આંતરરાષ્ટ્રીય લઘુમતી અધિકાર દિવસ: લઘુમતીઓના હિતોનું રક્ષણ કરવાનો ઉદ્દેશ્ય છે

18 ડિસેમ્બરને 'લઘુમતી અધિકાર દિવસ 2022' (Minority Rights Day 2022) તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. આ તહેવાર ભારતમાં પણ ઉજવવામાં આવે છે. અલ્પસંખ્યક લોકોના અધિકારોને પ્રોત્સાહન અને રક્ષણ આપવા માટે લઘુમતી અધિકાર દિવસ શા માટે ઉજવવામાં (Why is Minority Rights Day celebrated) આવે છે. મુસ્લિમ, શીખ, ખ્રિસ્તી, બૌદ્ધ, પારસી અને જૈન ભારતની લઘુમતીઓમાં ગણાય છે. આ અવસર પર દેશભરમાં વિવિધ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવે છે.

હૈદરાબાદ:'લઘુમતી અધિકાર દિવસ' એટલે કે લઘુમતી અધિકાર દિવસ 18મી ડિસેમ્બરે દેશમાં ઉજવવામાં આવે છે. (Why is Minority Rights Day celebrated) ભારતના બંધારણ મુજબ દેશના દરેક નાગરિકને સમાન અધિકાર મળવા જોઈએ. પછી તે કોઈપણ જાતિ, ધર્મ, ભાષા કે સમુદાય હોય. દેશના બંધારણમાં પણ લઘુમતીઓના રક્ષણની જોગવાઈ છે.

લઘુમતી અધિકાર દિવસનો શું છે ઈતિહાસઃવર્ષ 1978માં કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રાલયે એક ઠરાવ બહાર પાડ્યો હતો. (What is the history of Minority Rights Day) લઘુમતી સમુદાયના લોકો માટે એક કમિશન બનાવવાનું કહેવામાં આવ્યું હતું. તેની સાથે એવું પણ કહેવામાં આવ્યું હતું કે ભારતીય બંધારણમાં ઘણા સંરક્ષણ કાયદા છે. આમ છતાં લઘુમતીઓ અસુરક્ષિત અનુભવે છે. એટલું જ નહીં, તેમની સાથે ભેદભાવ કરવામાં આવે છે. તેને સમાપ્ત કરવા માટે લઘુમતી આયોગની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. આ સાથે, 1992 માં, 'નેશનલ કમિશન ફોર અલ્પસંખ્યક' (National Commission for Minorities)ની રચના કરવામાં આવી હતી. જે અંતર્ગત 1993નું નોટિફિકેશન આવ્યું હતું.

કોર્ટે નિર્ણય કર્યો:તે લોકો લઘુમતી સમુદાયના છે. જેઓ આર્થિક, સામાજિક અને રાજકીય રીતે પછાત છે. આ ઉપરાંત વસ્તી પણ ઓછી છે. તેમની ભાષા, ધર્મ, પરંપરા સામાન્ય સમાજના લોકોથી અલગ હોવી જોઈએ. જોકે, સુપ્રીમ કોર્ટે પાડોશી દેશના લઘુમતી શરણાર્થીઓને નાગરિકતા આપવાના કાયદાનો વિરોધ કરતા નવો નિર્ણય આપીને લઘુમતી સમુદાયના લોકોની વ્યાખ્યા સ્પષ્ટ કરી છે. આ ચુકાદો આપતાં કોર્ટે કહ્યું કે ધર્મની કોઈ મર્યાદા નથી. ધર્મને રાજ્ય સ્તરે નહીં પણ અખંડ ભારતના સ્તરે જોવો જોઈએ.

વિરોધી મંતવ્યો પર કોર્ટમાં સુનાવણીની માંગ:ભાજપના નેતા અશ્વની કુમારે સુપ્રીમ કોર્ટમાં અરજી કરી હતી. જેમાં જમ્મુ-કાશ્મીર અને ઉત્તર-પૂર્વના રાજ્યો સહિત કુલ 8 રાજ્યોમાં હિન્દુ સમુદાયની વસ્તી ઓછી છે. આ કારણે તેમને લઘુમતીની શ્રેણીમાં મૂકવામાં આવ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં ન તો તેઓને સરકારી સુવિધાઓ મળી શકી અને ન તો તેમનો અધિકાર મળી શક્યો. આ સિવાય જો આવા વિચારો ટાળવા હોય તો આ કેસોની સુનાવણી કોર્ટમાં પણ થવી જોઈએ, એમ અરજીમાં જણાવાયું છે.

18મી ડિસેમ્બરની પસંદગી: સંયુક્ત રાષ્ટ્ર મહાસભાએ 1992માં 18મી ડિસેમ્બરને 'આ' દિવસ તરીકે પસંદ કર્યો. લઘુમતીઓ ધર્મ, ભાષા, રાષ્ટ્રીયતા અથવા જાતિ પર આધારિત છે. ત્યારે યુનાઈટેડ નેશન્સે કહ્યું કે દેશોએ લઘુમતીઓની સંસ્કૃતિ, ધર્મ વગેરેની સુરક્ષા માટે પગલાં ભરવા પડશે. જેથી તેમનું અસ્તિત્વ જોખમમાં ન આવે.

લઘુમતી આયોગની રચનાઃસંયુક્ત રાષ્ટ્ર દ્વારા લેવાયેલું આ એક મોટું પગલું હતું. ખાસ કરીને ભારતના દૃષ્ટિકોણથી. આને ધ્યાનમાં રાખીને ભારતમાં લઘુમતી આયોગની રચના કરવામાં આવી હતી. આ કમિશન લઘુમતીઓના અધિકારોના રક્ષણ માટે પગલાં લે છે અને બહુમતી સાથે સંકલન કરવાનો પ્રયાસ કરે છે.