શ્રીનગરઃજમ્મુ-કાશ્મીરમાં ભારતમાં સૌથી ઓછા બાળ લગ્નો થાય છે. આ સિવાય હિમાચલ પ્રદેશ, ગોવા અને નાગાલેન્ડમાં 7 ટકા અને કેરળ અને પુડુચેરીમાં 8 ટકા. નેશનલ ફેમિલી હેલ્થના નવા સર્વેમાં (National Family Health Survey) આ માહિતી સામે આવી છે. સર્વે રિપોર્ટ અનુસાર, દેશમાં 6 ટકા છોકરીઓના લગ્ન કાયદા દ્વારા 18 વર્ષની વય નિર્ધારિત કરતા પહેલા થઈ જાય છે.
આ પણ વાંચો:16 મહિનાની છોકરીનું જાતીય શોષણ અને હત્યા કેસમાં માતા- પિતાને ફાંસીની સજા
સાક્ષરતા દરમાં નોંધપાત્ર વધારો : આંધ્રપ્રદેશમાં 33 ટકા, આસામમાં 32 ટકા, દાદરા અને નગર હવેલી અને દમણ અને દીવમાં 28 ટકા, તેલંગાણામાં 27 ટકા, મધ્ય પ્રદેશ અને રાજસ્થાનમાં દરેકમાં 25 ટકા. આ અંગે નિષ્ણાતો કહે છે કે, સાક્ષરતા દરમાં નોંધપાત્ર વધારો થતાં હવે છોકરીઓના ભવિષ્ય પર પણ છોકરાઓની જેમ જ ધ્યાન આપવામાં આવી રહ્યું છે. માતા-પિતા તેમની પુત્રીઓને સારું શિક્ષણ તેમજ ભવિષ્ય માટે પૂરતી તકો આપે છે જેથી તેમને આગળ જતાં મુશ્કેલીઓનો સામનો ન કરવો પડે.
સરકારી યોજનાઓ મહિલાઓને કરી રહી છે સશક્તિકરણ : ભારતમાં 18-29 વર્ષની વયજૂથની લગભગ 25 ટકા મહિલાઓ લગ્નની લઘુત્તમ કાયદેસરની ઉંમર 18 વર્ષ પહેલાં લગ્ન કરી લે છે. જો કે આ પહેલા કાશ્મીરમાં પણ મોટા પાયે બાળ લગ્નો થતા હતા, પરંતુ હવે લાડલી બેટી, હૌસલા જેવી ઘણી સરકારી યોજનાઓ મહિલાઓને સશક્તિકરણ કરી રહી છે. કાયદા અમલીકરણ એજન્સીઓ પણ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાં બાળ લગ્ન નિષેધ અધિનિયમ 2006 નો કડક અમલ કરી રહી છે.
આ પણ વાંચો:ફરી કાશ્મીરી પંડિત આતંકીઓના નીશાના પર, સ્થળાંતર કરવા બન્યા મજબૂર
સાર્વત્રિક શિક્ષણ અને મહિલા સશક્તિકરણ : આ અંગે ફિઝા ફિરદૌસ એડવોકેટ કહે છે કે, સાર્વત્રિક શિક્ષણ અને મહિલા સશક્તિકરણ અને વહેલા લગ્ન સામેના કડક કાયદાઓએ પણ બાળ લગ્ન અટકાવવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી છે. તેમણે કહ્યું કે, લાડલી બેટી, હૌસલા અને અન્ય સરકારી યોજનાઓ પણ મદદરૂપ છે. બીજી તરફ એક બીજું પાસું એ પણ છે કે અત્યારે આપણા સમાજમાં હજારો છોકરીઓ લગ્નની ઉમર વટાવી ચૂકી છે, પરંતુ દહેજ, રિવાજો અને અન્ય સામાજિક નવીનતાઓને કારણે તેઓ કહી શકતા નથી. એક અનુમાન મુજબ, 50,000 થી વધુ કાશ્મીરી મહિલાઓ લગ્નની ઉંમર વટાવી ગયા પછી પણ વર શોધી શકી નથી. કાયદા અનુસાર, દેશમાં મહિલાઓ માટે લગ્નની ઉંમર 18 વર્ષ છે, જ્યારે પુરુષો 21 વર્ષની ઉંમરથી લગ્ન કરી શકે છે.
