દિલ્હી: સુપ્રીમ કોર્ટના ન્યાયાધીશ જસ્ટિસ બેલા એમ ત્રિવેદીએ (Supreme Court Judge Justice Bela M Trivedi) બુધવારે 2002ના ગોધરા રમખાણો દરમિયાન બિલકીસ બાનો(Bilkis Bano case) પર સામૂહિક દુષ્કર્મ કરનાર અને તેના પરિવારના સભ્યોની હત્યા કરનાર 11 દોષિતોની પ્રિ-મેચ્યોર મુક્તિને પડકારતી અરજીઓની સુનાવણીમાંથી પોતાને દૂર કર્યા હતા. ન્યાયમૂર્તિ અજય રસ્તોગી અને બેલા એમ ત્રિવેદીની ખંડપીઠે આદેશ આપ્યો હતો કે આ બાબત તે બેંચ સમક્ષ સૂચિબદ્ધ કરવામાં આવે જેમાં ન્યાયમૂર્તિ ત્રિવેદી ભાગ નથી. જસ્ટિસ ત્રિવેદીએ આ મામલાની સુનાવણી કરવાનું ટાળ્યું હોવાથી, જસ્ટિસ રસ્તોગીએ કહ્યું કે કોર્ટ બિલકીસ બાનોની એક ફાઇલ સાથે PILને ટેગ કરવાનો આદેશ આપી શકે નહીં.
પ્રિ-મેચ્યોર મુક્તિને પડકારતી અરજી:"મારી બહેન (જસ્ટિસ ત્રિવેદી) માફી માંગે છે, તેથી અમે ટેગિંગનો ઓર્ડર આપી શકતા નથી. હવે જ્યારે પીડિતા અહીં છે...અમે પીડિતાની બાબતને લીડ મેટર તરીકે લઈશું... બેન્ચ સમક્ષ યાદી જેમાં એક સભ્ય જસ્ટિસ ત્રિવેદી નથી." બેન્ચે જણાવ્યું હતું કે, જ્યારે વિવિધ સંયોજનોમાં બેન્ચ બેસશે ત્યારે તમામ બાબતોને ટેગ કરવામાં આવશે.
11 દોષિતોને આપવામાં આવેલી માફી:દોષિતોના વકીલે 11 દોષિતોને આપવામાં આવેલી માફી સામે PIL દાખલ કરનાર અરજદારોની સ્થિતિ પર પ્રશ્ન ઉઠાવ્યો હતો, બેન્ચે કહ્યું કે એકવાર પીડિતા દ્વારા અરજી કરવામાં આવે તો પછી લોકસનો મુદ્દો જાય છે. અગાઉ, જસ્ટિસ ત્રિવેદીએ દોષિતોને આપવામાં આવેલી માફી સામે બિલકિસ બાનો દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી અરજીની સુનાવણીમાંથી પોતે ખસી ગયા હતા. દોષિતોની પ્રતિ-પરિપક્વ મુક્તિ સામે પિટિશન ફાઇલ કરવા ઉપરાંત, બાનોએ તેના અગાઉના આદેશની સમીક્ષા કરવા માટે રિવ્યુ પિટિશન પણ દાખલ કરી હતી, જેના દ્વારા તેણે ગુજરાત સરકારને એક દોષિતની માફીની અરજી પર વિચાર કરવા જણાવ્યું હતું.
રિવ્યુ પિટિશન ફગાવી દેવામાં આવી: 11 દોષિતોને આપવામાં આવેલી માફીને રદ કરવાના નિર્દેશો માંગતી કેટલીક PIL દાખલ કરવામાં આવી હતી. આ અરજીઓ નેશનલ ફેડરેશન ઑફ ઈન્ડિયન વુમન દ્વારા દાખલ કરવામાં આવી હતી, જેના જનરલ સેક્રેટરી એની રાજા, કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટી ઑફ ઈન્ડિયા (માર્કસવાદી)ના સભ્ય સુભાશિની અલી, પત્રકાર રેવતી લૌલ, સામાજિક કાર્યકર અને પ્રોફેસર રૂપ રેખા વર્મા અને TMC સાંસદ મહુઆ મોઈત્રા છે.
દોષિતોને આપવામાં આવેલી માફીનો બચાવ: ગુજરાત સરકારે તેના સોગંદનામામાં દોષિતોને આપવામાં આવેલી માફીનો બચાવ કર્યો હતો અને કહ્યું હતું કે તેઓએ જેલમાં 14 વર્ષની સજા પૂર્ણ કરી હતી અને તેમનું વર્તન સારું હોવાનું જણાયું હતું. રાજ્ય સરકારે કહ્યું કે તેણે 1992 ની નીતિ મુજબ તમામ 11 દોષિતોના કેસોને ધ્યાનમાં લીધા છે અને 10 ઓગસ્ટ, 2022 ના રોજ માફી આપવામાં આવી હતી, અને કેન્દ્ર સરકારે પણ દોષિતોની પૂર્વ-પરિપક્વ મુક્તિને મંજૂરી આપી હતી. તે નોંધવું યોગ્ય છે કે "આઝાદી કા અમૃત મહોત્સવ" ની ઉજવણીના ભાગ રૂપે કેદીઓને માફી આપવાના પરિપત્ર સંચાલિત અનુદાન હેઠળ માફી આપવામાં આવી ન હતી.
આ પણ વાંચો:બિલ્કીસ બાનો કેસમાં નિર્દોષ છુટેલા 11 આરોપીઓ પર સાલ્વેએ ઉઠાવ્યો વાંધો
સોગંદનામામાં જણાવવામાં આવ્યું: "રાજ્ય સરકારે તમામ મંતવ્યો ધ્યાનમાં લીધા અને 11 કેદીઓને મુક્ત કરવાનો નિર્ણય લીધો કારણ કે તેઓએ જેલમાં 14 વર્ષ અને તેથી વધુ વર્ષ પૂર્ણ કર્યા છે અને તેમની વર્તણૂક સારી હોવાનું જાણવા મળ્યું છે. સરકારે નિર્ણયને પડકારતી PIL દાખલ કરનારા અરજદારોની લોકસ સ્ટેન્ડી પર પણ સવાલ ઉઠાવ્યા હતા કે તેઓ આ કેસના બહારના છે. અરજીઓમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે તેઓએ ગુજરાત સરકારના સક્ષમ સત્તાધિકારીના આદેશને પડકાર્યો છે કે જેના દ્વારા ગુજરાતમાં આચરવામાં આવેલા જઘન્ય ગુનાઓના સમૂહમાં આરોપી 11 વ્યક્તિઓને 15 ઓગસ્ટ, 2022 ના રોજ મુક્ત થવા દેવામાં આવ્યા હતા, જે માફી લંબાવવામાં આવી હતી.
આ પણ વાંચો:બિલ્કીસ બાનો કેસમાં સુપ્રીમ કોર્ટે ગુજરાત સરકારને નોટિસ ફટકારી
સંપૂર્ણપણે જાહેર હિતની વિરુદ્ધ:આ જઘન્ય કેસમાં માફી સંપૂર્ણપણે જાહેર હિતની વિરુદ્ધ હશે અને સામૂહિક જાહેર અંતરાત્માને આઘાત પહોંચાડશે, તેમજ પીડિતાના હિતોની વિરુદ્ધ પણ છે. ગુજરાત સરકારે અગાઉ આજીવન કેદની સજા પામેલા 11 દોષિતોને 15 ઓગસ્ટના રોજ મુક્ત કર્યા હતા. આ કેસના તમામ 11 આજીવન કેદના દોષિતોને 2008માં તેમની દોષિત ઠરાવ્યા સમયે ગુજરાતમાં પ્રચલિત માફીની નીતિ મુજબ મુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. માર્ચ 2002 માં ગોધરા પછીના રમખાણો દરમિયાન, બાનો પર કથિત રીતે સામૂહિક દુષ્કર્મ કરવામાં આવ્યો હતો અને તેણીની ત્રણ વર્ષની પુત્રી સહિત તેના પરિવારના 14 સભ્યો સાથે તેને મરવા માટે છોડી દેવામાં આવ્યો હતો. વડોદરામાં તેના પરિવાર પર તોફાનીઓએ હુમલો કર્યો ત્યારે તે પાંચ મહિનાની ગર્ભવતી હતી.
