ્ટ છે કે ચીનનો પડકાર હોવા છતાં સંરક્ષણ ક્ષેત્રે ભૂતકાળની તુલનામાં તેણે વધુ કડક રસ્તો અપનાવવો પડશે.
છૂટાછવાયા આંકડામાં એક સૂચનાત્મક કથા છે. કુલ રૂપિયા 4,78,000 કરોડની ફાળવણીમાં રૂપિયા 1,16, 000 પેન્શન તરીકે અને રૂપિયા 3,62,000 કરોડ રૂપિયા સંરક્ષણ સેવાઓ માટે ફાળવાયા છે. પાછલા વર્ષની તુલનામાં, છેલ્લો આંકડો થોડો વધુ મજબૂત છે, કારણ કે તે રૂપિયા 3,37,000 કરોડથી થી રૂપિયા 3,62,000 કરોડ આખા સંરક્ષણ મંત્રાલય અને તેના વિવિધ વિભાગો માટે ફાળવણીરૂપે થયો છે.