ચેતજો, ફેસબુક અને ટ્વીટર પરથી મેળવેલા ન્યુઝ ફેક પણ હોઈ શકે છે...
નોવેલ કોરોના વાઇરસની ભરમાર વચ્ચે આજકાલ ફેક ન્યુઝની પણ ભરમાર છે અને એક અભ્યાસ મુજબ જ્યાંથી તમને ફની મીમ્સ અને કાર્ટુન્સ મળી આવે છે એ જ જગ્યાએથી મળેલા ન્યુઝ પર જો તમે આસાનીથી વિશ્વાસ કરી લો છો તો તમારે તેની મોટી કીંમત ચુકવવી પડી શકે છે.
ઓહીયો સ્ટેટ યુનિવર્સીટીનાના સંશોધનકર્તાઓની ટીમના કહેવા પ્રમાણે, જ્યારે એક વ્યુઅર સામે સમાચારોની ભરમાર હોય ત્યારે વ્યુઅર તેના સ્ત્રોતને ચકાસવાની ઓછી તસ્દી લે છે. આ ઉપરાંત આ ટીમનુ સંશોધનના અંતે એવું પણ માનવું છે કે લોકો સોશીયલ મીડિયા સાઇટ્સ પર સમાચારો અને એન્ટટેઇનમેન્ટને એક સાથે જુએ છે અને પરીણામે જે માહિતી તેમની સામે આવે છે તે માહિતીની સત્યતા ચકાસવાનો પ્રયત્ન લોકો ભાગ્યે જ કરે છે એટલે કે સમાચારોની હકીકતો અને ફીક્શનમાં ભેદ કરવામાં ચુક થવાની શક્યતા વધી જાય છે.
ઓહિયો સ્ટેટ યુનિવર્સીટીના કોમ્યુનીકેશન ડીપાર્ટમેન્ટના સીનીયર લેક્ચરર અને રીસર્ચ એસોસીએટ અને આ અભ્યાસના લેખક, જ્યોર્જ પીઅર્સન કહે છે, “કેટલાક સંશોધનના અંતે એવા તારણ પર આવી શકાય કે જ્યારે લોકો ફેસબુક અને ટ્વીટર જેવી સોશીયલ મીડિયા સાઇટ્સને સમાચારો મેળવવાનું માધ્યમ બનાવે છે ત્યારે તેની સત્યતાને લઈને કેટલાક જોખમ વધી જતા હોય છે.”
પીઅર્સન વધુમાં એમ પણ ઉમેરે છે કે, “આપણે આવી સોશીયલ મીડિયા સાઇટ્સ તરફ એટલા માટે પણ દોરાયા છીએ કારણકે આ સાઇટ્સ આપણા માટે ન્યુઝ મેળવવા માટેની, આપણા મીત્રો કે પરીજનોના રોજીંદા જીવનની અપડેટ મેળવવા માટેની કે પછી મીમ્સ અને કાર્ટુન મેળવવા માટેની વન-સ્ટોપ સોપ બની ગઈ છે.”
લોકો આ સામગ્રીને ન્યુઝ અને એન્ટટેઇનમેન્ટ જેવી બે અલગ અલગ કેટેગરીમાં જુએ તો છે તેમ છતા બંન્ને અલગ અલગ મુલવી શકતા નથી, બંન્નેમાં કોઇ ફર્ક જોતા નથી.
‘ન્યુ મીડિયા & સોસાયટી’ નામની જર્નલમાં છપાયેલા સંશોઘનમાં પીઅર્સન કહે છે, “માહિતીની ભરમાર આપણી સામે હોવાથી આપણને દરેક સામગ્રી એકસમાન લાગે છે. કઈ સામગ્રીને ગંભીરતાથી લેવી અને કઈ સામગ્રી એન્ટટેઇનમેન્ટ ન્યઝ છે એ ઓળખવુ એવા સમયે મુશ્કેલ બની જાય છે.” આ બાબતને વધુ સારી રીતે સમજાવવા માટે પીઅર્સને ઉદાહરણરૂપે એક કાલ્પનીક સોશીયલ મીડિયા સાઇટ ‘લાઇક મી’ પણ બનાવી છે.