જાણો કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશ બન્યા બાદ જમ્મુ કાશ્મીર અને લદ્દાખમાં શું પરિવર્તન આવ્યું?

નવી દિલ્હીઃ જમ્મુ કાશ્મીર અને લદ્દાખ કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશ બની ગયા છે. જમ્મુ કાશ્મીરનો વિશેષ રાજ્યનો દરજ્જો સમાપ્ત કરી બે કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશમાં વહેચવામાં આવ્યું છે. જાણો કેન્દ્ર શસિત પ્રદેશ બન્યા પછી ક્યાં ક્યાં બદલાવ આવશે. હવે આ પ્રદેશની પોલીસ અને શાસન વ્યવસ્થા સીધા કેન્દ્રના નિયંત્રણમાં રહેશે.

જમ્મુ કાશ્મીર પુનર્ગઠન કાનુન, 2019 અનુસાર, જમીન સંબંધી અધિકાર કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશ જમ્મુ કાશ્મીરની ચુંટાયેલી સરકારની પાસે રહેશે. આ વ્યવસ્થા દિલ્હીથી તદ્દન વિપરીત છે, દિલ્હીમાં વિકાસ અધિકરણ(DDA)ના માધ્યમથી ઉપરાજ્યપાલનું નિયંત્રણ છે.

કાયદાની જોગવાઈ મુજબ કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશ જમ્મુ કાશ્મીરની વિધાનસભા બંધારણની રાજ્ય યાદી મુજબ કોઈ પણ બાબતે કાયદો ઘડી શકે છે. તેમાં 'જાહેર હુકમ અને પોલીસ' અપવાદ છે, રાજ્યની વિધાનસભા એમાં કોઈ ફેરફાર કરી શકશે નહીં. સંયુક્ત યાદીના વિષયો પર પણ વિધાનસભા કાયદા ઘડી શકશે.

દિલ્હી અને પોન્ડિચેરી પાસે વિધાનસભા છે, કેન્દ્ર ઉપરાજ્યપાલના માધ્યમથી પોલીસ અને કાયદો વ્યવસ્થાનું નિયંત્રણ કરે છે. IAS, IPS, જેવી અખીલ ભારતીય સેવાઓ અને એન્ટિ કરપ્શન બ્યુરો ઉપરાજ્યપાલના નિયંત્રણમાં રહેશે, તેના પર કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશ જમ્મુ કાશ્મીરની ચૂંટાયેલી સરકાર હસ્તક્ષેપ કરી શકશે નહીં.

દિલ્હીમાં અરવિંદ કેજરીવાલની સરકાર અને ઉપરાજ્યપાલ વચ્ચે ટકરાવનું મુખ્ય કારણમાં ACB અને જાહેર સેવાઓ સમાવેશ છે.

જમ્મુ કાશ્મીર પુનર્ગઠન અધિનિયમ અનુસાર જમીન સંબંધી અધિકાર, કૃષિ જમીનના માલિકમાં ફેરફાર, જમીન સુધારો અને કૃષિ ઋણ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશની ચૂંટાયેલી સરકારને આધીન રહેશે.

જમીની આવક, આકારણી અને સંગ્રહ, જમીનના રેકોર્ડની જાળવણી, આવક ઉદ્દેશ્ય માટે સર્વેક્ષણ અને અધિકારોનાં રેકોર્ડ વગેરેનો સમાવેશ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશની ચૂંટાયેલી સરકારના કાર્યક્ષેત્રમાં થાય છે. કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ લદ્દખમાં પોલીસ, કાયદા વ્યવસ્થા અને જમીન ઉપરાજ્યપાલના હસ્તક રહેશે. અધિનિયમ મુજબ લદ્દાખમાં વિધાનસભા હશે નહીં.

31 ઑક્ટોબરે બંન્ને નવા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ અસ્તિત્વમાં આવશે અને જમ્મુ અને કાશ્મીરની વડી અદાલત, બંન્ને નવા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ લદ્દાખ અને જમ્મુ કાશ્મીરની સંયુક્ત વડી અદાલત રહેશે.

કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ જમ્મુ અને કાશ્મીરની વિધાનસભઆમાં 107 ચૂંટાયેલા ધારાસભ્ય હશે અને પછી તેની સંખ્યા વધારીને 114 કરવામાં આવશે. વિધાનસભમાં 24 સીટો ખાલી રહેશે કેમ કે, તે પાકિસ્તાન ઑક્યુંપાઈડ કાશ્મીરમાં આવે છે.