નવી દિલ્હી: નિષ્ણાંતોના કહેવા પ્રમાણે, જો આ વર્ષની યુએસની રાષ્ટ્રપતિપદની ચુંટણીમાં જો બીડન અને કમલા હેરીસની જીત થાય છે તો વર્તમાન રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે જે કરાર પાછો ખેંચ્યો છે તે 2015 પેરીસ ક્લાઇમેટ એગ્રીમેન્ટ ફરીથી લાગુ થતો આપણે જોઈ શકીએ છીએ.
બીડન અને હેરીસ બંન્ને આબોહવા અને પર્યાવરણના સંવર્ધનના સખ્ત હિમાયતી છે અને માટે જ જે સંધી માટે ભારતે મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી તે સંધી આગળ વધવાની શક્યતાઓ જોવાઈ રહી છે.
હેરીસ, કે જેમને ડેમોક્રેટ પ્રેસીડેન્શીયલના ઉમેદવાર જો બીડન દ્વારા પોતાના સાથી ઉમેદવાર તરીકે પસંદ કરવામાં આવ્યા છે અને જે કેલીફોર્નીયાથી યુએસના સેનેટર છે તેમણે આ મહિનાની શરૂઆતમાં યુએસના ન્યુયોર્ક એલેક્ઝાન્ડ્રીયાથી પ્રતિનીધી ઓકાસીઓ કોર્ટેઝ સાથે મળીને ક્લાઇમેટ ઇક્વીટી એક્ટ (CEA) રજૂ કર્યો હતો.
CEA ડ્રાફ્ટનું નિવેદન કંઈક આ પ્રમાણે હતુ, “પર્યાવરણ અને આબોહવામાં આવી રહેલા બદલાવના નીતિ નીયમો તેમજ પરીવહન, હાઉસીંગ, માળખાગત સુવિધાઓ, નોકરીઓ તેમજ કામદારોને તૈયાર કરવા તેમજ અન્ય કેટલીક બાબતોનો જેમાં વિસ્તૃત રીતે સમાવેશ થાય છે તેવી નીતિઓ, નિયમો તેમજ પર્યાવરણને લગતા નિયમો બાબતેના નિર્ણયોમાં ફ્રન્ટલાઇન કમ્યુનીટી નિર્ણય પ્રક્રીયાનો ભાગ છે તે વાતની ખાતરી માટે આપણે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સરકારને જવાબદાર માનવી જોઈએ.”
યુએસના પ્રેસીડન્ટ ડોનાલ્ડ ટ્રંપે 2017માં 2015નો પેરીસ ક્લાઇમેટ અગ્રીમેન્ટ પાછો ખેંચવાના લીધેલા નિર્ણયનો આ સીધો જ વિરોધાભાસ હતો. આ કરાર બાબતે ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે કેટલાક વાટાઘાટો માટેની કેટલીક શરતો આપી હતી કે જો ‘યુનાઇટડ સ્ટેટ્સ, તેનો બીઝનેસ, તેના કામગારો, તેના લોકો અને તેના કરદાતાઓને અનુકુળ હોય તેવી શરતો’ સાથે અથવા કોઈ નવી જ શરતો સાથે તેઓ અગ્રીમેન્ટ કરવા તૈયાર છે. આ કરારમાંથી પીછેહઠ કરતી વખતે ટ્રમ્પે જણાવ્યુ હતુ કે પેરીસ સમજૂતી અમેરીકાના અર્થતંત્રને નબળુ પાડશે એને તેના દેશને કાયમી ફડચા તરફ ધકેલી દેશે. તેમણે એ પણ જણાવ્યુ હતુ કે આ કરાર પાછો ખેંચવાની પદ્ધતિ અમેરીકાની ફર્સ્ટ પોલીસી અનુસાર હશે.
2015માં થયેલી ‘કોન્ફરન્સ ઓફ પેરીસ’ બાદ જેમાં હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા તેવા ખુબ જ મહત્વના એવા ‘પેરીસ ક્લાઇમેટ એગ્રીમેન્ટ’ અંતર્ગત વર્ષ 2020થી વિકસીત દેશોએ વિકાસશીલ દેશોને તેમના પર્યાવરણને લગતા કાર્યક્રમોને પહોંચી વળવા માટે અથવા પર્યાવરણમાં આવી રહેલા પરીર્વતન માટે યુનાઇટેડ નેશન્સ ફ્રેમવર્ક કન્વેશન્શ (UNFCCC) ને રજૂ કરેલા નેશનલી ડીટરમાઇન્ડ કોન્ટ્રીબ્યુશન્સ (NDCs)ને પહોંચી વળવા માટે દર વર્ષે 100 બીલિયન ડોલર આપવાની ખાતરી આપવી પડશે.
આ સંધી પ્રમાણે વૈશ્વિક તાપમાનમાં થઈ રહેલા વધારાને 2 ડીગરી સેલ્સીયસથી નીચો રાખવાનો ધ્યેય રાખવો પડશે અને વિશ્વના દેશો વૈશ્વિક તાપમાનમાં વધારો થવાનો આંકડો 1.5 ડીગરી સેલ્સીયસ રહે તેવા પ્રયત્નો કરશે.
આ સંધી હેઠળ ભારતે ત્રણ મુખ્ય બાબતોની ખાતરી આપી હતી: વર્ષ 2030 સુધીમાં ભારત પોતાની કુલ ઇલેક્ટ્રીસીટીમાંથી ઓછામાં ઓછી 40% ઇલેક્ટ્રીસીટી નોન-ફેસીલ સ્ત્રોતમાંથી ઉત્પાદીત કરશે; 2030 સુધીમાં 2005ની તુલનામાં તેની GDPમાં ગ્રીનહાઉસ ગેસ ઉત્સર્જનની તીવ્રતામાં 33-35 ટકાનો ઘટાડો સુનિશ્ચીત કરવામાં આવશે; અને 2030 સુધીમાં જંગલો અને વૃક્ષો ઉભા કરીને કાર્બન ડાયઓક્સાઇડના સમકક્ષ એવી 2.5 થી 3 બીલિયન ટન જેટલી વધારાની ‘કાર્બન સીંક’નો ઉમેરો કરશે.
2015માં CoP દરમીયાન વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ફ્રાન્સના તત્કાલીન રાષ્ટ્રપતિ ફ્રાન્કોઇઝ હોલેન્ડ સાથે મળીને ઇન્ટરનેશનલ સોલાર અલાયન્સ (ISA)ની શરૂઆત કરાવી હતી. ISAએ એક સોલારના સ્ત્રોતોથી સભર દેશોનો એક સમુહ છે જે તેમની સોલારની જરૂરીયાતોને પહોંચી વળવા માટે અને એક સર્વસામાન્ય સમજૂતી કરીને સોલારની જરૂરીયાતો પુરી કરવાના પ્લેટફોર્મને પુરૂ પાડવાના ધ્યેય સાથે કામ કરે છે.
ISA કર્કવૃત અને મકરવૃતની વચ્ચે આવતા તમામ સંભવિત 121 સભ્ય દેશો માટે ખુલ્લુ છે.
ISAનું હેડક્વાટર ગુરૂગ્રામ ખાતે આવેલું છે અને નવી દિલ્હીએ વર્ષ 2016-17થી 2020-21 સુધી માળખાગત સુવિધાઓ ઉભી કરવા માટે તેમજ રીકરીંગ ખર્ચ માટે 125 કરોડ રૂપિયાનું ભંડોળ પુરૂ પાડવાનો નિર્ણય કર્યો છે.
ભારતના સૌર ઉર્જા ઉત્પાદીત કરવાના પ્રયત્નને Covid-19ને કારણે અસર પહોંચી છે તેમ છતા 30 જૂન 2020 સુધીમાં ભારતની ક્ષમતા 35 GW સુધી પહોંચી છે.
હવે જ્યારે હેરીસે CEAને રજૂ કર્યુ છે ત્યારે નિષ્ણાંતોનું માનવુ છે કે, જો હવે બીડન ચુંટણી જીતે છે તો યુએસ ફરી એક વાર પેરીસ સંધીમાં જોડાઈ શકે છે જે નવી દિલ્હી માટે એક સારા સમાચાર હશે.