નવી દિલ્હી:કર્ણાટક અને તમિલનાડુ વચ્ચે કાવેરીના પાણીને લઈને વર્ષોથી વિવાદ ચાલી રહ્યો છે. આજે પણ આ મામલે વિરોધ પ્રદર્શન થઈ રહ્યા છે. બેંગલુરુ અને કર્ણાટકના કેટલાક અન્ય જિલ્લાઓમાં વિરોધ પ્રદર્શન ચાલુ છે. અહીંના ખેડૂત સંગઠનોએ કાવેરી ઓથોરિટીના નિર્ણયનો વિરોધ કર્યો છે, જેના હેઠળ કર્ણાટકને દરરોજ 5000 ક્યુસેક પાણી તમિલનાડુને છોડવાનું છે. સુપ્રીમ કોર્ટે આ નિર્ણય પર સ્ટે મૂક્યો નથી. રાજ્યના જુદા જુદા ભાગોમાં થઈ રહેલા વિરોધ પ્રદર્શનને ભાજપ અને જેડીએસે સમર્થન આપ્યું છે. પોલીસે ઘણી જગ્યાએ બીજેપી અને જેડીએસના કાર્યકરોની ધરપકડ કરી છે. ચાલો સમજીએ કે આખો વિવાદ શું છે.
ક્યાં છે કાવેરી નદીનું ઉદ્ગમ સ્થાન:તમને જણાવી દઈએ કે કાવેરી નદીનું ઉદ્ગમ સ્થાન કર્ણાટકના કોડાગુ જિલ્લામાં છે. આ નદી તમિલનાડુ તરફ જાય છે. તેનો કેટલોક ભાગ કેરળ અને પુડુચેરીમાં પણ આવે છે. કર્ણાટકમાં જ્યારે પણ આ નદી પર ડેમ બનાવવાની વાત થાય છે ત્યારે તમિલનાડુ તેનો વિરોધ કરે છે.
બ્રિટિશ કાળ દરમિયાન થયા કરાર: 1892 અને 1924માં બંને રાજ્યો વચ્ચે બે અલગ-અલગ કરાર થયા હતા. બંને કરાર મદ્રાસ પ્રેસિડેન્સી અને મૈસુર વચ્ચે થયા હતા. કર્ણાટક ત્યારે મૈસુર તરીકે ઓળખાતું હતું. આ અંતર્ગત એવું નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું કે ત્રણ ચતુર્થાંશ પાણી મદ્રાસ અને એક ચતુર્થાંશ મૈસુરમાં જશે. બ્રિટિશ સમયના આ કરાર મુજબ કર્ણાટકને 177 TMC અને તમિલનાડુને 556 TMC પાણી મળવાનું હતું. 1974 સુધી આ કરાર હેઠળ પાણીનું વિતરણ થતું રહ્યું. બાદમાં કેરળ અને પુડુચેરીએ પણ પાણીના હિસ્સા પર દાવો કર્યો હતો.
સેન્ટ્રલ ફેક્ટ ફાઇન્ડિંગ કમિટી:કેન્દ્ર સરકારે 1976માં ફેક્ટ ફાઇન્ડિંગ કમિટીની રચના કરી હતી. સમિતિએ 1978માં સમાધાન કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. આ અંતર્ગત તમિલનાડુને 177.25 ટીએમસી, કર્ણાટકને 94.75 ટીએમસી, કેરળને પાંચ ટીએમસી અને પુડુચેરીને સાત ટીએમસી પાણી આપવા પર સહમતિ થઈ હતી.
તમિલનાડુ પહોંચ્યું સુપ્રીમ કોર્ટ: કર્ણાટક આ નિર્ણયથી ખુશ નથી. તેમણે ડેમ અને જળાશયો બનાવવાની પ્રક્રિયા શરૂ કરી. તેની સામે તમિલનાડુ સુપ્રીમ કોર્ટમાં પહોંચ્યું હતું. તમિલનાડુએ 1986માં આ માટે ઓથોરિટી બનાવવાની માંગ કરી હતી. ઓથોરિટી, ટ્રિબ્યુનલની રચના 1990 માં કરવામાં આવી હતી. તેને કાવેરી વોટર મેનેજમેન્ટ ઓથોરિટી નામ આપવામાં આવ્યું હતું. ત્યારથી ટ્રિબ્યુનલ મામલાને ઉકેલી રહી છે. જ્યારે પણ ટ્રિબ્યુનલના કરાર સાથે અસંમતિ છે, ત્યારે સંબંધિત પક્ષ સુપ્રીમ કોર્ટનો સંપર્ક કરી રહ્યો છે.
કોર્ટે ઓથોરિટીના નિર્ણયને માન્ય રાખ્યો:ટ્રિબ્યુનલે તામિલનાડુને 205 TMC પાણી આપવાનો આદેશ આપ્યો. આ નિર્ણય સામે કર્ણાટક સુપ્રીમ કોર્ટમાં ગયું હતું. કોર્ટે ટ્રિબ્યુનલના નિર્ણયને યથાવત રાખ્યો હતો. કર્ણાટકએ કહ્યું કે કારણ કે નદી તેની જગ્યાએથી નીકળે છે અને તેના જળાશયો સુકાઈ ગયા છે. ખેડૂતોને પાણીની જરૂર છે, કાવેરી બેંગલુરુમાં પીવાના પાણીનો મુખ્ય સ્ત્રોત છે. તેથી, તેને વધુ પ્રમાણમાં પાણીની જરૂર છે. તમિલનાડુની સ્થિતિ એવી છે કે પાણીનું વિતરણ એ રીતે ચાલુ રાખવું જોઈએ જે રીતે તે અત્યાર સુધી થયું છે. આ વચગાળાનો આદેશ હતો.
વિવાદમાં ઘણા લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા:આ આદેશ પછી બંને રાજ્યો વચ્ચે મામલો વધી ગયો. સત્તાધીશોએ તેનો ઉકેલ લાવવા પ્રયાસ કર્યો હતો. સુપ્રીમ કોર્ટ પણ ઓથોરિટીના નિર્ણયને સમર્થન આપતી રહી. આ હોવા છતાં, એવા ઘણા પ્રસંગો હતા જ્યારે બંને રાજ્યો વચ્ચે તણાવ ચરમસીમાએ પહોંચ્યો હતો. 1991માં બંને રાજ્યો વચ્ચે હિંસા પણ થઈ હતી. કર્ણાટકમાં 23 લોકોના મોત થયા છે. આ પછી 2016માં પણ હિંસક દેખાવો થયા હતા.
રાજ્યો અસંતુષ્ટ: 2002માં, ઓથોરિટીએ તમિલનાડુ માટે 192 TMC, કર્ણાટક માટે 270 TMC, કેરળ માટે 30 TMC અને પુડુચેરી માટે સાત TMC પાણી નક્કી કર્યું હતું. આમ છતાં ચારેય રાજ્યો આનાથી અસંતુષ્ટ જણાતા હતા. 2016માં કર્ણાટકે આ નિર્ણય મુજબ પાણી છોડવાનો ઇનકાર કર્યો હતો.
બંને રાજ્યો વચ્ચે તણાવ:2016 માં પણ બંને રાજ્યો વચ્ચે તણાવ હતો. ત્યારબાદ તમિલનાડુએ સુપ્રીમ કોર્ટમાં અરજી કરી હતી. તેનો નિર્ણય 2018માં આવ્યો હતો. કોર્ટે તમિલનાડુનો હિસ્સો 14.74 TMC ઘટાડ્યો. અને કર્ણાટકને વધુ પાણી લેવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો હતો. કોર્ટે કેન્દ્ર સરકારને કાવેરી જળ નિયમન સમિતિની રચના કરવાનો આદેશ પણ આપ્યો હતો. આ સમિતિને નિયમનની સંપૂર્ણ જવાબદારી સોંપવામાં આવી હતી. કર્ણાટકનું કહેવું છે કે તેના જળાશયો સૂકા છે, તેથી તે મહત્તમ 10 હજાર ક્યુસેક પાણી છોડી શકે છે. કર્ણાટક માટે 284.75 TMC પાણી, તમિલનાડુ માટે 404.25 TMC પાણી, કેરળ માટે 30 TMC અને પુડુચેરી માટે 7 TMC પાણી નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું.
- Bangalore Bandh : કાવેરી નદી જળ વિવાદને લઈને બેંગલોર બંધનું એલાન, શાળા-કોલેજોમાં રજા
- Cauvery River Water Issue: સુપ્રીમ કોર્ટે કાવેરી જળ ફાળવણી મુદ્દે તમિલનાડુની અરજીને ફગાવી દીધી
