માણો પંચાચુલી ગ્લેશિયરનો અદભુત નજારો, પૌરાણિક કથાઓ સાથે

ચીન અને નેપાલ બોર્ડર (China and Nepal border) નજીક આવેલા પિથૌરાગઢ જિલ્લાની દારમા ઘાટીમાં આવેલા પંચાચુલી ગ્લેશિયર ( Panchachuli Glacier) આહલાદક પ્રાકૃતિક સૌદર્યની ભૂમિ છે.

• પંચાચુલી ગ્લેશિયરનો અદભુત નજારો
• પંચાચુલી સાથે જોડાયેલી પૌરાણિક કથાઓ
• પંચાચુલીના દર્શન કરવા સરળ બન્યા
• પર્યટન માટે પુષ્કળ સંભાવના

ઉત્તરાખંડ : દેવભૂમિમાં ઘણા એવા રમણીય સ્થળો આવેલા છે, જે પ્રાકૃતિક અને સાહસિત પર્યટન ( adventure tourism ) સાથે સાથે ધાર્મિક પર્યટન ( religious tourism )નું પણ મહત્વપૂર્ણ કેન્દ્ર છે. જેમાનું એક છે, પિથૌરાગઝઢ જિલ્લાની દારમા ઘાટી (Darma Valley)માં સ્થિત પંચાચુલી પર્વત શ્રેણી (Panchachuli mountain range). જે પાંચ પર્વતોનો સમુહ છે. ધાર્મિક ગ્રંથોમાં આ પંચશિરાના નામથી પણ ઓળખાય છે. તો આવો જાણીએ પંચાચુલીનો ઇતિહાસ અને જોઇએ તેના નયનરમ્ય દ્રશ્યો...

ધાર્મિક ગ્રંથોમાં પંચાચુલીનું વર્ણન

સ્થાનિક લોકો પંચાચુલી પર્વત શ્રેણીનો પરિચય પાંડવ શિખર તરીકે પણ આપે છે. સ્થાનિક લોકોની માન્યતા છે કે, આ યુધિષ્ઠિર, અર્જૂન, ભીમ, નકુલ અને સહદેવ એટલે કે પાંચ પાંડવોનું પ્રતિક (symbols of pandavas) છે. પૌરાણિક ધાર્મિક ગ્રંથોમાં પંચાચુલીનું વર્ણન (symbols of pandavas) જોવા મળે છે. એક માન્યતા અનુસાર વૃદ્ધાવસ્થામાં પાંડવોએ આ પાંચ પર્વત પર થઇને સ્વર્ગ તરફ પ્રસ્થાન કર્યું હતું.

પાંડવોએ અહિંયા બનાવ્યું હતું ભોજન

ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર પાંડવોએ પંચાચુલી પર્વત (Panchachuli mountain range) પર જ છેલ્લી વાર ભોજન બનાવ્યું હતું. આ પાંચ શિખરો પર પાંડવોએ પાંચ ચુલા બનાવ્યા હતા, જે કારણે આ જગ્યા પંચાચુલીના નામથી ઓળખાય છે. કુમાઉના અલ્મોડા, નૈનીતાલ, રાનીખેત અને પિથૌરાગઢના હિલ સ્ટેશન પરથી પણ પંચાચુલી પર્વત (Panchachuli mountain range)ને જોઇ શકાય છે.

પંચાચુલીનું પ્રવેશ દ્વાર દુગ્તુ ગામ

પંચાચુલીના મનમોહક દ્વશ્ય ( Beautiful view of Panchachuli ) મુનસ્યારીથી પણ જોઇ શકાય છે. જો કે, ધારચુલા તાલુકાની દારમા ઘાટીમાં સ્થિત સ્થળાંતરિત થયેલું ગામ દુગ્તુ ( Migration Village Dugtu ) અને દાંતુ ગામમાં પંચાચુલી પર્વત (Panchachuli mountain range)નું ભવ્ય સ્વરૂપ જોઇ શકાય છે. દુગ્તુ ગામને પંચાચુલીનું પ્રવેશ દ્વાર પણ કહેવામાં આવે છે.

હવે પંચાચુલીના દર્શન કરવા સરળ બન્યા

પંચાચુલીના દર્શન માટે પિથૌરાગઢ જિલ્લાના નૌની-સૈની હવાઇ પટ્ટીથી 170 કિલોમીટરનો પ્રવાસ વાહન મારફતે કરીને દારમા ઘાટીના સ્થળાંતરિત થયેલું ગામ દુગ્તુ ( Migration Village Dugtu ) સુધી પહોંચી શકાય છે. ચાર વર્ષ પહેલા પંચાચુલી ગ્લેશિયર (Panchachuli Glacier) સુધી પહોચવું ખુબ જ અઘરું હતું. સોબલાથી આગળ લગભગ 40 કિલોમીટરની પદયાત્રા કરીને લોકો સ્થળાંતરિત થયેલું ગામ દુગ્તુ ( Migration Village Dugtu ) પહોંચતા હતા. જેમાં 2થી 3 દિવસ જેટલો સમય લાગતો હતો. ચાર વર્ષ પહેલા દારમા ઘાટીના દુગ્તુ ગામ સુધી રસ્તો બન્યા બાદ સહેલાણીઓની સંખ્યામાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. લોકો હવે પિથૌરાગઢથી સ્થળાંતરિત થયેલું ગામ દુગ્તુ ( Migration Village Dugtu ) સુધી માત્ર 6થી 7 કલાકમાં પહોંચી શકે છે.

દુગ્તુ ગામમાં હોમ સ્ટે સુવિધા (Home Stay in Dugtu)

પંચાચુલી બેઝ કેમ્પ (Panchachuli Base Camp) અને ગ્લેશિયરની મુલાકાત લેનારા પ્રવાસીઓ માટે દુગ્તુ ગામ ( Migration Village Dugtu )માં હોમ સ્ટે (Home Stay in Dugtu) બનાવવામાં આવ્યા છે, જે ભાડા પર લઇ શકાય છે. ઉનાળાની ઋતુમાં જ્યારે પ્રવાસીઓ મોટી સંખ્યામાં પાંચાચુલીની મુલાકાતે આવે છે, ત્યારે આ હોમ સ્ટે સહેલાણીઓથી ઉભરાય જાય છે. જે ગ્રામજનોની સીમાંત આજીવિકાનું મુખ્ય સાધન પણ છે.

ETV BHARATના પંચાચુલી પહોંચ્યો

ETV BHARATની ટીમ દુગ્તુ ગામથી 4 કિલોમીટરની સફર બાદ 12,000 ફૂટની ઉંચાઇ પર સ્થિત ટ્રેકિંગ બેઝ કેમ્પ પર પહોંચી હતી. જ્યાં KMVN દ્વારા પ્રવાસીઓ રહેવા માટે ઇગ્લૂ ઘર(igloo house) બનાવવામાં આવ્યા છે. એક સાથે 30 પ્રવાસીઓ માટે રહેવાની અને જમવાની તમામ વ્યવસ્થા કરવામાં અહિંયા કરવામાં આવી છે. પંચચુલી ટ્રેકિંગ બેઝ કેમ્પ (Panchachuli Base Camp)થી 6 કિલોમીટરનો પ્રવાસ કર્યા બાદ ETV BHARATની ટીમ 13,000 ફૂટની ઉંચાઇ પર સ્થિત પંચાચુલી ખાતે પહોંચી હતી.

પંચાચુલીનું પર્વારોહણ

પંચાચુલીના પાંચ શિખરોમાંથી ચાર સફળતાપૂર્વક ચડી ગયા છે. જ્યારે 1 શિખર હજૂ અજેય છે. 6,355 ઉંચી પંચાચુલી 1નું પ્રથમ સફળ સંશોધન હુકમસિંહના નેતૃત્વ હેઠળ ITBPની ટીમે 1972માં કર્યું હતું. જ્યારે કુમાઉન પ્રદેશની સર્વોચ્ચ શિખર પંચચુલી -2 (6,904 મીટર) પર પ્રથમ સફળ અભિયાન, ITBPની ટીમે મહેન્દ્રસિંહની આગેવાની હેઠળ 1973માં કર્યુ હતું. 1996 અને 1998માં બે વખત ઝુંબેશ હાથ ધરવામાં આવી હતી, જેની ઉંચાઇ સમુદ્રની સપાટીથી 6,312 મીટર છે, આ પંચચુલી -3 પર ચડવાની કોશિશ કરવામાં આવી હતી, પરંતુ તેમા તેમને સફળતા મળી ન હતી.

1995માં ન્યૂઝીલેન્ડની પર્વતારોહણ ટીમે 6,334 મીટર ઉંચી પંચાચુલી - 4 સફળતાપૂર્વક ચઢી હતી. ટીમ લીડર જ્હોન નાનકર્વિસ (John Nankervis) ના નેતૃત્વમાં, 4 લોકો આ શિખર પર વિજય મેળવવામાં સફળ થયા હતા. જ્યારે 6437 મીટર ઉંચા પંચોચુલી - 5ને 1992માં પહેલી વાર ભારત-બ્રિટીશ ટીમના ક્રિસ બોનિંગ્ટન (Chris Bonington) અને હરીશ કાપડિયાએ (Harish Kapadia) પોતાની જીતનો ઝંડો લહેરાવ્યો હતો.

પંચાચુલી ટ્રેકિંગ રૂટની ખાસીયત

પંચાચુલી ટ્રેકિંગ બેઝ કેમ્પથી ગ્લેશિયર સુધીનો ટ્રેક ખૂબ જ રોમાંચક છે. આ ટ્રેકિંગ રૂટમાં પંચાચુલીનો અદભૂત નજારો લોકોને આકર્ષે છે. આ સાથે અહિંયા ભોજ પત્ર, શંકુદ્રુપ વૃક્ષો, આલ્પાઇન ઘાસના મેદાન અને આઇસબર્ગ્સના યાદગાર દૃશ્યો છે. પંચાચુલી ગ્લેશિયરમાંથી નીકળતી ન્યોલી નદીનો નજારો પણ અહીં જોવા મળે છે. સ્થાનિક ઘેટાપાલકો પણ આ ટ્રેકિંગ માર્ગમાં ઘેટાં-બકરા ચરાવતા જોવા મળે છે. જેમને મહિનાઓ સુધી પંચાચુલીની તળેટીમાં ગુફાઓ અને તંબુઓમાં વસવાટ કરતા હોય છે.

વર્ષમાં દારમા ઘાટી દર વર્ષમાં 5 મહિના બરફથી ઢંકાયેલી રહે છે

ચીન અને નેપાળને અડીને ઉંચા હિમાલયના ક્ષેત્રમાં આવેલી દારમા ઘાટી શિયાળામાં 5 મહિના બરફથી ઢંકાયેલી રહે છે. જે દરમિયાન દરમા ઘાટીના લોકો પશુધન સાથે નીચાણવાળા વિસ્તારોમાં જતા રહે છે. આ સાથે જ સરહદ પર તૈનાત સૈનિકો પણ સ્થળાંતર પોસ્ટ્સથી પરત ફરે છે. શિયાળા દરમિયાન દારમા ઘાટીમાં ભારે બરફવર્ષા સાથે હિમપ્રપાતનો ભય પણ રહે છે.

પર્યટન માટે પુષ્કળ સંભાવના

દારમા ઘાટીમાં આવેલી પંચાચુલી પર્વત શ્રુખંલા સ્થાનિક લોકો માટે વરદાનથી ઓછી નથી. દર વર્ષે પંચાચુલીની મુલાકાતે આવતા પ્રવાસીઓ અને ટ્રેકર્સને કારણે સરહદના લોકોને મૌસમી રોજગાર મળે છે. જો રાજ્ય સરકાર પિથૌરાગઢ જિલ્લાને વિમાન સેવા સાથે જોડે છે અને તે સાથે દારમા ઘાટીમાં વિમાન સેવા ચાલુ કરે, તો અહીંયા પર્યટકોની સંખ્યામાં મોટો વધારો થઈ શકે છે. જો સરકાર સીમાંત દારમા ઘાટીમાં પ્રચારની સાથે ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરને પ્રોત્સાહન આપે, તો દેશના ટોચના પર્યટન સ્થળોમાં એક બની શકે છે.

આ પણ વાંચો -