હૈદરાબાદ: વર્ષ 2023ની શરૂઆતમાં (basant panchami 2023) ઉજવવામાં આવનાર મહત્વના તહેવારોમાંનો એક છે બસંત પંચમી 2023. બસંત પંચમીના દિવસે વિદ્યાની દેવી સરસ્વતીની પૂજા (saraswati puja) કરવામાં આવે છે. આ તહેવાર સમગ્ર ભારતમાં ખૂબ જ ધામધૂમ અને ઉત્સાહ સાથે ઉજવવામાં આવે છે. પ્રાચીન પરંપરાઓ અનુસાર, વેદોમાં વર્ણવેલ 6 ઋતુઓમાંથી વર્ષ, ઉનાળો, શરદ, હેમંત, શિશિર અને બસંત, આ તહેવાર વસંતના આગમનને દર્શાવે છે. વસંતના આગમનની સાથે જ બગીચાઓમાં વસંત દેખાવા લાગે છે, ખેતરોમાં હરિયાળી, જવ અને ઘઉંની બુટ્ટી, આંબાના ઝાડ પર ખીલેલાં ફૂલ અને બધે રંગબેરંગી પતંગિયાઓ મંડરાતાં હોય છે. (Rishi panchami 2023) વસંત પંચમી હિન્દુ મહિનાના માઘના પાંચમા દિવસે ખૂબ જ ઉત્સાહ સાથે ઉજવવામાં આવે છે. આ વર્ષે બસંત પંચમી જાન્યુઆરીના અંતિમ સપ્તાહમાં ઉજવવામાં આવશે. ચાલો આ તહેવાર વિશે વિગતવાર જાણીએ
સરસ્વતી પૂજા ઉત્સવ: હિન્દુ પરંપરાઓ અને શાસ્ત્રોમાં, બસંત પંચમીનો ઉલ્લેખ ઋષિ પંચમી (Rishi panchami 2023)ના નામથી પણ કરવામાં આવ્યો છે. માઘ મહિનાની શુક્લ પંચમીના રોજ ઉજવાતો આ મહત્વનો તહેવાર બસંત પંચમી અન્ય ઘણા નામોથી ઓળખાય છે. જેમાં શ્રી પંચમી, ઋષિ પંચમી, વાગીશ્વરી જયંતિ, મદનોત્સવ અને સરસ્વતી પૂજા ઉત્સવનો સમાવેશ થાય છે. જ્ઞાન, કલા અને સંગીતની દેવી માતા સરસ્વતીની 2023ની બસંત પંચમીના રોજ પૂજા કરવામાં આવે છે. મા સરસ્વતીને જ્ઞાન અને શાણપણ પ્રદાતા કહેવામાં આવે છે.જ્યારે તેમના જન્મ સમયે તેમના હાથમાં વીણા હતી. આ કારણે તેને સંગીતની દેવી પણ કહેવામાં આવે છે. આ વાતનો ઉલ્લેખ ઋગ્વેદમાં પણ કરવામાં આવ્યો છે. ઋગ્વેદમાં લખ્યું છે કે 'પ્રાણો દેવી સરસ્વતી વજેભિર્વજિનિવતિ ધીનામણિત્રયવતુ.' એટલે કે "તે પરમ ચેતના છે". સરસ્વતીના રૂપમાં તે આપણી બુદ્ધિ, શાણપણ અને વલણની રક્ષક છે.
2023 માં સરસ્વતી પૂજા ક્યારે છે:વિદ્યાની દેવી માતા સરસ્વતીની પૂજા અથવા પૂજા કરવી ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. જે સરસ્વતી સ્તોત્રમનો એક ભાગ છે. સરસ્વતી પૂજા દરમિયાન બસંત પંચમી 2023 (saraswati puja muhurt) ના શુભ દિવસે આ સરસ્વતી સ્તુતિનો પાઠ કરવાથી તમને વિશેષ લાભ થશે.
- બસંત પંચમી 2023 25 જાન્યુઆરી, દિવસ - શનિવાર
- બસંત પંચમી સરસ્વતી પૂજા મુહૂર્ત: સવારે 07:12 થી બપોરે 12:34 સુધી
- અવધિ 5 કલાક 21 મિનિટ
- બસંત પંચમી મધ્યાહન ક્ષણ 12:34 PM
- પંચમી તારીખ 25 જાન્યુઆરી, 2023 બપોરે 12:34 વાગ્યે શરૂ થાય છે
- પંચમી તારીખ 26 જાન્યુઆરી, 2023 ના રોજ સવારે 10:28 વાગ્યે સમાપ્ત થાય છે
ભારતમાં બસંત પંચમીના દિવસે સરસ્વતી પૂજાનું વિશેષ મહત્વ માનવામાં આવે છે, ખાસ કરીને બિહારમાં સરસ્વતી પૂજાનું ઘણું મહત્વ છે.આ દિવસે શાળાઓમાં પણ મા સરસ્વતીની પૂજા કરવામાં આવે છે.
આ દિવસે સરસ્વતીની પૂજા કેવી રીતે કરવી: માતા સરસ્વતીના ઉપાસકોએ (How to worship Saraswati) બસંત પંચમીના દિવસે બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં જાગવું જોઈએ.તેલમાં ચણાનો લોટ નાખીને શરીર પર માલિશ કરીને સ્નાન કરવું જોઈએ. આ પછી, તમારે પીળા વસ્ત્રો પહેરીને માતા સરસ્વતીની પૂજાની તૈયારી કરવી જોઈએ, આ પછી, પૂજા સ્થાન પર શ્રેષ્ઠ વેદીના કપડાને બિછાવીને, તેના પર ચોખાથી અષ્ટદળ બનાવો. આની સામે તમે ભગવાન ગણેશની પ્રતિમા સ્થાપિત કરી શકો છો.અષ્ટદળની પાછળની બાજુએ જવ અને ઘઉંની બુટ્ટીની પૂંજી સાથે પાણીથી ભરેલા કલશની સ્થાપના કરો.બસંત પંચમીમાં સૌ પ્રથમ, ત્યાં ભગવાન ગણેશની પૂજા કરવાની વિધિ છે. એટલા માટે સૌ પ્રથમ શ્રી ગણેશની પૂજા કરો, બસંત પૂંજથી રતિ અને કામદેવની પૂજા કરો અને હવન કરો. હવન કર્યા પછી, કેસર અથવા હળદરના મિશ્રણનો અર્પણ કરો. આ દિવસે, ભગવાન શ્રી હરિ વિષ્ણુની પૂજા કરવાની એક વિશેષ પદ્ધતિ પણ છે. એટલા માટે ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા કરો આ બધી વિધિઓ પછી ગણેશ સ્થાપનમાં સૂર્ય, વિષ્ણુ, રતિ, કામદેવ અને મહાદેવની પૂજા કરો, સરસ્વતી દેવીની પૂજા કરો, સૌ પ્રથમ અષ્ટદળ પર માતા સરસ્વતીની મૂર્તિ સ્થાપિત કરો, ત્યારબાદ પીળા કપડાથી હળદર, ચંદન, રોલી, પીળી મીઠાઈ અર્પણ કરો. પીળા ફૂલ, અક્ષત અને કેસરી. આ સિવાય બસંત પંચમીના દિવસે સંગીતનાં સાધનો અને પુસ્તકોની પણ પૂજા કરવી જોઈએ, તેનાથી માતા સરસ્વતી પ્રસન્ન થાય છે અને આશીર્વાદ આપે છે.
બસંત પંચમીની પૌરાણિક કથાઃ હિંદુ ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર (Mythology of Basant Panchami) જ્યારે બ્રહ્માંડના સર્જનહાર ભગવાન બ્રહ્માએ સૃષ્ટિની રચના કરી ત્યારે તેમને તેમના સર્જક તરફથી સંતોષ મળ્યો ન હતો. તેઓ કંઈક ખૂટવા લાગ્યા, જેના કારણે સર્વત્ર મૌન છવાઈ ગયું. આ પછી, શ્રી હરિ વિષ્ણુની અનુમતિ લઈને, તેમણે તેમના કમંડળમાંથી પાણી છાંટ્યું, જેનાથી પૃથ્વી કંપવા લાગી. આ પછી પૃથ્વી પર સર્વત્ર હરિયાળી હતી, વૃક્ષો અને છોડ વાવવામાં આવ્યા હતા. આની વચ્ચે એક અદ્ભુત શક્તિ પ્રગટ થઈ.તે ચાર હાથવાળી સુંદર સ્ત્રી હતી. તેના એક હાથમાં વીણા હતી, જ્યારે બીજા હાથમાં વરમુદ્રા હતી. બાકીના બંને હાથમાં પુસ્તકો અને માળા હતી.આ જોઈને બ્રહ્માજીએ દેવી સરસ્વતીને વીણા વગાડવાની વિનંતી કરી. ભગવાન બ્રહ્માની વિનંતી પર, માતા સરસ્વતીએ મધુર વીણા વગાડી, જેના કારણે વિશ્વના તમામ જીવોને વાણી મળી, સાથે જ તળિયા વિનાના પાણીમાં અવાજ થયો, પવન ફૂંકાવા લાગ્યો. આ બધું જોઈને ભગવાન બ્રહ્માએ તે દેવીને વાણીની દેવી સરસ્વતીના નામથી બોલાવી. તે બસંત પંચમીની શુભ તિથિ હતી.એટલે જ તેને દેવી સરસ્વતીના પ્રાગટ્ય તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.તેમના હાથમાં પુસ્તક અને વીણા હોવાને કારણે તેને જ્ઞાન અને સંગીતની દેવી કહેવામાં આવે છે.બસંત પંચમીની દંતકથા
