પરંપરાગત માન્યતાઓને તોડીને ‘મોર્ડન લાડીશાહ’ બનતી કાશ્મીરની છોકરી

વ્યક્તિ કે જે વૃદ્ધ છે અને તેના હાથમાં એક ખાસ પ્રકારનું વાજીંત્ર છે અને તે પોતાની આગવી શૈલીમાં વર્તમાન પરીસ્થીતિનુ વિવરણ કરે છે. લોકકથા પ્રમાણે, લાડીશા ઘેર ઘેર જઈને સરકારની પહેલ વિશે લોકોને જણાવે છે. (જ્યારે ડોગરાના રાજ દરમીયાન મહારાજાની પહેલ વિશે વાત કરવામાં આવતી)“અસ્સલામવાલેખુમ! લાડીશા ઓઓ.. અસ્સલામવાલેખુમ! લાડીશા ઓઓ...” (આ પ્રકારના સંબોધન સાથે સામાન્ય રીતે લાડીશા આવતા હોય છે)

શ્રીનગર: લાડીશાહ- કાશ્મીરની સંસ્કૃતિનો આગવો એક સાહિત્યનો પ્રકાર છે જેને વ્યંગાત્મક શબ્દોનો ઉપયોગ કરીને વ્યંગાત્મક શૈલીમાં રજૂ કરવામાં આવે છે. મોટા ભાગે તેના શબ્દો સમાજની વર્તમાન પરીસ્થીતિ અને કટોકટીને રજૂ કરે છે. સામાન્ય રીતે લાડીશાહ સામાજિક-રાજનૈતિક મુદ્દા પર વાત કરે છે.

શ્રીનગરના ઝાદીબાલ વિસ્તારમાં રહેતી સઇદ અરીજ નામની યુવતીએ કાશ્મીરની પુરુષપ્રધાન પરંપરાને શોખ તરીકે વિકસાવીને તમામ પરંપરાગત વિચારો અને માન્યતાઓને તોડી નાખી છે.

‘લાડીશાહ’ની રજૂઆત કરતી વખતે અરીજ તેના પરંપરાગત શબ્દો અને લય અને શૈલીને જરૂર અનુસરે છે પરંતુ તે ‘લાડીશાહ’ના પરંપરાગત પોષાકને અનુસરતી નથી અને આ રીતે અરીજે ‘મોર્ડન લાડીશાહ’ તરીકે નામના મેળવી છે.

કાશ્મીરની પરંપરા પ્રમાણે, લાડીશાહને કોમ્યુનીટી કોમ્યુનીકેશનનુ ઉત્તમ માધ્યમ માનવામાં આવે છે. આ માધ્યમથી જે માહિતી રજૂ કરવામાં આવે છે તેમાં કોઈ રૂપક નથી, કોઈ છુપો ધ્યેય હોતો નથી. સરળ (સ્થાનિક કાશ્મીરી) ભાષામાં સંદેશો-માહિતી આપવામાં આવે છે.

ETV ભારત સાથેની વાતચીતમાં અરીજે કહ્યું હતું કે, તેણે સૌપ્રથમ વાર “લાડીશાહ” પબ્લીક સેફ્ટી એક્ટ (PSA) માટે લોકોને જાગૃત કરવાના અભિયાનના ભાગરૂપે રજૂ કર્યુ હતુ.

પોતાના દાદીએ કહેલી ‘લાડીશાહ’ પરની વાર્તાને યાદ કરતા અરીજે કહ્યુ હતુ કે, “હું કાશ્મીરની પરંપરાને જીવંત કરીને મારી લાગણી અને અનુભવને લોકો સાથે શેર કરવા માગુ છું”

તેણે ઉમેર્યુ હતુ કે તેનો પરીવાર હંમેશા તેને ટેકો આપે છે અને આજે તેને ‘કશ્મીરની પહેલી મહિલા લાડીશાહ’ તરીકે નામના મળી છે.

કશ્મીરી પત્રકારો પર ગેરકાયદે પ્રવૃતિઓ (નિવારણ) અધિનીયમ (UAPA) રદ્દ કરવાની માગણી કરતો વીડિયો વાયરલ થયા પછી અરીજ ચર્ચામાં આવી હતી. 2 મીનિટ અને 57 સેકન્ડના આ વીડિયોમાં અરીજે પત્રકારો પર કાયદાની થપ્પડ પર ટીપ્પણી કરીને પોતાની વ્યથા વ્યક્ત કરી છે.

-સાજદ અમીન